Kapadokya'da Balon kavgası

KAPADOKYA dünyada doğa eliyle oluşmuş muhteşem coğrafyalardan biri. Türkiye’nin Unesco Dünya Mirası Listesi’nde yer alan değerlerinden. Peribacaları, vadileriyle, atlarıyla adı “Güzel atlar ülkesi” olarak geçmiş tarihe...

Son yıllarda özellikle Çin, Kore, Hindistan, Malezya, Güney Amerika’dan 3 milyona yakın turist özellikle bu bölge için geliyor Türkiye’ye...

Bu güzellikleri seyir teraslarından da görebiliyorlar ancak müthiş bir deneyim yaşamak isteyen balon uçuşu yapmak istiyor.

REKABET SORUŞTURMASI VAR

Ancak Türkiye turizminin gözbebeği bu bölgede bir süredir balon kavgası yaşanıyor.

Teknik adı sıcak hava balon işletmeciliği olan balon uçuşlarından o kadar çok şikayet gelmeye başladı ki bölgede turizmcilik yapan yatırımcılarla konuştum. Aslında balon turları konusunda uzun yıllardır bir karmaşa yaşanıyordu. Geçen yıllarda uçuş gerçekleştiren çok sayıda firma olduğu için fiyat rekabeti ve organizasyonlarda büyük sorunlar yaşanıyordu.

Geçen yıl ise 19 Aralık 2018’de Rekabet Kurulu’nun soruşturma açmasına neden olan bir gelişme yaşandı.

1971’de turizm sektöründe faaliyet göstermek için Ahmet Serdar Körükçü, Mustafa Pilav ve Ahmet Kaplan Tan tarafından kurulan ve bugün büyük bir turizm grubu haline gelen Dorak Turizm, bir konsorsiyum oluşturarak 25 balon firmasından 19’unun satış ve pazarlamasını tek elden yapacağını açıkladı. Bölgede önce uçuş garantisi nedeniyle olumlu karşılanan bu ortaklık, daha sonra ortaya çıkan tekelleşme nedeniyle rahatsızlık yaratmaya başladı.

Bu rahatsızlık “Dorak Turizm’in Kapadokya bölgesinde sıcak hava balonu işletmelerinin uçuşlarını kiraladığı ve kendi otel ve acenteleri dışındaki, otel ve acentelerin müşterilerine balon uçuş hizmeti vermemek suretiyle rakiplerini dışladığı” iddiasıyla Rekabet Kurumu’na taşındı.

Kurum da ön soruşturmanın ardından “elde edilen bilgi, belge ve yapılan tespitlerle Kapadokya bölgesinde sıcak hava balonu işletmeciliği ve turizm acenteliği pazarında faaliyet gösteren 30 firma hakkında soruşturma açıldığını” açıkladı.

Bu süreçte Rekabet Kurumu’ndan şirketlere denetimler yapılsa da soruşturma hala sonuca ulaşamadı. Turizmcilerin iddialarına göre bölgede turizmin en yoğun olduğu bugünlerde ise turizme zarar verecek ciddi sorunlar yaşanıyor.

Konuştuğum turizmciler bu sorunları şöyle sıralıyor:

“Gelmeden önce rezervasyon yaptıran, parasını ödeyen turistlerin rezervasyonları gerekçesiz iptal ediliyor. Mağdur olmuş onlarca turist var. Balon uçuşlarının fiyatları açık arttırmayla belirlenmeye başlanmış. Borsa oluşmuş, 800 dolara kadar çıkan fiyatlar var, komisyonlar haraça dönmüş durumda.” Normalde ortalama fiyat 200 Euro civarında.

Kapadokya, Türkiye turizmi için çok önemli bir bölge. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy da bölgenin doğru yönetilebilmesi amacıyla Kapadokya Alan Yönetimini oluşturdu. Millet Meclisi’nde kabul edildi.
Ancak bölge turizmcileri alan yönetiminin de bir süre sonra yanlış kullanılacağı düşüncesinde. Yönetimin başında valinin olduğunu ve her vali değişiminde sistemin aksayacağını, belediyelerin tamamen by pass edildiğini söyleyen turizmciler, bölgeyi bilen burada turizmcilik yapan sivil toplum örgütlerinin de yönetimde yer alması gerektiğini anlatıyor.
Türk ekonomisinin bel kemiğini oluşturan sektörlerden biri turizm. Kültür turizmi ise kitle turizminde doyuma ulaşan Türkiye için bir kurtarıcı. Kapadokya gibi bir bölgeyi biraz daha nitelikli yönetsek doğru olmaz mı!

