Akvaryum dünyasının hızlı balığı
HER şey yıllar önce su canlılarına olan merakıyla başlar. Dereden yakaladığı balıkları, evlerinin bahçesindeki ziftle kaplanmış havuzda yaşatmaya çalışır. Bu merakını zamanla akvaryuma taşır. İşletme okur ve baba mesleği avize imalatında çalışır. Tabii burada en büyük hobisi için akvaryumlar da yapar. 30’lu yaşlardaysa kendi işini kurma fikri ortaya çıkar. Hobisini işi yapmak ister. Deniz akvaryumu konusunda ilk olmak ve en iyisini yapmak gibi bir hedef koyar.
Engin Uğural, yaklaşık 20 yıl önce çıktığı yolda bugün Türkiye’nin deniz akvaryumu yapımında tek isim olmayı başardı. Hem Türkiye’de, hem de aralarında bir döneme damgasını vuran Libya’nın devrik lideri Kaddafi’nin aralarında bulunduğu yurt dışında devasa şehir ve butik akvaryumlar yapan Uğural, birkaç yıldır da filtrasyon sistemlerini üretiyor. Öyle ki, yaptığı sistemler dünyada ilk niteliği taşıyor.
Önce dereden başladı
Tropik Deniz Ekosistemleri’nin (TDE) kurucusu Engin Uğural’la girişimcilik öyküsünü ve gelecek planlarını konuştuk. Köpek balıklarına büyük merakı olan Uğural’ın bu tutkusunun mazisi oldukça eski. Çocukluk yıllarında oturduğu İzmir Mersinli’deki dereden yılan balığıyla diğer balık türlerini yakalayan Uğural, bunları evlerinin bahçesindeki kümesin üzerinde yer alan zift kaplamalı havuzda yaşatmaya çalıştığını anlattı:
“Bu merakıma rağmen su ürünleri üzerine eğitim almak yerine işletme okudum. Ve baba mesleği olan avize imalatı alanında kariyerime yön verdim. Tabii burada camla temas olunca kendi akvaryumlarımı yapıyordum. Benim en büyük merakım köpek balıkları. Evde kurduğum akvaryumumda onları yaşatmaya çalıştım.”
Kaddafi’ye de akvaryum yaptı
Zamanla bu hobisini işe çevirmeyi düşünen Engin Uğural, 1995’te kendi işini kurma kararı alır. İlk adımı da İzmir Karataş’ta açtığı küçük bir dükkanda atar:
“Deniz akvaryumları yapmaya başladık. Tabii o yıllarda bu sektörün piyasası yoktu. Biz de ilk etapta İzmir’deki varlıklı ailelerin ev ve işyerlerine akvaryumlar kurduk. Ama ilk olmayı ve en iyisini yapmayı hedefledim. Gelinen noktada bugün TDE, 20 yıldır Türkiye’de deniz akvaryumu inşa sektöründe hizmetlerini sürdüren tek firma. Zamanla Türkiye’de pazarın dar olması nedeniyle rotamızı dünyaya çevirdik. Dünyada anahtar teslim şehir akvaryum projelerini hayata geçirmeye başladık. Bugün dünyanın birçok noktasında bizim yaptığımız işler var. Bunlardan biri de Libya’nın devrik lideri Kaddafi’nin misafirleri için yaptırdığı restorana kurduğumuz akvaryum. Türkmenistan’dan Dubai’ye, birçok noktada akvaryumlarımız var. Ben bu işe para kazanmak için girmedim. Öyle bir kaygım olsaydı bir petshop açardım. Farkındalığın peşindeyim. Bunu da yaptığıma inanıyorum.”
YABANCILARA KAPTIRDIK
Türkiye’de özellikle şehir akvaryumculuğunun yeni yeni gelişmeye başladığını anlatan Engin Uğural, bu sürede yapılan şehir akvaryumu projelerinde yer alamadıklarına dikkat çekerek, “Bunları yabancılara kaptırdık. Bir Türk firmasının bunları yapamayacağı gibi algı vardı, ama artık kırıldı. Son dönemde hayata geçen projelerde ufak ufak yer alıyoruz. Bazılarına da canlı temin ediyoruz” diyor.
