İran bu krizin neresinde

Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e düzenlediği baskın ve rehine eylemlerinin ardından Gazze Şeridi’ni yaşanmaz hale getiren İsrail, bu kez Hizbullah’ı sınırdan uzaklaştırma hedefiyle Lübnan’a hava saldırılarını arttırdı.

SUİKASTLAR, SALDIRILAR

ASLINDA Gazze savaşı başladığından bu yana İsrail’in ülkenin kuzeyine roket ve füze saldırıları düzenleyen Hizbullah’a karşı yeni bir cephe açıp açmayacağı, açarsa Şii milis gücünün en önemli destekçisi İran’ın ne tepki vereceği merak konusuydu.

İsrail, Gazze savaşı sürerken bir yandan da Suriye ve Lübnan’daki hedefler ve kilit isimlere yönelik saldırılar düzenledi. 1 Nisan’da Şam’daki İran Büyükelçiliği’ne düzenlenen saldırıda İranlı Devrim Muhafızları’nın üst düzey isimleri de öldürüldü.

İran, bölgedeki vekil güçleriyle 18 Nisan’da İsrail’e 170’den fazla kamikaze dron ve 30 kadar balistik füzeyle saldırı düzenleyerek misillemede bulundu.

Ancak bölgedeki ABD ve İngilizlerin askeri imkânları ve İsrail’in hava savunma sistemleriyle İsrail büyük bir hasar almadan bu saldırıyı atlattı.

REİSİ’NİN KAZADA ÖLÜMÜ

İRAN liderleri o dönemde bu misillemeyi bir zafer olarak nitelendirdi. İsrail’in benzer bir saldırıya yeltenmesi halinde ‘Siyonist rejimi yok etme’ tehdidinde bulundular.

Gazze Şeridi’nde İsrail’in Hamas’a yönelik saldırısı Filistin topraklarında büyük bir insanlık dramına yol açarken, İran’da ise beklenmedik bir kaza yaşandı. Dini lider Ayetullah Ali Hamaney’in halefi gözüyle bakılan Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, mayıs ayında Azerbaycan dönüşü geçirdiği helikopter kazasında hayatını kaybetti.

ILIMLI İSMİN YÜKSELİŞİ

SONRASINDA rejimin cumhurbaşkanlığı için yarışmasına izin verdiği tek reform yanlısı isim olan kalp cerrahı Mesud Pezeşkiyan temmuz ayındaki seçimlerden galip çıktı. Pezeşkiyan, nükleer program yüzünden süren yaptırımların ülkeyi rehin aldığını, bu kısıtlamalardan kurtulmadan yüzde 40 seviyelerindeki enflasyonu düşürmenin mümkün olamayacağını, dolayısıyla  uluslararası toplumla yeni bir sayfa açılması gerektiğini savundu.

HEDEF YENİ SAYFA

ANCAK Pezeşkiyan talihsiz bir başlangıç yaptı. Temmuz ayı sonundaki yemin töreni için Tahran’a giden Hamas lideri İsmail Haniye, devlet konuk evinde düzenlenen suikastta hayatını kaybetti.

Kimine göre İsrail’in arkasında olduğu saldırının asıl hedefi Pezeşkiyan’ın Batı ile açmak istediği yeni sayfaydı. İsrail, İran’ın nükleer programına meşruiyet tanınmasına kesinlikle karşıydı.

MİSİLLEME GELECEK Mİ

TÜM dünya Haniye suikastı sonrasında İran’ın bu küçük düşürücü saldırıya nasıl yanıt vereceğini merak ederken Tahran, bölgede topyekûn bir savaş istemediği mesajı vermeyi sürdürüyor. Nitekim 79’uncu dönem Birleşmiş Milletler Genel Kurulu açılışı için New York’a giden Pezeşkiyan’dan da benzer açıklamalar geldi. Pezeşkiyan, İsrail’in savaşı genişletmek için Tahran’ı tuzağa düşürmek istediğini belirterek “Bizi istemediğimiz bir noktaya çekmek istiyorlar” diyerek sabrettiklerini söyledi.

SIRADIŞI SALDIRILAR

İRAN; Irak, Suriye, Lübnan ve Yemen’deki vekil güçleriyle asimetrik bir savaş yürütmeyi tercih ederken İsrail de benzeri görülmemiş yöntemlere başvurarak caydırıcı olmaya çalışıyor. Lübnan’da Hizbullah mensuplarının çağrı cihazı ve telsizlerini aynı anda patlatarak 3 bin kişinin yaralanmasına yol açan İsrail’e eski CIA Başkanı Leon Panetta’dan bile tepki geldi. Bu eylemin ‘terörizm’ sayılabileceğini söyledi.

GERİ ADIM ATMIYORLAR

ANCAK İsrail bildiğini okumaya devam etti. Lübnan’da Hizbullah’a yönelik hava saldırılarını arttırdı. Yüzbinlerce Lübnanlı evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Ateşkes çağrılarına kulak asmayan İsrailli yetkililer ‘zafere kadar devam’ diyerek Lübnan’da savaş için bastırıyor. Hizbullah lideri Nasrallah da Gazze’de savaş bitmeden İsrail’e saldırıların durmayacağını söylüyor. Bölge yine kritik bir kavşakta.

İran uzlaşma arıyor. Batı mesafeli. Özellikle de Tahran’ın Rusya’ya füze verdiği iddiaları ve İsrail ile artan gerilim buna pek imkân verecek gibi değil. Öte yandan Tahran’ın uzlaşma arayışının görmezden gelinmesi Ortadoğu’daki denklemi daha da bilinmez hale getirebilir.

Oysa Gazze’de de Lübnan’da da sivillerin hatrına ateş bir an önce sona ermeli.