Sansür hayvan hastalığıdır bir girdi mi, çıkmak bilmez

Kurthan FİŞEK

Ailevi meselelerden ve kadın nüfusumuzdan sınırlı-sorumlu devlet bakanı Işılay Saygın'ın 52 yıldır süregelen bekâreti milli mesele oldu.

Bunun parodisini yapan Levent Kırca'nın ‘‘Olacak O Kadar’’ programı yüzünden, RTÜK isimli sansür heyeti, Kanal D'yi bir günlüğüne kapattı.

Levent Kırca sansüre kızdı, rating'i çok yükseklerdeki programını iptal etti. Kanal D'nin genel müdürü Faruk Bayhan da tepki gösterdi: ‘‘Mizah yüzünden, mizah fukaralarınca kapatılan ilk televizyon kanalıyız...’’

Yapmayın a dostlar! Sansüre, sansürcülüğe yabancı değiliz...

Osmanlı'nın, hilafet ve saltanatın mirasıdır.

* * *

11870 yılında çıkan ilk mizah gazetemiz ‘‘Diyojen’’, 2 Haziran 1871'de, iki ay süreyle kapatıldı. Niye?

a. Edebe aykırı fıkra yayınladığı için

b. Hükümeti aşağılayıcı yazı bastığı için

c. Resimler halkı rencide ettiği için

d. Hepsi

2Yayıncı Teodor Kasap uyanık adamdı. Çıkardığı ‘‘Hayal’’ dergisi kapatılınca, onun ilavesini piyasaya sürdü. Orada ettiği bir laf yüzünden, kapatılan dergilerin ilave yayınlamaları da yasaklandı. Ne demişti?

a. İnsaf

b. Hay Allah müstahakını versin

c. Bu sefer de kör şeytanın şerrine uğradık

d. Hepsi

39 Mayıs 1876... Seyyar gazete bayilerinin ne yapmaları yasaklandı?

a. Gazetenin içeriği hakkında bağırarak bilgi vermek

b. Belli yerler dışında satış yapmak

c. Ev ev dolaşıp kapı çalmak

d. 18 yaşından küçüklere gazete vermek

4Mabeyn başkatibi Tahsin tarafından çıkartılan (1907) talimatnamede gazete ve dergilere ne emredildi?

a. Padişahın yalnızca iyi sağlığı yazılacak

b. Yazılar başladıkları sayfada bitecek, arkaya taşmayacak

c. Valilerin, hırsızlık, yiyicilik yaptıkları, cinayet veya ‘‘çirkin bir iş işlemiş’’ oldukları yazılmayacak

d. Hepsi

5Abdülhamit sansürü iyice tırmanıyordu. ‘‘Zararlı yayın’’ basan, satan, bulunduran, hatta okuyan şahıslar, sorgusuz-sualsiz, ya hapse atılır, ya sürgüne gönderilirdi. Refik Halit Karay bu işleme ne ad vermişti?

a. Okka altına gitmek

b. Tantuna gitmek

c. Güme gitmek

d. Bok yoluna gitmek

6Paul Doumer'in ‘‘Çocuklarımın Kitabı’’, ‘‘işlenebilecek en büyük cinayetin propagandasını yapmakla’’ suçlandı Abdülhamit döneminde... Gençlere ne tavsiye ediyordu?

a. Spor yapmalarını

b. Geç evlenip az çocuk yapmalarını

c. Cumhuriyetçi olmalarını

d. Fesi bırakıp şapka giymelerini

7Abdülhamit'in sansürcülükteki sağkolu olan Teftiş ve Muayene Encümeni, yazılı basında hangi kelimelerin kullanılmasını yasaklamıştı?

a. Anarşi b. İhtilal

c. Bomba d. Darvinizm

e. Zehir f. Randevu

g. Memorandum h. Hepsi

CEVAPLAR: 1) d, 2) d, 3) a, 4) d, 5) b, 6) c, 7) h.