İlter Türkmen: Bir başkan eşi

İlter TÜRKMEN

Başkan ve başbakan eşleri, kişiliklerine göre ya silik veya sessiz kalırlar ya kendilerini hayır işlerine veya kültürel etkinliklere hasrederler veya daha aktif olmak ihtirası ile siyasi temalara sarılırlar. Bu sonuncu modele en uygun kadınlardan biri kuşkusuz müteveffa Fransa Cumhurbaşkanı Mitterrand'ın eşi Danielle Mitterrand'dır.

***

PKK yanlısı faaliyetleri Türkiye'de yakından tanınan bu hanımın 1997 yılında yayımladığı ve adı ‘‘Özgürce’’ diye Türkçe'ye çevrilebilecek kitabını yeni okudum. Bildiklerimiz dışında kitabın ilginç yanı, Danielle Mitterrand'ın, kurduğu bir vakıf şemsiyesi altında yürüttüğü faaliyetlerle resmi politikaya yön vermek için eşini nasıl zorladığı, bunu yaparken, Fransa'da Cumhurbaşkanı ile Başbakan her zaman aynı partiden olmadıklarından hükümet ile nasıl ters düştüğüdür.

***

Bayan Mitterrand'ın militanlığı, onu Türkiye dışında başka ülkelerle de gerginliğe sürüklemiştir. Buna bir örnek Çin'dir. 1989'da Başkan'ın eşi Dalay Lama'yı vakfında kabule hazırlanırken, Paris'teki Çin Büyükelçisi kendisini ziyaret ediyor ve ‘‘Çin'in düşmanı bir teröristi’’ kabul etmemesini istiyor. Fransız Dışişleri de Çin ile ilişkiler açısından telaşa kapılıyor ve uyarıda bulunuyor. Fakat nafile, Bayan Mitterrand ısrar ediyor ve tertiplediği büyük bir merasimde Dalay Lama'ya bir ödül veriyor.

***

Bayan Mitterrand, birçok başka kadın gibi, Fidel Castro'nun cazibesine kapılmaktan kendini alamıyor. 1989 Mayıs'ında, Mitterrand'lar, ABD Başkanı Bush'un özel evinde birkaç gün geçirmeye davet ediliyorlar. Bir akşam Mitterrand, biraz da muziplikle Bush'a, ‘‘Danielle bir süre önce Küba'da idi, Castro ile görüştü, ilginç gözlemlerini dinlemek ister misiniz?’’ deyince Bush derhal tepki gösteriyor: ‘‘Ne, bu Marksist-Leninist ile mi buluştunuz, bu diktatör, bu komünist ile mi görüştünüz?’’

ABD Başkanı tarafından püskürtülünce Danielle bu sefer Bayan Bush'u, ‘‘Kürt’’ konusuna çekmeyi deniyor. Barbara Bush, safiyane soruyor: ‘‘Danielle, kim bu Kürtler, dünyanın neresinde oturuyorlar?’’

***

1985'te Gorbaçov'lar Fransa'yı ziyaret ediyorlar. Danielle ile müteveffa Raisa Gorbaçov dost oluyorlar ve mektuplaşmaya karar veriyorlar. Danielle'nin Moskova'daki Fransız Büyükelçisi Raimond vasıtası ile gönderdiği mektupların hiçbiri Raisa'nın eline geçmiyor. Ertesi yıl Moskova'da Cumhurbaşkanı'nın resmi ziyareti sırasında Bayan Mitterrand'ın sorguladığı Büyükelçi Raimond pervasızca, ‘‘İçeriğini uygun görmediğim için mektupları Bayan Gorbaçov'a ulaştırmadım’’ yanıtını veriyor. Başkan'ın eşi çok bozuluyor, fakat yapabileceği bir şey yok. Raimond üstelik bu arada Dışişleri Bakanı olmuş.

***

Bayan Mitterrand'ın Fransız diplomatları ile arası iyi değil. Milletvekili iken Leyla Zana'yı özel evine yemeğe davet ettiği zaman eşine ‘‘Leyla'yı PKK'ya bağlı bir terörist zanneden senin diplomatları üzmemek için Elysee Sarayı'na çağırmadım’’ diyor.

***

Bayan Mitterrand, Almanlara da Türkiye'yi destekledikleri için kızgın. 1994'te Bonn'da Şansölyelik Devlet Bakanı Bitterlich ile görüşmesinde Türkiye'ye ve onu desteklediği için Almanya'ya verip veriştiriyor. Bitterlich, ‘‘Fakat biliyorsunuz, başka türlü yapamayız, Türkiye'yi Gümrük Birliği yolu ile Avrupa'ya sokuyoruz’’ deyince küplere biniyor ve Almanya'yı ‘‘terör uygulayan’’ bir rejim ile ortaklık arayışında olmakla suçluyor!

***

Bazı çağrışımlar oluyor mu? Bir ipte iki cambaz oynamaz. Başkan veya başbakan eşleri politikadan uzak dursalar galiba çok iyi olacak. Tabii bu, kadın liderlerin eşleri için de geçerli.