İş dünyasında mektup umudu

TÜRKİYE ile ABD arasında Rahip Andrew Brunson’un serbest bırakılmaması ile derinleşen siyasi kriz, doğal olarak iş dünyasını da etkiliyor. Çeşitli verilere göre Türkiye’de 1400 Amerikan firması faaliyet gösteriyor. Bunlardan 60’ı ise Türkiye’yi bölgesel merkezi yapmış durumda. İki ülke arasında 20 milyar dolarlık iş hacmi var. 2017 verilerine göre ABD, Türkiye’nin en önemli beşinci ihraç pazarı. Ekonomik ilişkilerin daha da gelişmesi beklenirken ortaya çıkan bu siyasi krizin ekonomik faaliyetlere etkisi artıyor. Olumsuz gelişmeler somut olaylarla da kendini gösteriyor artık. Örneğin, Amerika’da büyük bir yatırım tutarına sahip bir Türk girişiminin de aynı sebeple ertelendiğini biliyoruz. Yani ilişkilerdeki bozulma aynı zamanda Amerikan ekonomisi ve çalışanlarına da zarar...



YALÇINDAĞ VE JONES
Bu tür durumlarda işadamlarının ne yaptıkları merak edilir. Eski deneyimler göstermiştir ki iş dünyasının da girişimleri olur ve bu tür girişimler sessiz yürütülür. ABD ile son dönemde yaşadığımız krizde de iş dünyasının bir takım çalışmaları olduğu duyumlarını alıyorduk. Ancak bir ipucuna ulaşamamıştık. Hatta gazetemizde önce Ertuğrul Özkök, ardından Ahmet Hakan Rusya krizinin çözümünde büyük katkıları bulunan Cavit Çağlar gibi bir isme ihtiyaç olduğunu yazmıştı. Sonunda ABD Başkanı Donald Trump ile yakın dostluğu olduğunu bildiğimiz Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) yönetim kurulu üyesi ve Türk Amerikan İş Konseyi (TAİK) Başkanı Mehmet Ali Yalçındağ ile konseyin ABD’deki partneri American Turkish Council’in (ATC) Başkanı, eski Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı General James Jones imzalı bir ortak mektubun hem Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hem de Trump’a gittiğini öğrendik. Amerikan basınında önce Reuters ajansı, önceki gün de The New York Times gazetesi bu mektuba geniş yer ayırdı ve Yalçındağ-Jones röportajını yayınladı. Gazete, manşetinde “Bu anlaşmazlık yatırımları vurduğu için iş dünyası 2 başkanı buluşmaya teşvik ediyor, zorluyor” yorumunu yaptı. Bu da ABD kamuoyunun da konuya ilgi duyduğunu gösteriyor. İki tarafı sakinliğe davet eden, dostlukları ve iki ülkenin birbirine öne-mini hatırlatan mektup, 2 başkanı masaya çağırıyor ve ‘sorunu ancak ikiniz görüşerek çözersiniz’ diyor. Mektupta ‘daha fazla gerilim yaratarak ilişkileri dönülemez noktaya getirmeyin’ ricası da var.

İKİ TARAF DA MEMNUN
Hem Yalçındağ’ın hem Jones’un bu girişimleri genel olarak olumlu bulunuyor. İş dünyasının sesi olarak gönderilen bu mektuptan hem Ankara’nın hem de Washington’un memnun olduğunu ve bu girişimi dikkate aldığını da öğrendim. İki ülke arasında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile mevkidaşı Mike Pompeo ve Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ile Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’ın temasları dışında iş dünyasının da üçüncü bir kanal olarak devreye girmesi olumlu. Bu tür durumlarda siyasetçilerin ellerini rahatlatmak için iş dünyasının sorumluluk alması doğru.


AMAZON'UN GELİŞİ YİNE ERTELENİYOR
E-ticaretin devleri Alibaba, Amazon ve Ebay bir süredir Türkiye’de operasyon için hazırlanıyor. Bu şirketlerden Amazon, hazirandan beri Türkiye operasyonunu başlatmak için teknik hazırlıklarını sürdürüyor. İstanbul Levent’te ofisini de açan Amazon’un en son bayramdan sonra operasyona başlayacağı belirtiliyordu. Hatta tarih de 28 Ağustos olarak belirlenmişti. Ciddi markalarla anlaşmalarını tamamlayan Amazon, test çalışmalarını bir süredir sürdürüyordu. Amazon’un bayram sonrasında satışlara başlaması beklenirken operasyonun bir süre daha ertelendiğini öğrendim. Aldığım bilgilere göre Amazon eylül sonu ya da ekim ayında start verecek. Nedenine gelince.. Uzun süredir teknolojik olarak hazırlıklarını tamamlayan Amazon’un endişesi bu kez farklı. ABD ile yaşanan kriz, iPhone’ların balyozlarla kırıldığı, Amerikan markalarına karşı toplumdaki tepkilerin arttığı bir dönemde Türkiye’ye girmenin doğru olmayacağı düşünülüyor.



Bu arada gecikme olsa da Amazon ve diğer e-ticaret devleri çok yakında Türkiye’de olacak. Bu da perakende sektörünün tarihinin yeniden yazılması demek. Bu değişimle ilgili JLL Yönetim Kurulu Başkanı Avi Alkaş, e-ticaret devlerinin Türkiye perakende sektörüne rekabet getirse de fayda sağlayacağı görüşünde. Üretici için yeni pazarlama imkanlarının doğacağını söylüyor. Amazon’da yer alacak markalardan Sportive’in Genel Müdürü Zeynep Selgur da 2022’de ABD’de alışveriş merkezlerinin yüzde 25’inin kapanacağını, perakendenin pazar yeri olarak adlandırılan e-ticarete döneceğini anlatıyor.


YENİ ADRES KARADAĞ
SON yıllarda Türkiye’de ve dünyada ülkesine alternatif yaşam kurmak isteyenler sayesinde göçmenlik talebinde bir patlama yaşanıyor. Birçok ülke yoksul mültecilere olmasa da parası olanlar için çok cazip programlar sunuyor. Bazı ülkeler gayrimenkul alan, bankalarda mevduat tutan, istihdam yaratan, sermaye getiren yabancı yatırımcılara fırsat kapısını açıyor. Yatırım karşılığında vatandaşlık için Portekiz, İspanya, Yunanistan ve Kanada çok revaçtaydı. 250 bin Euro’dan başlayan miktarlarla vatandaşlık hakkına ulaşmak mümkündü. Ancak dolar ve Euro’daki büyük artış Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin cazibesini azalttı. Yatırım yoluyla vatandaşlık imkanı sunan ülkelere ilişkin danışmanlık yapan International Recidency Citizenship’in Başkanı Tolga Habali, “Oturma izni en kolay alınabilen ülkelerin başında Karadağ geliyor. 6 bin 500 Euro yatırımla burada oturum izni almak mümkün. Slovenya da hâlâ çok cazip. Ukrayna ve Balkan ülkeleri de daha düşük yatırım imkanı sundukları için cazip” dedi.