Doğu Akdeniz’de bu gürültü ne?

BU TEPKİ NİYE

TÜRKİYE ilk kez Akdeniz’de sismik araştırma çalışması yapmıyor, ancak ortalık bir anda toz duman. Avrupa’dan Amerika’dan Ankara’ya yönelik uyarılar, yaptırım tehditleri peş peşe geliyor.

Oruç Reis sismik araştırma gemisi, Türkiye’nin yayınladığı Naxtex seyrü sefer bildirisine göre daha önce 2018’de Barbaros Hayrettin Paşa gemisinin araştırma yaptığı bölgede çalışma yapacak. Ama bu sefer tepkilerin tonu bir hayli yüksek.

BAŞKA NEDENİ Mİ VAR

DOĞU Akdeniz meselesi çok bileşenli bir sorun. Bir yanda, Türkiye’yi pazarlıklardan dışlayan Mısır, Güney Kıbrıs Rum Kesimi, Yunanistan, İsrail gibi ülkeler var. Bir yanda Libya ile sürpriz bir şekilde deniz yetki alanı anlaşması yaparak karşı tarafın Akdeniz oyununu bozan Türkiye var.

Bu nedenle Akdeniz krizini, Libya’daki gelişmelerle birlikte görmek gerekiyor. Birleşmiş Milletler’in meşru saydığı, Türkiye’nin de danışmanlık ve eğitim verdiği Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH), son dönemde Libya’da darbeci Halife Hafter’e karşı önemli askeri başarılar elde etti. Sırada Sirte ve Cufra operasyonları var.

Sirte, UMH’ye geçerse Hafter ve destekçisi Mısır, Fransa ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne karşı önemli bir üstünlük sağlanacak.

NİYE TAM DA ŞİMDİ

HAFTER’e destek veren taraflar Hafter’in savaştan güçlü çıkması durumunda Türkiye ile yapılan deniz yetki anlaşmasının da yok sayılacağını umuyor.

İşte UMH, Sirte operasyonuna geri saydığı bir dönemde Yunanistan ve Kıbrıs Rum Kesimi, Oruç Reis bahanesiyle Doğu Akdeniz’de tansiyonu yükseltmeye başladı.

İyi de niye şimdi?

Bir, Avrupa Birliği geçtiğimiz günlerde yaptığı dışişleri bakanları toplantısında sondaj krizinin aşılması için Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’e ağustos ayının sonuna kadar durumun müzakere edilmesi için süre vermişti. Bu durumda Yunan-Rum kanadı konuyu canlı tutup Türkiye’ye karşı yaptırım çıkartmak istiyor.

İki, Libya’daki önemli operasyon öncesinde Türk Silahlı Kuvvetleri’nin dikkati başka bir yere çekilmeye çalışılıyor. Bu bağlamda son dönemde Azerbaycan-Ermenistan sınırında çatışma çıkması da dikkate değerdi.

MACRON NİYE TEPKİLİ

LİBYA’da Avrupa ve Ortadoğulu aktörlerin dışında Hafter’e yakın Rusya da var. Yine Sirte operasyonu öncesinde Rusya’dan Türkiye’ye gelen bir heyet Libya konusunu görüşmek üzere temaslarda bulundu.

Ve Ankara’dan görüşmeyle ilgili açıklama yapılmasından birkaç saat sonra Almanya Savunma Bakanı Annegrette Kramp-Karrenbauer, Libya’nın Türkiye ve Rusya arasında bölünme ihtimali olduğunu, bunun da Avrupa için iyi bir durum olmayacağını söyledi.

Dün de Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, haksız bir şekilde Türkiye’nin ‘Yunanistan ve Kıbrıs Rum Kesimi’nin sularını ihlal ettiğini’ öne sürerek ‘Akdeniz’de güvenliğimizi başka aktörlerin eline bırakmak ciddi hata olur, buna izin vermeyiz’ çıkışında bulundu.

BİR ÇIKIŞ YOLU VAR MI

HER hâlükârda Doğu Akdeniz sorununun kökeninde kaynakların paylaşımı var. En önemli nedenlerden biri de Türkiye ile Yunanistan’ın deniz sınırlarının hâlâ belirgin olmaması.

Yunanistan, Meis gibi Türkiye’nin burnunun dibindeki küçük bir ada için onbinlerce kilometre kareyi içeren bir kıta sahanlığı istiyor. Hatta Meis’i bahane ederek haksız bir şekilde Türkiye’nin Akdeniz’e çıkışını kesmeye çalışıyor. Ayrıca Kıbrıslı Türkler de hidrokarbon müzakerelerinden dışlanıyor.

Elbette ülkeler kendi çıkarları için çalışacaktır. Ancak Oruç Reis için kriz çıkaranlar, önce ellerine haritayı alıp Yunan ve Rum tezlerine destek vermenin gerçekten adil olup olmadığına bir göz atsınlar. Sorunun çözümünün tehdit ve yaptırımda değil, Türkiye’yi kapsayıcı bir diyalogda yattığını göreceklerdir.