‘Bağımsız bakanlık’ meselesinin kökünde ‘itimatsızlık’ yatar

Kurthan FİŞEK

Fazla okuyucu mektubu almam... Bir tane aldım, heyecanlandım, duygulandım, sonuna kadar okudum... Yazan yaşlıydı.

‘‘1917 doğumluyum, hiç bir şeyin değişmeyeceğini bile bile, inadına oy kullanacağım... Dürüst oy kullanmak istiyorum... Nasıl yapabilirim bunu?’’

Cevabın kolayına kaçmadım...

Emniyet subapları var anayasamızda...

İçişleri...

Adalet...

Ulaştırma...

Hepsi ‘‘bağımsız’’ olacak...

Yani, ‘‘dışarıdan’’...

* * *

1946 seçimlerinde pek çok yerde sandıklar kaçırılmış, oylar imha edilerek uydurma mazbatalar düzenlenmiş, seçmenler jandarma baskısıyla karşılaşmış, hatta yer yer dövülmüştü. Sandık başlarındaki jandarmalar, oy vermeye gelenlere, ‘‘Kime oy veriyorsun? Tayyare hırsızı Bayar'a mı vereceksin? Milli mücadele kahramanı, Atatürk'ün yakın arkadaşı İnönü'ye mi?’’ diye soruyordu.

Jandarma örgütü o sıralarda içişleri bakanlığına bağlıydı.

Seçimler ‘‘dürüst’’ yapılsın diye, içişleri bakanı bağımsız yapıldı.

* * *

1957 seçimlerinde yapılan usûlsüzlükler, İsmet İnönü'nün yakıştırmasıyla, ‘‘kütük marifetleri’’ olarak bilinir.

CHP'nin iddialarına göre, Demokrat Parti, 1957 seçimlerini, seçmen kütüklerinde ve seçim tutanaklarında yaptığı ‘‘marifetler’’ sonucunda kazanmıştı. Pek çok yerde CHP'li seçmenler kütüklere yazılmamış, DP'liler birden fazla sandıkta oy kullanmış, hatta bazı sandıklarda seçim sonuçları değiştirilmişti.

Kayseri, Giresun, Çanakkale ve Samsun'da seçim sonuçları gösterilere, kavgalara neden oldu. Diyarbakır'da il seçim kurulu ildeki seçimlerin yenilenmesine karar verdiyse de reddedildi.

1957 seçimlerinin en olaylı şehri Gaziantep'ti. Radyo ve gazeteler burada CHP'nin kazandığını ilân etmişti. Ancak, daha sonra, köylerden gelen oyların sonucu değiştirdiği ve seçimi DP'nin kazandığı ilan edildi. Bu arada, CHP'nin itirazları nedeniyle oy pusulaları adliye binasına getirilmiş, ancak tatile girildiği için sayım işlemi pazartesi gününe bırakılmıştı. Ne var ki pazar günü Gaziantep adliyesi, içindeki oy pusulalarıyla birlikte yandı. Ertesi gün şehirde olaylar çıktı.

Hükümet, adalet bakanlığının yazılı emriyle, ‘‘Antep hadisesi’’ haberlerine yayın yasağı koydu.

CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, seçmen kütüklerindeki usulsüzlüklerden sorumlu tuttuğu dönemin İçişleri Bakanı Namık Gedik'i, ‘‘Kütük bakanı’’ olarak niteledi ve seçimleri meşru kabul etmediğini göstermek amacıyla Meclis'teki kutlama törenlerine katılmadı.

Seçimler bundan böyle dürüst yapılsın diye, adalet ve ulaştırma bakanları da ‘‘bağımsız-tarafsız’’ yapıldı.

* * *

Seçime gidiyoruz...

Adalet, içişleri ve ulaştırma bakanları tarafsızlardan seçildi.

Milli eğitim ve milli savunma bakanlarının da ‘‘partisiz’’ olmasını isterdim...

Sandık başkanlarının % 80'e yakını öğretmenlerdir.

Sandıkların % 54'ü jandarma bölgesindedir.

* * *

Milletvekili seçilmeye özenen bürokratların daha önceki icraatini sormuyorum...

İstifa ettiler, hayırlı olsun... Seçilirlerse Allah kabul etsin...

Okuyucum 1917 doğumlu... Benden yirmi yaş büyük...

Allah uzun ömür versin, belki ne yapacağını öğrenir...

Zamanla...