Çocuk isteyenlerin umudu kök hücre

Üreme çağındaki çiftlerin yüzde 10-15’i istedikleri halde çocuk sahibi olmakta güçlük çekiyor. Mevcut tüp bebek yöntemleri yardımcı ancak henüz tüm ailelerin kucağına bebek veremiyor. Bilim dünyasının yeni ümitlerinden biri de kök hücre tedavileri. Antalya’daki 3. Üreme Tıbbı Derneği Kongresi’nde de bu konu gündemdeydi. Üreme Tıbbı Derneği Başkanı Prof. Dr. Recai Pabuçcu, özellikle fareler üzerinde yapılan deneysel çalışmaların, kök hücre tedavisinin erkek kısırlığına (infertilite) çözüm olacağı yönünde sinyaller verdiğini söyledi. Erkeğin üreme hücresi olan spermler testiste doğrudan üretilmiyor. Üretimi oldukça uzun ve karmaşık bir süreç. Bu araştırmaları daha iyi anlabilmek için basitçe spermin, kök hücresiyle başlayan hikayesini anlatmakla başlayayım:
Spermlerin kök hücreleri testislerde bulunan 46 kromozomlu spermatogoniumlar. Bunlar spermle döllenmiş yumurtanın (embriyonel) gelişimin ilk ayında oluşuyor ve çocuk doğduktan sonra da çoğalıyor. Doğumdan sonra ‘birincil spermatosit’ adını alan hücreler, ergenlik döneminde ilk bölünmeyi tamamlayarak 23 kromozomlu ‘ikincil spermatosit’e dönüşüyor. İkinci bölünmede ‘spermatitler’ oluşuyor. Ve nihayet hücre farklılaşması gerçekleşerek, bildiğimiz olgun spermler oluşuyor.

NORMAL ÇOĞALABİLİYORLAR

Bilim dünyasının üzerinde durduğu kök hücreler spermatogoniumlar. Prof. Dr. Papuçcu, spermatogoniumların çoğalmasındaki sorunun aslında hücrenin kendisinde olmayıp, bunları destekleyen hücrelere ait olduğunu söylüyor. Destek hücreleri genetik olarak bozuk hayvanlara ait üreme kapasiteleri olmayan spermatogoniumların, sağlıklı hayvanlara nakledilmeleri halinde normal çoğalmayı başarabildikleri görüldü. Hatta bunlardan yavru bile doğabildiği gösterildi” diyor.
Bu çok önemli bir sonuç. Çünkü ilk kez kısır bir canlıda, önceden çoğalmasının mümkün olmadığına inanılan hücrelerin çoğalabilecekleri ve yavru yapabileceği gösterildi. Spermatogoniumların uygun şartlar sağlandığında daha ileri farklılaşma gösterme (yani spermatosit ve spermatozoa dönüşebilmesi) yeteneğinin keşfi çok önemli bir aşama.

POLİTİKA KÖSTEK OLUYOR

Son zamanlarda bilim adamları yeni bir haber daha verdi. Testislerden de spermatogonium elde edilebildi. Ve anlaşıldı ki bu hücreler embriyonun üç tabakasını da oluşturacak şekilde farklılaşabilme kapasitesine sahip. Embriyonik kök hücrelerle yapılan çalışmalar hala tartışılıyor. Türkiye dahil pek çok ülkede yasak. Ancak yukarıda sözettiğim iki yeni gelişme etik açıdan daha kabul edilebilir yöntemler olacak.
Kadınlarda yumurta kök hücresiyle yapılan çalışmalar, erkek araştırmalarına göre daha yavaş ilerliyor. Son dönemde yapılan çalışmalarda embriyonel gelişim sırasında iç hücre tabakasındaki embriyonel cisim denilen bölgeden alınan kök hücrelerden yumurta benzeri hücreler elde edildi. Ancak yeterince olgun olmadığı için üreme kapasitesine sahip hücre oluşturulamadı.
Bu kadar yol alınmış olmasına rağmen hala gerek embriyonik, gerekse somatik kök hücrelerden arzu edilen yumurta ve sperm hücresine ulaşılamadı. Bu konuda ilerlemenin sağlanabilmesi, etik konular ve devletlerin izlediği politikalar yüzünden maalesef çok ileri düzeylere gidemiyor. Prof. Dr. Pabuçcu, “Yine de birçok basamak geride bırakılıp son iki basamakta kalındığı düşünülürse, yakın bir zamanda vücut hücrelerinden veya embriyonik kök hücrelerden 23 kromozomlu sperm ve yumurta elde etmek mümkün olabilecek” diyor.

UZUN LAFIN KISASI

YANLIŞ: Alkolün kalorisi yok. Alkol değil, yanında yenenler şişmanlatır.

DOĞRU:  1 gram alkol, 7 kalori enerji (1 gram yağ da 9 kalori) verir. Alkollü içecekler başlı başına kalori zengini.

SAĞLIĞIM İÇİN

Ayşe Kulin (Yazar)

MUTLAKA YAPARIM: Haftada üç gün pilates yapıyorum. Şehir içinde araba kullanmıyor, yürüyorum.
ASLA YAPMAM: Sigara hiç içmedim. Yemeklerde sadece zeytinyağı kullanıyorum, et zaten sevmem.�
MUTLAKA YAPACAĞIM: Bilgisi olmadan fikri olanlara kızmamayı öğreneceğim.

ŞİFA KÜTÜPHANESİ

Ucuza güzelleşmenin yolları

Deneyimli makyöz, estetisyen ve saç tasarımcısı Seda Sakacı, ‘Sade Güzellik A’dan Z’ye Doğal Kozmetikler’ kitabıyla doğal yöntemlerle güzelleşmenin reçetelerini paylaşıyor. Hayy Kitap, 12 lira.

TAMAMLAYICI TIP

Zencefil, limon ve balla güçlenin Bağışıklık sisteminizi güçlendirmek için zencefil, limon ve bal üçlüsünden destek alabilirsiniz. Özellikle limon ve balla hazırlanan çay, soğuk algınlığı, boğaz ağrısı ve öksürüklerde etkili.