Sınırlar, ikamet ve gayrimenkuller

47 BİN TÜRK GÖÇ EDECEK

1974'ten sonra Türkler, Kıbrıs'ın yüzölçümünün yüzde 36'sına sahip olmuşlardı. Annan'ın önerisi bu oranı yüzde 29'un biraz üstüne indiriyor. Yeni sınır düz bir hat takip etmiyor, çok girintili ve çıkıntılı. BM eksperlerine göre Türk nüfusunun yoğun olduğu köyleri Rumlara terk etmemek kaygısı buna neden olmuş. Buna rağmen planda öngörülen toprak ayarlamaları 47 bin Türk'ü göç etmek mecburiyetinde bırakacak. Bunlardan 23 bin kadarı Maraş ve Güzelyurt bölgelerinde yaşadıkları için şimdi oturdukları semtlere çok yakın başka semtlere geçebilecekler. Geri kalan 24 bin Türk daha uzak bölgelere nakledilecek.

TOPRAK TERKİ SÜRPRİZ DEĞİL

Kuşkusuz bu boyutta bir göç daha önce de yerlerinden yurtlarından olan Türkleri ağır bir fedakárlığa zorluyor. Ancak, unutmamak gerekir ki, 1974'ten beri çözüm için toprak terk etmek gerekeceği biliniyordu. Daha 1985'te o zamanki BM Genel Sekreteri'nin Cumhurbaşkanı Denktaş tarafından kabul edilen önerisinde yüzde 29 oranı mevcuttu. Sınır ayarlamalarının nerelerde yapılacağı da aşağı yukarı belliydi. O bölgelerde yoğun yerleşime izin vermemek uzak görüşlülük olurdu.

GAYRİMENKULÜN YÜZDE 10’U

İkinci sıkıntılı konu gayimenkuller meselesi. Geçmişte Rumlara ait olup şimdi Türklerin elinde bulunan arsa ve evlerin yüzde 10'u eski sahiplerine iade edilecek. 15 bin kadar Türk 5 yıl içinde başka evlere taşınacak. Güney'de tapu sahibi Türkler Kuzey'deki gayrimenkullerini bazı koşullarda muhafaza edebilecekler. Rumlar 20 yıldan aşağı olmayan süreler için evlerini Türklere kiralayabilecek. Rumların tazminat karşılığında Kuzey'deki gayrimenkuller üzerindeki haklarından vazgeçmeleri teşvik edilecek.

ÖNCE YENİ EV BULUNACAK

Sınır ayarlamaları ve gayrimenkul iadesi nedeniyle taşınmak zorunda kalacaklara bazı kolaylıklar tanınacak. Bir kere kimse kendisine yeni bir yer bulunmadan evini terk etmeyecek. Taşınılacak mekánlarda bazı standartlar aranacak. İki kişi için 70, üç kişi için 100, 4 kişi için 120 metrekare hesaplanacak. Uluslararası kaynaklardan finansman sağlanacak.

Gayrimenkuller sorununun münhasıran takas ve tazminat yolu ile çözümlenmesini Kıbrıs Türkleri haklı olarak tercih ediyorlardı. Fakat BM, savaş sırasında mülkiyet hakkına saygı gösterilmesinin bir uluslararası hukuk kuralı olduğunu, İslam hukukunda da aynı kurala yer verildiğini göz önünde bulundurarak karma bir sistem önerdi. Bazıları İsrail'in Filistin mültecilerinin yurtlarına geri dönüşünü toptan reddetmesini Kıbrıs'ta da kullanılabilecek bir emsal olarak ileri sürüyorlar. Çok imrenilecek bir örnek değil.

KUZEYE 40 BİN RUM

İkamet sorununa gelince, Annan planı, gayrimenkul iadesinden yararlananlar, Karpaz bölgesinden geldikleri veya 65 ve yukarı yaşta olduklarından özel dönüş hakkı elde edenler ve Kuzey'e sürekli yerleşmek isteyenler için aşamalı toplam kotalar saptamış. Özetle 15 yıl sonunda 40 bin kadar Rum Kuzey'de ikamet edebilecek. Bu sayının yarattığı bir sorun KKTC'yi tedirgin ediyor. Kuzeye yerleşen Rumlar Türk Kurucu Devleti'nin (TKD) vatandaşları olmadıklarından Federal Senato ve Meclis seçimlerine Kuzey'den katılamayacaklar, fakat TKD Meclisi'ne ve belediye seçimlerinde oy verebilecekler ve aday gösterebilecekler. KKTC Rumların bu yoldan vatandaşlık kanununu değiştirebileceğinden kaygı duyuyor.

YARIN- FEDERAL DEVLET VE GÜVENLİK