Kurthan Fişek: Ver şuradan bir silah en ucuzundan olsun!

Kurthan FİŞEK

Yurt dışından silah alımına 27 Eylül 1831'de başladık. Herkes Osmanlı'yı ‘‘keriz’’ saydığı için, ya defolu, ya kadro dışı, ya kadro fazlası, ya ıskarta silahlarını bize sokuşturuyordu.

O konuları rahmetli Prof.Dr. Oral Sander'le beraber araştırıp yazmaya başladığımızda (Türk-Amerikan Silah Ticaretinin İlk Yüzyılı, Çağdaş Yayınları, 1975), Osmanlı'nın niye toprak kaybettiğini çok iyi anladık.

Aklınıza hangi memleket gelirse, hepsinden silah almışız...

Avrupa'ya açılıyoruz ya...

* * *

Yine yabancı silahlarla uğraşıyoruz bugünlerde...

İhaleler varmış... Tank, top, tüfek, uçak alınacakmış...

Herkes silah sokuşturmaya çalışıyor. Leopar, sikorski, zirai pırpır falan filan...

Alıcılara bir tavsiyem var. Birkaç da sorum...

* * *

1 1869'a kadar, ya ağızdan, ya arkadan dolma tüfeklerle savaşa giderdik. Derken, Amerikan iç savaşından (1861-1865) ıskartaya çıkmış 239 bin Enfield ve Springfield tüfeği satın aldık. Kaç tanesi çalıştı?

a. 15,000 b. 27,000

c. 128,000 d. Hiç biri

2Amerika'dan silah alımını II. Abdülaziz başlattı. Rivayet o ki, silah talimi yaparken, tabancası tutukluk yapmış, çok sinirlenmişti. ABD başkanı Ulysses Grant'ten ‘‘numûne tabanca’’ istedi, karşılığında ne yolladı?

a. Sedef kakmalı sünnet bıçağı

b. Üstünde kendi tasviri bulunan kenef ibriği

c. Düyun-u Umumiye'den teminat mektubu

d. İki Uşak halısı

3Osmanlı'yla Amerika arasındaki dış ticaret ilişkilerinde, silah ve cephanenin her zaman büyük payı oldu. 1877 yılında, Amerika'nın silah-cephane ihracatında, Osmanlı'nın alım payı neydi?

a. % 18 b. % 24 c. % 67 d. % 97

4Ağustos 1831'de, gemi mühendisi Henry Eckford, İstanbul'a geldiği gemiyi Osmanlı hükümetine iteledi. İlk denize açılışında gemi su almaya başladı, batar gibi oldu, Haliç'te doka çekildi. Eckford'a ne yapıldı?

a. Trenle gönderildi

b. Sınır dışı edildi

c. İdam edildi

d. Osmanlı tersane yönetiminin başına getirildi

5Dışarıya devamlı borçlanan Osmanlı, borçlarını ödeyemez olunca, peşpeşe imtiyaz dağıtmaya koyuldu. Sattıkları silahların çoğu ‘‘defolu’’ çıkan Amerikalı tüccarlara ne yapıldı?

a. Umûmi af çıkartıldı

b. Diplomatik dokunulmazlık tanındı

c. Ellerindeki bütün silahlara el konuldu

d. Sekiz yıl ağır hapis cezası verildi

6Ödemeler yüzünden, Amerikalı silah şirketleriyle epey anlaşmazlığa düştük. 1883 yılında Winchester şirketine borçlarımızı ödeyemeyince, hem maliye nazırı Ahmet Münir Paşa'nın koltuğu gitti, hem teminat gösterdik. Ne?

a. Kaşıkçı elması

b. Topkapı Sarayı

c. Harem dairesi

d. Konya, Kastamonu ve Sivas'ın tüm hayvan vergisi gelirleri

71883 yılında Osmanlı askeri kamuoyunu en çok ilgilendiren konu, ‘‘Mucit General Berdan’’ın kıçtan komutalı torpidosuydu. Büyük avantalar verildi, Haliç'teki ilk denemede torpido ne yaptı?

a. Battı

b. Üç balık-ekmekçi sandalı batırdı

c. Fener patrikhanesi iskelesini yıktı

d. Tünel'e daldı

CEVAPLAR: 1) b, 2) d, 3) d, 4) d,

5) b, 6) d, 7) a.