30 FİRMAYA SORUŞTURMA

REKABET Kurumu soruşturması 30 firmaya açıldı ardından bazı firmalar soruşturmadan çıkarıldı. İlk soruşturma açılan 30 firma şöyle: “Air Kapadokya Balonculuk, Arıkan Havacılık, Atmosfer Balonculuk, Başkent Havacılık, Cihangiroğlu Havacılık Balonculuk, CO DMC Turizm, Discovery Havacılık, Dorak Turizm, Ezel Havacılık, Göktürk Balonculuk, Gökyüzü Balonculuk, Göreme Balonculuk, Han Havacılık Balonculuk, Kapadokya Balonculuk, Kapadokya Kaya Balonculuk, Le-Co Deri Turizm, Lioncox Turizm, Maccan Balonculuk, Mavi Ay Havacılık, Özarslan Balonculuk, Pelikan Havacılık, Royal Balon ve Havacılık, Samanyolu Havacılık Balonculuk, Ses Havacılık Balonculuk, Sultan Balonculuk Havacılık, Sultan Kelebek Turizm, Şeref Turizm, THK Gökçen Havacılık, Uluer Havacılık, Ürgüp Balonculuk.” Bu firmalardan Royal Balon ve Havacılık, Maccan, Göreme, THK Gökçen Havacılık, Ürgüp ve Air Kapadokya soruşturmadan çıkarıldı.

KAPADOKYA BALON PAZARI

· Bölgede 30’un üzerinde balon firması var. Balon sayısı 239.
· Sivil Havacılık’ın kararına göre en fazla iki uçuş yapılıyor. Birinci uçuşta 100, ikincide 50 balon havalanabiliyor.
· Balon uçuşlarından elde edilen gelir ise 2018’de 70 milyon Euro civarında.

AİLE ŞİRKETLERİNDE ÇALIŞAN SAYISI AZALMADI, ARTTI

TÜRKİYE Aile İşletmeleri Derneği (TAİDER) son yıllarda üçüncü kuşağa bile kalamayan ailelerin sorunlarını gündeme getirmek, birbirlerinin deneyimleriyle Türkiye’de şirketlerin ömrünü uzamasına katkıda bulunmak amacıyla kurulmuş bir sivil toplum örgütü. Yıllardır şirketlerde en çok parçalanmanın yaşandığı İzmir’den doğdu, bugün Bursa’dan Gaziantep’e Türkiye’nin her yerinden üyeye sahip.

TAİDER’in başına bu kez de İzmir’den bir kadın üye seçildi. 100 yıllık ayakkabıcı Çilingiroğlu ailesinin bir üyesi. Candan Çilingiroğlu yeni dönemde neler yapacaklarını anlattı.

Türkiye’de aile işletmesi oranının yüzde 95 civarında olduğunu söyleyen Çilingiroğlu, bu şirketlerin ömürlerinin ise ortalama 25 yıl olduğunu anlatıyor. Bu şirketlerin üçüncü kuşağa kalma oranının yüzde 12, dördüncü kuşağa ise kalma oranının ise yüzde 3 olduğunu hatırlatıyor.

Şirketlerin kuşaklar boyunca yaşayabilmesi amacıyla Türkiye’de 40 şirketle kurulan derneğin bugün üye sayısının 181 aile şirketi ve toplamda 600 üye olduğunu belirtiyor. 65 ülkede örgütlenmiş 33 üye dernek, 3 bin 700 iş ailesi, 17 bin üyesi olan İsviçre merkezli Uluslararası Aile İşletmeleri Ağı da Türkiye paydaşı. Çilingiroğlu, hedefinin derneğe aralarında Ali Koç da olmak üzere bireysel veya kurumsal olarak 100 yeni üye kazandırmak olduğunu söylüyor.

Çilingiroğlu, kendi ailesinde yaşadıklarından da yola çıkarak şirketlerin yaşadıkları sorunların başında kurumsallaşamamak geldiğini anlatıyor. Bunun farkına varan aile işletmelerinin anayasalarla çözüm bulmaya çalıştığını söyleyen Çilingiroğlu dernek olarak farkındalık yaratmak için çalıştıklarını belirtiyor.

10’UNCU YILA ZİRVE

Çilingiroğlu, TAİDER’in kuruluşundan bu yana gerçekleşen ulusal zirvelerinin yedincisinin “Değişim rüzgarını yönetmek” temasıyla 01-02 Kasım 2019 tarihlerinde İstanbul’da gerçekleşeceğini söylüyor.

2022’de ise Türkiye’de bir dünya zirvesi düzenleneceğini ve dünyadan önemli aile işletmesi temsilcilerin geleceğini açıklıyor.

Çilingiroğlu’nun hedefleri arasında kadın üye sayısının arttırılması var. Yönetimde eşitlik sağlanmış. Sanat, müzik, tiyatro konularında da komite çalışmaları onun için özel bir anlam taşıyor.

Dernek çalışmalarına genç kuşaktan ilginin arttığını söyleyen Çilingiroğlu, bu gelişmeyi de son derece umut verici buluyor.

Çilingiroğlu ekonomide yaşanan sıkıntıların aile işletmelerine etkisini de şöyle açıklıyor:

“Ekonomimiz sıkıntılı bir dönemden geçiyor. Ancak aile şirketlerinin çoğunluğu bu süreçte çalışan sayısını azaltmadı, hatta yüzde 37’si ciro artışı sağladı. Değer yaratmaya devam edebilmek için oluşturulacak sakin siyasi atmosferi, uygulanacak doğru ekonomi politikalarını ve dengelenecek döviz kurunu bekliyoruz.”