Turist rehberleri SGK’nin takibinde

Son yıllarda turizm alanında önemli anlayış değişiklerini gözlemleyebiliyoruz: “Güneş, kum, otel” anlayışının yanı sıra “kültürel ve tarihsel varlıkların” farkına da varılıyor.
Tam da bu noktada turist rehberleri önemli fonksiyonlar görüyorlar. Turistlere memleketin tanıtılmasında ve yeni turistlerle beraber ülkemize ilginin devamında değerli hizmetleri oluyor.
Ama onların da sorunları var. En başta geleni de sigortasız çalışıyor olmaları. Yakın zamanda, özellikle Antalya ve Muğla’da yapılan denetimlerle SGK’nın bu konuya el attığı anlaşılıyor.
Tespit ediliyor
Turist taşıyan otobüs ve diğer araçlara yönelik olarak yol denetimlerinde veya müze, alış veriş merkezleri ile ören yerlerinde turist rehberleri tespit edilip, kendileri ile görüşmeler yapılıyor. Hangi acentalar adına çalıştıkları, yani işverenleri tespit ediliyor. Sigortalı olup olmadıkları soruluyor. Denetim ekipleri gerektiğinde SGK müdürlükleri ile temas edip rehberlerin kimlik bilgilerini vererek sigortalılıklarının internetten sorgulanmasını istiyorlar. Kontrolde sigortasız çalıştırıldıkları anlaşılanlar tutanağa alınıyor ve çalışanların sosyal güvenlikleri sağlanıyor.

Yabancı rehber bile var

Profesyonel turist rehberi olma şartlarından birisi de Türk vatandaşı olmaktır. Ancak, rehberlik belgesi olmadığı halde, rehberlik yapan yabancılara da rastlanmıyor değil... Çok görülen bir durum değil, ama yine de var. Birçok mesleği sadece Türk vatandaşlarının yapmasına olanak tanıyan 2007 sayılı Türkiye’deki Türk Vatandaşlarına Tahsis Edilen Sanat ve Hizmetler Hakkında Kanun, 2003 yılında yürürlükten kaldırılmıştı. Ancak, özel kanunlardaki birkaç özel düzenleme kaldı: Hekim, diş hekimi, hemşirelik gibi... Kimbilir, belki de yabancı rehberler  memleketimizi daha iyi tanıtırlar!

Denetimler turizmi olumsuz etkilemez... Tersine...

Denetimler oldukça yararlı. Doğrudan ve dolaylı etkisi var. Doğrudan etkisi, çalışan turist rehberlerinin sigortalılıklarını sağlamak. Dolaylı etkisi ise SGK ve Maliye açısından; böylece kurumlar hem sigorta primi hem de vergi geliri elde etmiş olacaklar.
Sanılanın aksine, denetimler turistleri rahatsız etmeyecektir. Kendilerine rehberlik edenlerin ve otobüs kullananların kayıtlı olmaları, sosyal haklarına sahip kişiler olarak çalışanlar olmaları turistlere güven verecektir.
Gerçekten de Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkililerinin yol denetimlerinde turistlere bu durum açıklandığında memnun olduklarının gözlendiği belirtilmektedir.

Memurlar rehberlik yapıyor

Memur olmasına rağmen rehberlik kimlik kartı olanlar da var. Çoğu yabancı dil öğretmeni. Başka mesleklerden olanlar da var. Ancak, devlet memurlukları devam ettiği müddetçe rehberlik mesleğini icra etmeleri yasaklanmış durumda. Öyle ki, memuriyetlikle ilişkileri kesilmeden yıllık vizeleri yapılmamaktadır. Onlarda bu durumlarını gizleyerek vizeletme yoluna gitmektedirler. Bu da sorunlu bir nokta. Özellikle yazın yıllık izindeyken memuriyetleri devam edenlerin rehberlik yapmaları konusunda orta bir yol bulunması sanırım memleket yararına....

Acentalara para cezaları kesilecek

Belirtilen şekilde yapılan denetimlerde sigortasız turist rehberi çalıştıran acentalara para cezaları salınacak. SGK cezaları asgari ücrete endeksli olduğundan, tespit edilen sigortasız çalıştırılma süresine de bağlı olarak ve diğer tespitlerle birlikte her bir işveren için 30-40 bin TL’yi bulan cezalar kesebilecek.

Bağımsız çalışanların sigorta kaydı yok

Denetimlerde bir kısım turist rehberlerinin bağımsız çalıştıkları tespit edildi. Kendi nam ve hesaplarına. İlginç olan vergi kayıtları da yok. Vergi kaydı olmayınca zorunlu 4/b sigortası da (eski adıyla Bağ-Kur) başlatılmamış.
Anlaşılan o ki, bu alanda tam bir boşluk var. İlgili devlet birimlerinin bu çalışma alanını düzene kavuşturmaları gerekiyor. Başta Kültür ve Turizm Bakanlığı olmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın müşterek bir çalışma yürütmesi gerekiyor.
Bacasız fabrika denilen turizm sektöründe önemli fonksiyonları olan profesyonel turist rehberlerinin ruhsatlandırılmasından, çalışma ilişkilerinin düzenlenmesine ve denetlenmelerine varan birçok alanda varolan karmaşa giderilse iyi olur. Aksi halde kaybeden Türkiye olacaktır.

Şoförler de sigortasız

Yapılan denetim çalışmalarında sadece turist rehberlerinin değil, özellikle otobüs şoförlerinin de sigortasız çalıştırıldıkları tespit ediliyor. Bunlardan dolayı da araç sahiplerine benzer cezalar kesilebilecek.

Şoförlerin çalışma koşulları daha kötü

Yakın zamanda meydana gelen bir trafik kazası bu durumu bize göstermişti... Antalya’da, 27 Mayıs 2010 günü turistleri taşıyan bir otobüste, şoförünün uyuması sebebiyle meydana gelen kazada 15 kişi ölmüştü. Benzer durumların yaşanmaması için yapılan tespitlerde; şoförlerin sigortasız çalıştırıldıkları, günde 20 saatin üzerinde direksiyonda oldukları, sezon boyunca otobüs bagajlarında yatıp, tuvaletlerde duş alıp tıraş oldukları ilgili sivil toplum örgütlerince dile getirilmişti. Muğla’da SGK’nın yaptığı denetimlerde benzer durumların aynen devam ettiği, yaşananlardan ders alınmadığı tespit ediliyor.