Hastaya kim, nasıl verecek

Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği’nin 45’inci Ulusal Kongresi’nin tartışma konularından biri de propofoldü. Anestezi uzmanlarının karşı çıktığı konu, propofolün kendileri dışındaki doktorlar tarafından kullanılması. Onlar dışında bu ilacı en sık el atanlarsa gastroenterologlar. Kolonoskopi, endoskopi gibi işlemler sırasında her gün hastane, klinik hatta bazen muayenehanelerde yüzlerce hastaya, sedasyon (sakinleştirmek) için propofol veriliyorlar.
Derneğin başkanı Prof. Dr. Şükran Şahin, “Sedasyon da anestezi uzmanları tarafından uygulanmalı. Hayati önemi nedeniyle bundan ödün verilmemeli. Michael Jackson, anestezi eğitimi olmayan bir hekim tarafından verilen bir anestezik ilaç nedeniyle öldü. Çünkü propofol solunum durması, tansiyonun çok düşmesi, kalbin veya solunum sisteminin fonksiyonlarını yerine getirememesine, dolasıyla ölüme yol açabilir. Anesteziyoloji ihtisası sırasında, kalp ve solunum sistemiyle ilgili ciddi acil durumlarda neler yapılması gerektiği en iyi şekilde öğretiliyor. Başka hemen hiçbir branş eğitiminde bu konular anestezideki kadar geniş şekilde işlenmiyor” diyor.

İKİ İŞİ BİRDEN YAPAMAZ

Prof. Dr. Şahin bir konuya daha dikkat çekiyor. Gastoenteroloji uzmanlarının yaptığı işleme odaklanmışken (endoskopi ve kolonoskopi gibi) hayati fonksiyonları izlemeleri çok zor. “İki işi birden yapmaya çalışması hastanın hayatını tehlikeye sokabilir” görüşünü savunuyor.
Elbette ki bu işin ideali, anestezikleri anestezi uzmanlarının uygulaması. Peki Türkiye’de bu ve benzeri işlemlere de eşlik edecek kadar anestezi uzmanı var mı? Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de toplam 3 bin 835 anestezi uzmanı çalışıyor. Bunların 2 bin 175’i Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerde, 555’i üniversite hastanelerinde, bin 105’iyse özel hastanelerde görevli. Prof. Dr. Şahin, “Sayılar yetersiz. Son zamanlarda eğitim kurumlarındaki anestezi asistan kadrolarında önemli derecede azalma var. Bu sayının mutlaka artırılması gerek” diyor.

Sadece hastanelerde yapılmalı
TÜRK GAST. DER. BAŞK. PROF. DR. NURDAN TÖZÜN

Eğer bir gastroenterolog, eğitimini aldıysa, hasta solunum sıkıntısı yaşadığında solunum yolunu açacak kadar bilgisi varsa propofol vermesinde hiçbir sakınca yok. Ama bu işlem muayenehane şartlarında yapılmamalı. Sadece tam teşekküllü hastanelerde uygulanmalı. Biz hastayı ameliyata hazırlamıyoruz, anestezi vermiyoruz. Yaptığımız derin sedasyon. Hiç sedasyon vermeden hastaya işlem yapılmasını uygun bulmuyorum. Hastayı bir şekilde mutlaka rahatlatmak gerekir.

BAŞKA ÜLKELER DE TARTIŞIYOR

Bazı ülkelerde kısa bir eğitimden geçirilerek belge verilen hekimlerin sedasyon uygulamasına izin veriliyor. ABD ve Avrupa’da da aynı tartışmalar yapılıyor. Avrupa Anestezi Derneği kılavuzunda, eğitim alan gastroenteroloji uzmanlarının yapabileceği yönünde fikrini yayınladı. Ancak yakın zamanda, “Yanlış yaptık” diyerek geri çekti. Almanya ve Lüksemburg gibi bazı ülkelerde gastroenterologların vermesinde sakınca görülmüyor. Ancak Fransa’da sadece anestezi uzmanları verebiliyor.

UYKU İLACI DEĞİL

Propofol çok sık kullanılan iyi bir anestezik. Genel anestezi alan her 100 hastanın 99’una uygulanıyor demek yanlış olmaz. Propofolden sonra kendine gelen hasta, dinlenmiş, güzel bir uykudan uyanmış gibi hissediyor. Hızlı etki ediyor, çabuk uyandırıyor. Ama Michael Jackson ve Erzurum’daki doktorlar gibi uyku ilacı olarak kullanılması çok tehlikeli.

Alkolden kurtulmak isteyenlere
ŞİFA KÜTÜPHANESİ

Psikiyatrist Irvin D. Yalom, ‘Alkolizm Terapisi’ adlı kitabında alkol bağımlığıyla mücadele edenlere yol gösteriyor. Prestij Yayınevi, 26 lira.

Astronotların yağı
TAMAMLAYICI TIP

Genellikle okyanuslarda bulunan, plankton ve yosunlarla beslenen, karides benzeri küçük bir kabuklu olan krillden elde edilen yağ, NASA tarafından astronotların mönüsüne katıldı bile. Krill yağı omega 3 yağ asidi, fosfolipid ve antioksidandan zengin. Bu nedenle kalp ve damar sağlığına dost, zihinsel ve beyin fonksiyonlarını geliştirici, hücre çeperini koruyucu, bağışıklık sistemini güçlendirici, eklem ağrılarını giderici etkisi bulunduğu belirtiliyor.

UZUN LAFIN KISASI

YANLIŞ: Soğukta da yürüyüşe devam. Sıkı sıkı giyindikten sonra hiçbir sorun çıkmaz.
DOĞRU: Soğuk havada yürüyüşe ara verebilirsiniz. Ama ille de yürümek istiyorsanız rüzgarı arkanıza alın. Soğuk kalp krizini tetikleyebilir.

Ece Gürsel (manken)
SAĞLIĞIM İÇİN

* MUTLAKA YAPARIM: Spor yaparım, dengeli beslenirm, üç ana ve ara öğünlerimi atlamam. İpin ucunu kaçırmışsam, ertesi gün az yemeye çalışırım. Vitamin alıyorum. Yılda bir kez check-up yaptırırım.
* ASLA YAPMAM: Hiç sigara içmedim ve asla içmem. Yemek ayrımı yapmak. Alkolü az tüketirim, ayda üç kadeh kadar...
* MUTLAKA YAPACAĞIM: Uzun bir tatile çıkıp, inzivaya çekilmeye niyetleniyorum. Bakalım, ne zaman gerçeğe dönüşecek?