Nüfus bilgilerimiz 18 aydır ‘Allah’a emanet’

TÜRKİYE’nin e-devlet konusunda attığı en önemli adım olan Merkezi Nüfus İşlemleri Sistemi’nin (MERNİS) 18 ay geçmesine rağmen, ‘acil durum’ yedeği alınamıyor. Bu yüzden 32 yılda oluşturulan elektronik ortamdaki nüfus bilgileri doğal afet, terörist saldırı gibi risklerle karşı karşıya. Bu risklerden birinin gerçekleşmesi halinde, Türkiye dünyayı yakalamayı çalıştığı e-yaşamda onlarca yıl geriye dönecek.

Milyonlarca dolar harcanarak oluşturulan MERNİS bilgi bankası, bir doğal afet veya terörist saldırı sonucu yok olursa, bu bilgilerin yerine konulacağı acil durum yedeklemesi yapılmadığı için, nüfus işlemlerinde bilgisayardan yeniden kağıt, kaleme devrine dönülecek.

İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, üzerinden 18 ay geçmesine rağmen daha acil durum yedeklemesi için ihaleye bile çıkmadı. Böylece Türkiye’nin elektronik ortamdaki en önemli birikimi, 2-3 milyon dolarlık bir harcama yapılmadığı için kaderi ile baş başa bırakıldı.

PLANLAMA YOK

Dünyada, büyük şirketlerde bile ana bilgisayar sistemlerindeki verilerin, o şirketlerin bulunduğu binalardan çok uzak bir yerde yedeklemesinin yapıldığını belirten uzmanlar, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100 milyonu aşkın Türk vatandaşı ile ilgi nüfus bilgilerinin saklandığı MERNİS için acil durum yedeğini almamasını, planlama hatası ve ‘bilgisizlik’ olarak değerlendiriyorlar.

Acil durum yedeklemesi için, ana bilgisayarın bulunduğu yerden uzak bir bölgenin seçilmesi gerekiyor. Örneğin çoğunun merkezi İstanbul’da bulunan bankaların bilgi işlem merkezlerinin yedeklemeleri, İzmir’de oluşturulan bir merkezde yapılıyor. Bankaların ana bilgisayarlarındaki bilgiler, uydu hattı ile İzmir’deki bu merkeze aktarılıyor. Böylece, doğal afet, savaş ve terörizm gibi durumlarda, yerine konması çok zor olan ve değeri para ile ölçülemeyecek bu bilgiler güvencede tutulabiliyor. Acil bir durumda, İzmir’deki bu merkezden bankaların ana bilgisayarlarına çok kısa sürede kaybolan bilgiler yeniden gönderilebiliyor.

HSBC yerine ya MERNİS olsaydı?

2003’ün Kasım ayında İngiliz merkezli HSBC Bank’ın Genel Müdürlüğü önünde bomba yüklü bir araç patlamıştı. Patlama büyük can ve mal kaybına neden olmuştu. HSBC’nin merkezi bilgisayar sistemlerinin de bulunduğu binadaki patlamaya rağmen, Acil Durum yedeği sayesinde banka tüm hizmetlerini aksatmadan yürütmüştü. Bu olay, HSBC yerine Ankara’daki MERNİS projesinin merkezinde gerçekleşseydi, Türkiye’nin elektronik ortamdaki nüfus bilgileri yok olacaktı.

MERNİS ile TC Kimlik No da biter

MERNİS projesi, Türk vatandaşının kamu hizmetlerini daha etkin ve hızlı almasını sağlayacak bir e-devlet altyapısı sunuyor. Projenin en önemli işlevi ise yaşayan ve yaşamayın toplam 100 milyonu aşkın Türk vatandaşına verilen TC Kimlik No. Bu numara sayesinde Türk vatandaşları, nüfus, pasaport gibi pek çok devlet hizmetini çok hızlı alma imkanına kavuştu. Acil durum yedeği hálá olmayan MERNİS’in ana bilgisayarlarının bulunduğu binaya zarar gelmesi halinde, Türkiye herhangi bir yere yapılacak en büyük terörist saldırının vereceği zarardan daha büyüğü ile karşı karşıya kalacak.

AIDS’li ile bile bile birlikte olmak gibi

TÜRKİYE’nin en büyük bilgi teknolojisi kuruluşlarından ve sistem entegratörlerinden birinin CEO’su, MERNİS projesinin acil durum yedeğine sahip olmamasını, ‘AIDS’li olduğunu bile bile biri ile cinsel ilişkiye girmeye’ benzetiyor. Bu yönetici, ‘Televizyonlarda haber programlarında AIDS’li insanlarla ‘bize bir şey olmaz’ diyerek birlikte olan cahil insan davranışınının bir benzerini hükümet MERNİS konusunda gösteriyor. Bir tabanca ile bile, Türkiye’yi bilgi çağından, 1970’lere döndürmek mümkün’ dedi.

‘Acil durum yedeği’ ne demek?

İNGİLİZCESİ ‘disaster recovary’ olan acil durum yedeklemesi, bilgisayarlarda saklanan bilgilerin, o bilgisayarların bulunduğu fiziki ortamdan uzak bir yerde yedeğinin alınması anlamına geliyor. Yedeklemede, genellikle ana bilgisayarların bulunduğu ilden başka bir il veya bölge tercih ediliyor. Yani Ankara’daki MERNİS bilgilerinin, İç Anadolu dışındaki bir bölgeye kurulacak merkezde yedeklenmesi gerekiyor. Böylece, ana bilgisayarların bulunduğu yerde yaşanabilecek bir doğal afet, terörist saldırı gibi olaylarda, bu bilgisayarlarda zarar görebilecek bilgiler güvenceye alınabiliyor.

Erdoğdu: 2005’te ihaleye çıkarız

İÇİŞLERİ Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürü Cengiz Erdoğdu, MERNİS için acil durum yedeği ihalesine 2005 yılında çıkılacağını açıkladı. MERNİS yazılımını da değiştirilmesinin planlandığını söyleyen Erdoğdu, şöyle konuştu:

‘Bu nedenle biz hem yazılım değişiminin, hem de acil durum yedekleme sistemini 2005 yılında yapmaya karar verdik. Hatta ODTÜ’den bizi inceleyen uzmanlar, bu acil durum yedeğinin mobil olmasını önerdi. Uydu bağlantılı bir TIR ile bu yedekleme yapılabilir. Bu olursa, acil durum yedeği çok daha güvenli olabilir.’