Vivaldi'nin son obuası zurnanın son deliği (1)

Kurthan FİŞEK

Cumhuriyet Halk Partisi'nin son kurultayı tam bir renk-ses-konfeti cümbüşü hâlinde geçti.

Sevgili Deniz Baykal girdi salona...

Busby Berkeley'in 1930 müzikallerini çağrıştırıyordu sahne...

Yanımda CHP'nin muvafıklarından biri vardı.

Gözleri yaş, kalbi gurur doluydu.

‘‘İşte, çağ atladık şimdi...’’ dedi, ‘‘Tony Blair de böyle yaptıydı...’’

Öbür yanımdaki muhalif CHP'li, bu özlü gözleme kulak misafiri olmuştu.

Tepki gösterdi.

‘‘Deniz hocam, bisiklete binmeyi Olof Palme'den, kadın öpmeyi Tony Blair'den öğrendi... İkisinin sentezini yapmaya kalkıştı, pedal çevirirken kadın öpmeye kalkınca, iki kere düştü, üç kere ağaca tosladı...’’

CHP kurultayı böyle başladı.

* * *

Kurultay devam etti.

Haydn, Mozart ve Vivaldi'nin obualı eserleri çalınıyordu.

Salonun dörtte biri ‘‘yuh’’ çekti, dörtte biri avluya çıkıp ‘‘ekmek içi bol soğanlı köfte’’ takıldı. Dörtte biri, peşrevi olmayan zurnanın sesini beklemeye koyuldular. Son dörtte biri de, sözümona ‘‘derin huşû içinde’’ obua dinlediler.

Solumda oturan münafık (anti-Baykalcı) dostum tepki gösterdi.

‘‘Süleyman beye bile kerhen Beethoven dinlettik... Bu bizim hödüklerden kimseye hayır gelmez...’’

Muvafık (Baykalcı) dostum tepki gösterdi.

‘‘Halkımızı inkâr mı ediyorsun yani?’’

Dövüşeceklerdi neredeyse...

Araya girip ‘‘zurna’’ olayını açıkladım kendilerine...

* * *

‘‘Dilliler’’ bölümünden bir âlettir zurna...

Boyu 30 santimle 56 santim arasında değişir, ağıza alınıp üflenir. Müzikolog Etem Ruhi Üngör'ün özlü tesbitine göre, batıdan doğuya, Edirne'den Ardahan'a gittikçe boyu kısalır.

Peşreve devam...

Biri gövde, öbürü sipsi, iki parçadan oluşur zurna... Gövde ikiye ayrılır.

‘‘Gövde’’ ve ‘‘başlık’’...

Yani, sapıyla ağıza gelen kısmı...

Önünde yedi, arkasında sekiz perde deliği olur. Arka taraftaki deliklerin çapı 6-8 milimetredir.

Zurnanın ‘‘ses getiren’’ kısmı sipsidir.

Ortalama beş-altı santim uzunluğundadır, madeni boru kısmıyla ucundaki kamıştan ibarettir.

Sipsiye takılan ‘‘ağızlık’’ işe yaramaz, yalnızca iki dudağın arasına girmekle yetinir.

* * *

Gelelim, nerede, nasıl kullanıldığına...

CHP kurultayında, ‘‘umûmi popüler istek’’ üzerine, nefesli alaturka çalgılardan zurnanın ikamesi olmaya çalıştı ‘‘obua’’...

CHP kurultayına yakışır netekim...

Kimsecikler alınmasın, ama, mehter takımının, ortaoyununun baş çalgısıdır.

Ney, davul, argul, kemençe ve dümbelek (yine kimse alınmasın) eşliğinde çalınır.

* * *

CHP kurultayını izledik hafta sonunda...

Şark-garp sentezi vardı.

Obuada doremi, zurnada zırt sesleri vardı.

Perşembeye devam ederiz izninizle...

---