Hayri Çetinkaya: Yeni beklenti dış yardımlar

Hayri ÇETİNKAYA

Hafta başında İzmit merkezli 5.2'lik artçıl depremle tekrar panikleyen piyasaların bu kez toparlanması uzun sürmedi. Artçıl deprem nedeniyle haftanın ilk yarısında düşen borsa, hafta sonunda toparlanırken, ilk yarıda artan faizler de yine hafta sonunda inişe geçti.

Borsa geçen haftayı, Tüpraş korkusuna rağmen, yüzde 1.5'luk primle tamamladı. Birara 2-3 puan artan bono oranları da, haftayı yüzde 100 seviyesinde kapattı.

Borsada sınırlı işlem hacmine karşın geçen hafta da en fazla prim yapanlar, inşaat ve yan sanayii sektörü hisseleri oldu. Çimento hisselerine olan yoğun talep, bölgenin yeniden inşaasının, bu şirketlerin karlılığını artıracağı hesaplarından kaynaklanıyor. Fakat söz konusu şirketlerin bölgenin yeniden inşaası nedeniyle sağlayacağı kazancın, bilançolarına yansıması biraz zaman alacağı da bir gerçek. Ancak yatırımcı, bugünden beklentileri satın almayı tercih ediyor.

Borsada geçen hafta artçıl depremden sonraki en önemli gelişmesi, hasar tespit çalışmaları için deprem felaketinden sonra borsada sırası kapatılan Tüpraş hisselerinin tekrar işlem görmeye başlamasıydı.

Şirket yönetiminin, 1 Eylül'de İMKB'ye gönderdiği rapora göre, Tüpraş'ın depreme bağlı olarak uğradığı ciro kaybı vergi ve fonlar dahil 601.6 trilyon (1 milyar 351 milyon dolar), hasar tutarı da 51 trilyon (115 milyon dolar) liraydı.

DESTEK ALIMLARI

Perşembe günü borsada işlem görmeye başlayan Tüpraş hisselerinde ilk gün beklenen şok düşüş gerçekleşti. Fakat Tüpraş'taki yüzde 17'lik hızlı düşüşe karşın, özellikle kamu hisselerindeki alım destekleri sayesinde borsa, günü primli kapattı. Böylece daha ilk işlem gününde Tüpraş korkusunu atlatan borsa, haftanın son gününe biraz daha rahat girdi.

Haftanın son gününde açıklanan Ağustos ayı enflasyon rakamları da, depremin etkisi henüz dahil olmamakla birlikte, piyasa beklentisinin altında gerçekleşti.

Deprem felaketinden sıyrılmaya başlayan piyasalarda önümüzdeki günleri, tam bir beklenti dönemi olarak adlandırmak yanlış olmaz.

Bu hafta içinde IMF heyeti incelemelerde bulunmak üzere Türkiye'ye geliyor. Depreme karşın söz verilen reform tasarılarını yasalaştıran hükümetin IMF ile mali yardım içeren bir anlaşma olasılığı oldukça yüksek. Kulislerde, IMF'den, anlaşma çerçevesinde 3 milyar doların üzerinde yardım sağlanabileceği konuşuluyor.

Başbakan Bülent Ecevit, ay sonuna doğru ABD'ye gidiyor. Washington'dan, Türkiye'nin uğradığı deprem felaketi nedeniyle ABD'nin ciddi bir yardım paketi üzerinde çalıştığı haberleri geliyor. Türk tahviline ABD garantisi verilmesi de ayrı bir beklenti oluşturuyor.

Diğer bir beklenti de Yunan vetosunun da kalkması ile Avrupa Birliği'nden gelmesi beklenen yardımlara üzerinde odaklanıyor. 375 milyon Euro Gümrük Birliği anlaşmasından, Gümrük Birliği uyum süreci için de 730 milyon Euro'nun Avrupa Yatırım Bankası'ndan olmak üzere toplam 1 milyar 105 milyon Euro (1.2 milyar dolar) gelebilir.

Ayrıca AB ülkeleri kriz fonundan 300 milyon Euro da gelebelir. AB'den gelebilecek para miktarının, bazı kalemlerdeki tıkanıklık nedeniyle, 1 milyar Euro civarında olabileceği tahmin ediliyor. Ancak Avrupa'dan gelebilecek parasal yardımların, yıl sonuna doğru yapılacak AB zirvesinde netleşmesi bekleniyor.

Dünya Bankası'nın açıkladığı 300 milyon dolarlık rakam da projelere bağlı olarak biraz daha artabilir. İşte tüm bu beklentiler, piyasaların gözünü dışarıya çevirmesine yolaçtı. Nereden, ne kadar para geleceğini bekleyip, göreceğiz.