Sıcağa bağlı sorunları tanıyın

Terleme devam ettiği sürece, yeterince su ve tuz almak şartıyla çok yüksek sıcaklıklara dahi dayanılabilir. Nem oranı yükseldiğinde, terlemeyle gelen sıvı kaybı azalmaya başlar. Böylece sıcak çarpması ihtimali artar. İnsan vücudu sıcaklara 1-2 hafta içinde uyum sağlar. Hem terlemek daha kolaylaşır hem de terle atılan sodyum miktarı azalır. Dahiliye Uzmanı Prof. Dr. Yavuz Baykal, sıcağa bağlı gelişen sorunları ayırt edebilmeniz için birkaç ipucu verdi:

Sıcağı bağlı çıkan sorunları uzmanlar iki sınıfa ayırıyor. Minör sendromlar, nispeten daha hafif seyrediyor. Sıcak ödemi, deri lezyonları, bayılma, sıcak krampları ve sıcak bitkinliği bu grupta. Major sendromlara örnek ise sıcak felci.

Sıcak ödemi: Sıcağa maruz kaldıktan sonraki ilk birkaç gün içerisinde oluşan, ayak, bilek ve ellerde görülen şişmelerle seyreder. Nedeni deri damarlarının genişlemesi. Sıcak stresine bağlı bazı hormonların (aldesteron ve ADH) etkisinin artması da etkili olabilir. Tedavi gerekmez. İdrar söktürücüler zararlı olabilir.

Sıcağa bağlı deri lezyonları: Deri üzerinde oluşan kaşıntı, kabarıklık ve kızarıklık gösteren lezyonlar. Deri tabakasının hasarına bağlı ter bezleri kanallarının tıkanmasından kaynaklanır. Uzun süre devam ederse deri enfeksiyonları gelişebilir.

Sıcak senkopu: Hacim kaybı, çevresel damar genişlemesi ve damarların gerginliğinde azalma sonucu gelişir. Oturma ya da
uzanma pozisyonundayken aniden kalkınca oluşur. Sıcağa maruz kalmanın ilk saatlerinde görülür. Yaşlı hastalarda daha sık ortaya çıkar.

Sıcak krampları: Genellikle ayaklarda, omuzlarda veya karında görülen istemsiz, spazmodik kas ağrıları. Aşırı terleme ve buna bağlı kas hücre düzeyinde oluşan sodyum, potasyum ve sıvı kaybıyla gelişir. Fiziksel bakımdan iyi durumda olan kişilerin, sıcak ve nemli havada çalışmaları sonucu görülür. Aşırı terleyerek su ve tuz kaybeden kişi, susama nedeniyle su içtiğinde su ihtiyacını karşılar. Ama tuz kaybını da yerine koymazsa sodyum azalması gelişir. Sonuç olarak kramplar meydana gelir. Sıcak krampları tedavi edilmediğinde, sıcak bitkinliğine dönüşür. Sorun parmaklarda, kollarda, bacaklarda, omuz ve karın kaslarında kasılmalar, kramp tarzı ağrılarla seyreder. Bulantı, kan basıncında düşme, hızlı nabız, normal vücut ısısı, terleme nedeniyle nemli ve soluk bir cilt vardır. Kişinin bilinci açıktır.

Sıcak bitkinliği: Damar genişlemesi sonucu organlarda kan göllenmesi ile terleme sonucu dolaşan kan hacminde azalma nedeniyle ortaya çıkar. Azalan kan dolaşımı nedeniyle merkezi sinir sistemi yeterince kanlanamaz ve sıcak bitkinliği tablosu belirir. Genellikle aşırı sıcak ve nemi yüksek ortamlarda çalışan kişilerde görülür. Vücut sıvısı azalmış, yaşlı ve hipertansiyonlu kişilerde yatkınlık fazla. Yaşlılar, susama hissi yaşla orantılı olarak azaldığından terlemelerine karşın az su içerler. Hipertansiyonlularda ise aldıkları ilaçların etkisiyle elektrolit ve sıvı kaybı yatkınlığı artar. Halsizlik, baş dönmesi, bulantı, aşırı terleme sonucu soluk ve nemli deri, düşük- normal veya yüksek vücut ısısı, hızlı ve zayıf nabız, hafif oryantasyon bozukluğu, hızlı ve yüzeysel solunum, düşük kan basıncı başlıca belirtileri.

Sıcak felci: Merkezi ısının 40 derecenin üzerine çıkması, merkezi sinir sistemi bozukluğunun gelişmesi ve terlemenin kaybı şeklinde tanımlanabilir. Hastanın daha sonra birçok organında yetmezlik bulguları gelişir ve acil tedavi edilmezse ölümcül risk taşır. Merkezi sinir sistemi, sıcak felcine en duyarlı organ. İrritabilite (kolay ve çabuk öfkelenme, aşırı sinirlilik), bilinç bulanıklığı, davranış değişiklikleri, halüsinasyonlar, kasılmalar ve komayla seyreder. Hastaların çoğunun beyninde ödem vardır.