KALBİNİ ÜRETİYOR
Engin Uğural, son birkaç yıldır sektörde edindiği bilgi birikimini farklı bir alana aktarmış. Akvaryumların belki de kalbi niteliğindeki filtrasyon sistemlerinin imalatına başlayan Uğural, bu alanda da hayli iddialı. “Dünyada bizim ayarımızda filtrasyon sistemi yapan firma yok” diyen Uğural, şu bilgileri paylaştı:
“En büyük farkımız ciddi mühendislik altyapımız olması. Bugün piyasadaki sistemlerden daha profesyonel çözümler üretiyoruz. Büyük akvaryumlar için kompakt sistemler kuruyoruz. Eskiden AVM bünyesinde kurulan dev akvaryumlar için 25-30 metrekarelik yaşam destek odaları kuruluyordu. Tabii AVM’de her metrekare çok değerli. Bizim yaptığımız sistemle 50 ton bir akvaryumu kompakt sistemle 5 metrekarede halledebiliyoruz. Tek bir ürünle akvaryumun birçok ihtiyacını giderebiliyoruz.”
TÜRKİYE’DE OLMAZ ALGISI MERKEZİ YUNANİSTAN YAPTI
Filtrasyon sistemi alanında faaliyet gösteren firmanın isminin MAT olduğu bilgisini veren Engin Uğural, bu şirketin merkezinin ise üzülerek Yunanistan olduğunu söylüyor. Uğural, bunun nedenini ise şöyle anlattı: “Türkiye’de bu işin yapılamayacağı gibi bir algı var. Biz bu algıyı kırmak adına böyle geçici bir çözüm bulduk. Ama herkes artık bunun bir Türk markası olduğunu öğrenmeye başladı.”
EN BÜYÜĞÜ GÜRCİSTAN’A
Yurt dışında şu anda iki proje üzerinde çalıştıklarını anlatan Engin Uğural, “Bunlardan biri Gürcistan’da 3 bin tonluk akvaryum. Filtrasyon sistemi dahil her şeyini biz yapıyoruz. 8-10 çekiç balığı olacak. En zengin köpek balığı popülasyonlu akvaryum olacak. Bunun yanında Rusya’da 23 metre yükseklkte, 13 metre çapında ve içinden asansör geçen bir akvaryumun filtrasyon sistemini yapıyoruz” dedi.
SUYUN VERGİSİNİ ÖDÜYOR
TDE’nin yaptığı işlerde çeşitli çözüm ortakları bulunuyor. Hollandalı De Jong Marinelife da bunlardan biri. TDE canlı tedarikini bu ünlü markadan sağlıyor. Tabii balık ithalatında bazı sıkıntılar yaşanıyor. Engin Uğural, “Çevremizde önemli pazarlar var. Ama ithal ettiğimiz balıkların suyuna bile vergi ödüyoruz. Bu vergi yükü altında rekabet etmemiz çok zor” diye konuştu.
KISA KISA
* TDE çevre dostu teknolojileri destekleme amaçlı “Yerel türlerin adaptasyonu ve mercan üretimi” konulu TÜBİTAK AR-GE projesini başarıyla tamamlamış. Şimdi filtrasyon sistemleri konusunda KOSGEB’le proje hazırlığında.
* Dünyada ilk akvaryumun 1600 yıllarında Fransa’da kurulduğu kabul ediliyor. Süs amaçlı ilk akvaryumlarsa Mısır’da kullanılan camdan yapılmış tanklar. Ancak balıkların süs amaçlı kullanılmasının ilk defa Uzakdoğu’da görüldüğü pek çok kaynakta mevcut.
* 2008’de Ankara’da Türkiye’nin en büyük ve en derin canlı resif akvaryumunu kurmuş. Bu akvaryum bir zamanlar Avrupa ilk 5’te yer alıyor.
