İskoç modeli ayrılık

*

İSKOÇYA ve İngilizler, 307 yıldır kendi rızalarıyla güç birliği yapıyor. İngiliz Muhafazakârlar da İşçi Partisi de bu beraberliğin sürmesinden yana. Ancak İskoçlar bu konuda emin değil. Ülke ikiye bolünmüş durumda.
1997 yılında Birleşik Krallık’ta iktidar olan İşçi Partisi, bağımsızlık hevesini bastıracağını düşünerek İskoçlara yerel parlamento kurma hakkı tanıdı. Savunma ve dış politika konularında Londra Yönetimi söz sahibiyken eğitim, sağlık, çevre gibi konularda karar merci İskoç Parlamentosu oldu.
Ve 2011 yılındaki seçimlerden İskoç Ulusal Partisi (SNP), çoğunluğu sağlayarak galip çıktı.

*

ARTIK kendi geleceğini tayin etme hakkı giderek daha fazla konuşulur olmuştu. Ancak kimse İskoçların ayrılmaya cesaret edeceğine de ihtimal vermiyordu.
Hali hazırda İngiltere’de iktidar olan Muhafazakâr Partili David Cameron, 2012 yılında İskoçlara bu hakkı tanımayı kabul etti. İskoçlara, “Tamam mı, devam mı” diye sorulacaktı. Cameron başka bir çözümü deneyebilir; Edinburgh’a daha fazla özerklik verilmesi ve kaynakların paylaşılmasını müzakere edebilirdi. Ama kumar oynamayı tercih etti. Şimdi ayrılıkçı ‘Evet’ oyları başa baş gidiyor. Cameron ise halkları birlikte yaşamaya devam etmeye iknaya çalışıyor.

*

İSKOÇYA’daki bu kadife boşanma girişiminde bölgede bulunan doğalgaz ve petrol yatakları önemli yer tutuyor. Birleşik Krallık’ın bu yeraltı zenginliklerinin yüzde 90’ı bölgede bulunuyor. Ve İskoçlar artık bunları güneydeki İngiliz kuzenleriyle paylaşmak istemediklerini söylüyorlar.
“Evet” kampanyasına göre bölgede 605 milyar dolar değerinde enerji rezervi bulunuyor. “Hayır” cephesine göre petrol yataklarında en fazla 102 milyar dolarlık bir servet yatıyor. Ayrıca şeyl gazı çıkarılması, alternatif enerji kaynakları bu enerji stoğunun değerini maddi anlamda dalgalandırabilir.

*

HER halükârda halk oylaması İskoçya’da büyük ilgi görüyor. 16 yaş üstü İskoçya’da yaşayan her İskoç ve İngiliz sandığa gidebilecek. Bu da yaklaşık 4.3 milyon kişiye tekabül ediyor. Teksas’tan İspanya’ya, Belçika’dan İtalya’ya ayrılıkçılar İskoçya’da ‘Evet’ çıkarsa bu boşanmanın nasıl olacağını merakla izliyorlar. Çünkü ilk kez Avrupa Birliği bünyesinde yaşanacak bir ülke bölünmesinin diğer bağımsızlık hareketlerine esin kaynağı olacağı yorumları yapılıyor.
New York Times Gazetesi’nde geçtiğimiz günlerde çıkan bir makaleye göre ayrılıkçı Kürtler de İskoçya referandumunu dikkatle takip edenler arasında.

*

İSKOÇLAR ‘Evet’ derse 18 aylık bir boşanma süreci öngörülüyor. Buna göre petrol gelirinin paylaşılması başlıca sorun. Ayrıca İskoçya, İngiliz donanmasının nükleer denizaltılarını bölgeden çekmesini talep ediyor. İskoçlar, İngiliz sterlinini kullanmak istese bile Londra siyasi partileri buna karşı. İskoç seçmene ‘daha refah yaşamak isterken, ağır bir faturanın altına girebilirsiniz’ uyarısı yapılıyor. ‘Hayat pahalılığı artabilir’ deniyor. İskoçya’nın bağımsızlık halinde AB ve NATO’ya yeniden üye olmak için başvurması gerekecek.
Sonuçta kararı İskoçya’da yaşayan seçmen verecek. Fakat anlaşılan sandıktan çıkan irade sadece Büyük Britanya Adası ile sınırlı kalmayacak. Çünkü ‘Evet’ oyu oynadığı kumar yüzünden Cameron’a koltuğunu kaybettirebileceği gibi Avrupa Birliği’ni ekonomik ve siyasi anlamda etkileyecektir.
‘Hayır’ durumunda ise Londra Yönetimi, İskoçya’ya yeni imtiyazlar vaad ediyor. Nihayetinde İskoç modeli, ayrılıkçı hareketler adına izlenmesi gereken ilginç bir örnek olacağa benzer.