Solumtrakların tarihi bölünmelerin tarihidir

Kurthan FİŞEK

Türkiye'de sosyal demokratların tarihini yeniden yazmak istemiyorum... Kötüdür. Yazanı da, yaşayanı da hafakanlar basar.

Yüzde 42'lik oyu bölüşemediler, bölündüler. Daha kötüsü, ‘‘can düşmanı’’ oldular. Tabanlar aynı, düşünce aynı... Bu ayrı-gayrı nedir?

* * *

Seçim erken mi olur, geç mi? Umurumda değil... Dert onların derdi...

Tabanları birleşirse, tavanlarını dolmalık kabak gibi oyarlar.

Bölünmekten bıktılarsa, birleşirler herhalde... Pek umudum yok ya!

* * *

1Ortada fol yok, fırka yoktu, ama, 1921 meclisi bölünmüştü. Tesanüt grubu, İstiklal grubu, Müdafaa-i Hukuk zümresi, Halk zümresi, Islahat grubu... Müdafaa-i Hukuk dışındaki gruplar ne istiyorlardı?

a. Mustafa Kemal'in gitmesini

b. Bolşevizmin gelmemesini

c. İkide birde ‘‘cumhuriyet’’ lâfı edilmemesini

d. Dinle devletin beraber olmasını

e. Hepsini

211 Eylül 1923 günü kuruldu Cumhuriyet Halk Fırkası... Derken, ‘‘generaller komplosu’’ ortaya çıktı. Hem milletvekili, hem asker olan darbeci-dublecilere, ‘‘Ya askerlik, ya mebusluk!’’ diye rest çekti Mustafa Kemal... Terakkiperver Fırka'nın kurulmasında (17 Kasım 1924) bu asker-sivil çatışmasının belirleyici rolü oldu mu dersiniz?

a. Evet b. Hayır

31929 büyük buhranı Serbest Fırka'yı doğurdu. Ahmet Hamdi Başar, halk ve amelenin CHP'den kopup Serbest Fırka'ya akış sebeplerini şöyle açıklar: ‘‘Halk Fırkası'nın başına, inkılâpçılardan ziyade, istismarcılar ve menfaatçiler geçmeye başlamıştı...’’ Falih Rıfkı Atay da şöyle der: ‘‘Hemen spekülasyona dalmıştık. TBMM binası için rayiç kamulaştırma bedeli 20 bin liraydı...’’ Bina kaça kamulaştırıldı?

a. 30 bin

b. 100 bin

c. 350 bin

d. 2.5 milyon

4CHP'nin sadık yari hep ‘‘kara toprak’’ oldu. Hep bölündü. 14 Mayıs 1945 günü ‘‘toprak reformu’’ dedi, arkasından ‘‘dörtlü takrir’’ (DP) geldi. Oysa, toprak meselesi daha eskiye gider. İsmet Paşa, ‘‘Toprak işleyenin malı olmalıdır. Batakçı toprak ağasının kökünü kazıyacağım...’’ lâfını ilk ne zaman etti?

a. 1924

b. 1937

c. 1943

d. 1991

514 Nisan 1967 kurultayında, Turhan Feyzioğlu şöyle dedi: ‘‘Asıl isyancı genel merkezdir!’’ Ecevit cevap verdi: ‘‘Kurultaydan sonra rahat çalışacağız!’’ İsmet Paşa ara buldu: ‘‘CHP kurtulacaktır!’’ Hangisi çıktı?

a. Feyzioğlu

b. Ecevit

c. İnönü

d. Hiç biri

6İsmet İnönü'nün ‘‘Ya Bülent, ya ben!’’ diye rest çektiği 5 Mayıs 1972 tarihli kurultayda, paşanın resti, 507'ye karşı 709 oyla görüldü. Paşa istifa etti. Kurultay haftasında Türkiye'de neler oldu?

a. Kızıldere baskını

b. Sofya'ya uçak kaçırma

c. Jandarma komutanına suikast teşebbüsü

d. Ankara'da sokağa çıkma yasağının uzatılması

e. Ordunun teyakkuza geçmesi

f. Hepsi