Belge türü değişikliğinde ceza olmaz

SGK’ya düzeltme belgelerini vermiş ve sonrasında SGK tarafından ceza kesilmiş. Son zamanlarda sıkça sorulan bu ve benzer durumlara açıklık getirmek üzere, yaşanan sorun ve çözümüne yer verdik...

Yaşanan sorun

Okuyucumuzun yaşadığı sorun şu şekilde gelişiyor:
İş kazasına uğradığı için SGK’dan “gelir/iş kazası maaşı” alan bir işçi işe başlıyor. İşveren onun “emekli” olduğunu söylüyor ve mali müşavir de bu bilgiye göre o işçiyi emekli olarak değerlendirip “işe başlamasını” yaparken destek primine tabi olacak şekilde bildirgesini veriyor. Doğal olarak da destek primine tabi olan sigortalılar için “2” belge türündeki prim belgesini düzenli olarak SGK’ya veriyor.
İşçi aradan geçen 2 yılın sonunda sigorta günlerinin internette görünmediğini belirterek mali müşavire başvuruyor. Neticede durum anlaşılıyor; işçinin tüm sigorta kollarına tabi tutulması gerektiği halde destek primine tabi tutulduğu görülerek, geriye doğru düzeltme kaydı veriliyor. Tabii, SGK da ceza kesiyor...

Ceza uygulananlar ne yapmalı

- Ortaya konulan durumla karşılaşanlar yasal itiraz süreleri var ise, bu süre içinde belirtilen mevzuat hükmüne yer vererek SGK’ya itiraz etmelidir. İtiraz süresi geçmiş, konu yargıya intikal etmiş olsa bile bu itiraz yapılmalıdır. Zira, idare hukukunun temel kurallarından birisi de “idare hatasını sonradan her zaman düzeltebilir”. Ceza salınmaması gerektiği halde ceza uygulayan ilgili SGK müdürlüğünden bu hatasını düzeltmesi istenmelidir.

Doğru işlem nasıl olmalıydı

- Esasen bu olayda doğru işlem, işçinin iş kazası sigorta kolundan gelir aldığı dikkate alınarak tüm sigorta kollarına tabi tutulmasıydı. Dolayısıyla bu işçinin “1” belge türü seçilerek oluşturulan prim belgesi ile SGK’ya bildirilmesi gerekirdi. “2” belge türü seçilerek yapılan bildirim yanlış olmuştur ve işçinin aleyhinedir.

Yapılan yanlış düzeltilemez mi

Tabii ki, düzeltilir. Üstelik aradan geçen zamanın da önemi yok. Sonradan her zaman düzeltilebilir. Keza yapılan hata öze ilişkin değil, şekli bir hatadır.
Yapılacak olan şey; o işçi için ilgili yıl/aylar için “2” belge türünde “iptal” prim belgeleri vermek, devamla da aynı yıl/aylar için “1” belge türünde “ek” prim belgeleri vermektir.
Bu belgeler, süresi geçtikten sonra düzenlendiklerinden internetten değil, elden Kuruma verileceklerdir.
Belirtelim ki, iptal ve ek prim belgeleri düzenlenirken, o sigortalının kazancında ve sigorta gün sayısında değişiklik yapılmaması gerekmektedir.

Fark prim çıkar mı

- Belge türü değişikliği sebebiyle fark prim çıkması ve bunun da yapılan mahsuplaşma sonrasında gecikme zammı ve cezası ile tahsil edilmesi ise normal olağan yoldur.

Ek belgelerden ceza uygulanmaz mı

- İptal prim belgelerinden zaten para cezası uygulanmaz.
Normalde ek prim belgelerinde para cezası vardır. İşverence sonradan verilen her ek belge için belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına asgari ücretin 1/8’i oranında ceza uygulanacak ve bu rakam da her ay için asgari ücretin iki katını geçemeyecektir...

Belge türü değişikliklerine ilişkin ek belgelerden dolayı ceza salınamaz!

- Örnek olaydaki süreçte sonradan verilen ek prim belgelerinden ötürü ise para cezası salınamaz... Zira, yapılan işlem öze ilişkin olmayıp şekli bir düzeltmedir. İşveren prim belgesini yasal süresinde vermiştir, ama SGK tarafından üretilmiş olan belge türlerinden ilgili olanını yanlış seçmiştir. “1” belge türü yerine “2” belge türünü seçmiştir.
Esasen SGK’nın kendi tebliğinde bu tür durumlarda ceza uygulanmayacağı açıkça gösterilmiştir.
Aylık Prim Ve Hizmet Belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna Verilmesine Ve Primlerin Ödenme Sürelerine Dair Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ’in (2.2.2) maddesinde aynen şöyle denilmektedir:
“Daha önce Kuruma belge türü veya kanun numarası hatalı seçilerek verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerine ilişkin düzeltme amaçlı olarak yasal süresi dışında verilen aylık prim ve hizmet belgeleri, düzeltme ile fiili hizmet süresi zammı kazandırma hali hariç, belgede kayıtlı sigortalılar ve bu sigortalıların prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazanç tutarının aynı olması kaydıyla, ayrıca incelemeye gerek kalmaksızın işleme alınır. Bu nitelikte verilen aylık prim ve hizmet belgelerine idari para cezası uygulanmaz.”