Seçmen HDP’yi uyardı, cezalandırmadı

Bu parti 7 Haziran’daki oylarının yüzde 15’ini kaybetti.

Günlerdir gazetelerde okuyorsunuz, TV’lerde dinliyorsunuz; HDP’nin kaybını ‘Kürt seçmenin bu partiye ağır bir ceza vermesi’ olarak yorumluyor pek çok analist.
Oysa rakamlar bu teşhisi doğrulamıyor. Evet HDP daha önce oy aldığı her yerde oy kaybetti ama bu parti özellikle Kürt seçmenin yoğun yaşadığı şehir ve ilçelerde kendi özgül ağırlığını hâlâ güçlü biçimde korumaya devam ediyor. Yani, bana kalırsa bir cezadan ziyade uyarıdan söz edebiliriz.
Futbol terimiyle konuşacaksak, seçmen ‘Bir daha aynı faulü yaparsan sarı kart görürsün, çok ileri gidersen kırmızı kart da burada’ dedi bana göre.
Bunu nereden mi çıkarıyorum?
Gelin rakamlara bakalım... Önce, Kürt nüfusun yoğun yaşadığı şehirlerden başlayalım. Ayrıntıları tabloda da göreceksiniz zaten, ben birkaç örneğe dikkat çekeceğim.

AK PARTİ 2011’İN GERİSİNDE

Bunlardan birincisi Diyarbakır. HDP, 2011’de bu kentte 419 bin oy almıştı, 7 Haziran’da bu oyunu yüzde 50’yi aşan oranda artırıp 637 bine getirmişti; şimdi 579 bine düştü. Düşüş var mı, var ama HDP hâlâ 2011 oyunun hayli üzerinde. Diyarbakır’a bir de tersten bakalım, AK Parti cephesinden. Bu parti 2011’de kentte 218 bin oy almıştı; bunların yarısını kaybetti 7 Haziran’da ve 112 bine düştü. Şimdi 181 bine yükseldi. Yükseliş var mı, var. Ama AK Parti hâlâ 2011 seviyesinin gerisinde.
AK Parti’nin durumu bölgedeki bütün illerde aynı. Yükseliş içinde ama hiçbirinde 2011 seviyesine geri gelebilmiş değil; 2007’deki oranların ise çok ama çok uzağında. HDP için de tersini söylemek mümkün: Bu parti hemen hemen her yerde oy kaybetmiş ama kayıpları onu 2011 seviyesine döndürecek kadar ciddi olmamış.

TERÖR NE KADAR ETKİLEDİ?

Seçim gecesinden beri analistlerden dinlediğimiz bir başka şey de PKK terörünün bölgede seçmen tarafından cezalandırıldığı.
Gerçekten de bölgede temmuz ayından beri pek çok ilçede özerklik ilan edildi, bunun üzerine çatışmalar yaşandı, hendekler kazıldı, sokağa çıkma yasakları oldu. Bu ilçelerin tamamında, bölgenin tamamında olduğu gibi HDP’nin oy kayıpları yaşadığını görüyoruz ama bu kayıplara ‘dramatik’ demek doğru değil. HDP hâlâ ciddi çoğunlukların oyunu alıyor bu ilçelerde.
Çatışmalı ortam yüzünden bölge ilçelerde yaşanan yoğun göç olmasaydı sonuç farklı mı olurdu, bunu kestirmek de zor.

YA KÜRT OLMAYAN SEÇMENDE DURUM NE?

Peki bölge dışında, yani Kürt nüfusun hiç yaşamadığı veya çok eser miktarda yaşadığı yerlerde durumu ne HDP’nin?
Bunun için rasgele birkaç Orta Anadolu şehri seçtim. Mesela Çorum. HDP burada da oy kaybetmiş ama burada oyu zaten yüzde 1.5 seviyesinde olduğu için bugün yaşadığı kayıplar da bindelerle ölçülüyor. Sivas’ta da durum farklı değil; diğer Orta Anadolu şehirlerinde de.
Ya Ege’de durumu ne HDP’nin? Yüzde 1’den fazla oy kaybetmiş HDP Manisa’da. İzmir’de kaybı daha fazla ama 2 milletvekili çıkarmayı başarmış yine de. Çanakkale’de zaten az olan oyu biraz daha azalmış; Balıkesir’de de durum böyle. HDP’nin Eskişehir’deki kaybı yüzde 1’i aşmış.
Peki HDP’nin oyu nereye gitmiş?
Dün yazmaya çalıştım; Türkiye genelinde 5 milyonu aşkın oy kazandı, seçimin kazanan iki partisi AK Parti ve CHP. Ve bu fazla oyların yüzde 90’ı AK Parti’ye gitti. Büyük olasılıkla HDP’den kopan oylar da çoğunlukla AK Parti’nin hanesine yazıldı.

CHP’nin emanet oyları Tunceli’deymiş

HDP’den kopup da CHP’ye gittiğini kesine yakın biçimde söyleyebileceğimiz yegâne oyları ben Tunceli’de buldum. Bu kentte HDP 7 Haziran’dan bugüne 4 bin oy kaybetmiş, CHP ise 4 bin oy kazanmış. (AK Parti oyları da 1.500 kadar artmış ama onlar MHP’den ve diğer küçük partilerden gelmiş gibi duruyor.)
7 Haziran’da yapılan genel seçimin etkileri uzun döneme yayılacak en önemli sonucu Kürt seçmenlerin oylarının büyük ölçüde HDP’de toplanmasıydı. 7 Haziran’da 6 milyon oy alan HDP, benim hesabıma göre her 10 Kürt seçmenden 6’sının oyunu almıştı. Bugün HDP Kürt seçmenler nezdinde aynı gücü azalarak da olsa koruyor ve yine 10 Kürt seçmenden 5.5’inin oyunu almaya devam ediyor.
Türkiye’nin en yakıcı sorununun Kürt sorunu olduğu dikkate alınacak olursa, HDP’nin bu konuda Kürtlerin temsilcisi olduğunu akıldan çıkarmamak gerek.