Piyasalarda Körfez tedirginliği

Hayri ÇETİNKAYA

Bayram tatili süresince Körfezle ilgili gelişmeler nedeniyle piyasalar haftaya tedirgin giriyor. ABD Başkanı Clinton kendisine büyük oy kaybettiren uçkur skandalı yüzünden gündem değiştirmekte kararlı gözüküyor.

ABD'nin Irak'a olası bir saldırısı piyasaları yerinden oynatmaya yetecektir. Keza geçen hafta içinde daha saldırının adından sözedilmeye başlaması bile uluslararası piyasalarda etkisini gösterdi.

Dolar, önceki hafta Asya'da krizini atlatılmaya başlaması ve Beyaz Saray'daki stajyerin yolaçtığı uçkur skandalı yüzünden önceki hafta 1.77 marka kadar gerilemişti. Geçen hafta bizzat ABD Dışişleri Bakanı'nın Irak'a saldırı için Avrupalı müttefiklerini ikna turuna çıkmasıyla birlikte tekrar tırmanışa geçti. Geçen hafta boyunca yükselişini sürdüren dolar, 1.83 marka fırladı. Tokyo Borsası'nda da önceki haftayı 126.02 yen ile tamamlayan dolar, geçen hafta içinde 1.42 yen artarak, 127.44 yene den kapandı.

Önceki haftalarda sürekli düşüşte olan petrol fiyatları da, Körfez'le ilgili gelişmeler nedeniyle yükselişe geçti. ABD'nin Irak'a askeri müdahalede bulunacağı beklentilerinin artması üzerine New York Emtia Borsası'nda, mart teslimatı ham petrolün varil fiyatı 16.04 dolardan 17.78 dolara, Londra'da ise Kuzey Denizi ham petrolün varil fiyatı, 14.94 dolar'dan 16.59 dolara fırladı. Irak'a olası bir saldırı petrol fiyatlarını biraz daha tırmandıracaktır.

ABD yönetimi, Irak'a saldırı planları yapmaya başladığında, iç piyasalar Şeker Bayramı nedeniyle tatile girmişti.

Tatil öncesindeki iki buçuk günlük işlemlerde döviz, faiz ve borsa cephesi sakindi. Sadece tatil olmasına rağmen hafta sonu açık olan bazı döviz büfelerinde dolar, 221 bin liraya kadar yükseldiği gözlendi. Böylece bayram öncesinde haftayı 214 bin 300 liradan açan doların, Körfez'deki gelişmeler nedeniyle iç piyasada da yaklaşık yüzde 2 oranında prim yapmış oldu. Dolardaki tırmanış ABD'nin saldırı planlarına bağlı olarak devam edebilir.

Geçen haftanın sadece ilk yarısında işlem yapılan borsa ise yılsonu bilanço beklentileri ve spekülatörlerin de desteği ile yüzde 2.5 oranında primle tatile girdi. Hesaplar, ocakta beklenen yükselişi yapamayan borsada, şubatta başlayacağı konuşulan yeni bir çıkış dalgasını kaçırmamaya dönüktü. Fakat şubatta da borsadaki çıkış dalgası Clinton'ın kamuoyunda puan toplama hesapları yüzünden bir süre daha gecikecek gibi.

Fakat çok da kötümser olmaya gerek yok. Müttefiklerinin onayını alması halinde ABD'nin Irak'a karşı başlatacağı saldırının, 1990'daki gibi süreli bir savaşa dönüşmesi beklenmiyor. Sadece ABD'nin belirlenen nokta hedeflere girişeceği saldırılar öncesinde piyasalarda dengeler birara alt üst olabilir. Fakat saldırıların finaline bağlı olarak piyasaların da hızlı toparlanacağı söylenebilir.

Körfez tedirginliğinin atlatılmasıyla piyasalar kendi iç dinamiği ile hareket etmeye başlayacaktır. Hükümetin, bir şekilde özelleştirmeyi mutlaka yapacağını düşünenler çoğunlukta.. Emeklilik yaşına takılan ve Washington'da devam edecek olan IMF görüşmelerinden azda olsa hâlâ olumlu bir sonuç alınması bekleniyor. Hükümetin, emeklilik yaşı konusunda IMF'nin kabul edebileceği bir paketin hazırlandığı konuşuluyor. Bu yüzden Irak'a saldırı beklentisi tedirginlik ve panik havası yaratsa da bu, kısa sürecektir.

---