Küskünlerin faturası 100 trilyon

Hayri ÇETİNKAYA

Küskünler Meclis'i toplayınca, Hazine'nin borçlanma faizi 5 puan düşeceğine 10 puan birden yükseldi. Faizler 110 puanı aştı. Faiz beş puan düşseydi, bu ihalede Hazine'nin yükü 38 trilyon azalacaktı. Yükseliş olunca, yükün azalacağına 58 trilyon arttı. Sonuçta küskünlerin faizi tırmandırmasının Hazine'ye faturası 100 trilyon liraya dayandı.

Meclis Danışma Kurulu'nun toplantısı bugüne kaldığı için piyasalardaki endişeli bekleyiş süresi de uzadı. Danışma Kurulu dün toplanıp yeni görüşme gündemi belirleyemediği için Meclis Genel Kurulu'ndaki asıl görüşmeler de bugüne kaldı.

Danışma Kurulu'ndan sonra tekrar toplanacak olan Meclis'te görüşmelerin seyri, piyasaların da yönünde belirleyici olacak. Küskün milletvekillerinin seçimi erteletme çabaları nedeniyle piyasalarda geçen hafta başlayan tedirginlik artarak dün de devam etti.

Küskünlerin Meclis'i olağanüstü toplaması, faizlerin tekrar hızlı yükselmesine yolaçtı. Hazine borçlanma ihtiyacını karşılayabilmek için dün 13 aylık ve 6 aylık olmak üzere, iki ayrı ihale birden düzenledi.

İhale öncesinde ikinci elde, bono oranları, 107-108 düzeyindeydi. EFT (Elektronik Fon Transferi) sisteminde, teknik bir arıza olduğu için dün Hazine ihaleleri, telefon trafiği ile yapıldı. Bu yüzden biraz gecikmeli olarak akşam saatlerinde açıklanan ihale sonuçlarına göre, Hazine 182 günlük (6 aylık) ve 399 günlük (13 aylık) ihalelerde toplam nominal 1 katrilyon 214 trilyon liralık satış gerçekleştirdi.

Hazine'nin altı aylık ihalesinde ortalama bileşik faiz yüzde 110.41 olurken, 13 aylık tahvil ihalesinde oran yüzde 107.97 olarak gerçekleşti.

FATURA KABARDI

Hazine'nin dünkü ihalelerinde gerçekleşen faizlerden hareketle, küskünlerin devlete kaça mal olduğunu, uzmanların da yardımını alarak hesaplama çalıştım. Ortaya çıkan fatura oldukça kabarık. Gelin birlikte rakamlara gözatalım.

Hazine'nin bundan önceki 14 aylık tahvil ihalesinde ortalama bileşik faiz yüzde 99.99 olmuştu. Küskünlerin Meclis'i toplama eylemi olmasıydı, faizlerde en az 5 puanlık daha bir düşüş olması bekleniyordu.

Daha önce yüzde 99.99 olan faiz dünkü altı aylık ihalede 110. 41 ve 13 aylık ihalede 107.97 oldu.

Bu rakamlar üzerinden yapacağımız basit hesaplama ile faiz, dünkü ihalede 10 puan kadar yükseldi. Hazine'nin dünkü bir katrilyon 214 trilyon liralık nominal borçlanması karşılığında tam 582 trilyon lira faiz ödeyecek.

Eğe Hazine yüzde 99'luk faizle borçlanmış olsaydı, ödeyeceği faiz 58 trilyon daha az olacaktı. Buradan hareketle küskünlerin devlete net faturası, 58 trilyon lira olduğu söylenebilir. Fakat küskünlerin girişimiyle seçimlerin ertelenmesi gündeme gelmeseydi, faizlerdeki 5 puanlık daha düşüş bekleniyordu. Bu faiz düşüşü de hesaba katıldığında, Hazine yaklaşık 29-30 trilyon liralık daha faiz ödeyecekti.

Fakat küskünler sayesinde Meclis'in olağanüstü toplanmasıyla faizler yüzde 100'ün altında beş puanlık da düşüş yerine dünkü ihale sonnuda 10 puan daha yukarıya gitti ve bu ülkeye yaklaşık 100 trilyon liraya maloldu.

Hazine, bu faiz ödemelerini ya hepimizden toplanan vergilerle, ya da yine borçlanarak yapıyor.

Yabancılar satışa geçti

Küskünlerin yolaçtığı tedirginlik hisse senedi yatırımcısını da zarar uğrattı. Dahası ilk kez geçen ay 250 milyon dolarlık alım yapan yabancılar, son siyasi gelişmeler nedeniyle borsada satışa geçtiler.

Siyasi endişeler nedeniyle önceki gün yüzde 1.8 oranında gerileyen borsada düşüş dün biraz daha hızlandı ve yüzde 3.41 oranında değer kaybetti. Borsada sabah açılıştan itibaren gelen satışlar gün boyu sürdü. İlk senasta artan satışların büyük bir bölümünün karşılanması ve bu yüzden işlem hacminin de 59 trilyon lira düzeyinde gerçekleşmesi dikkati çekti.

Fakat Meclis'in öğleden sonra saat 15.00'te toplanacak olmasanın da etkisiyle ikinci seansın açılışından itibaren satışların hızlandığı gözlendi. İkinci seansta dikkat çeken gelişme, satışların azalmasıydı. ikinci seansta işlem hacmi 35 trilyon liranın biraz altında, oldukça düşük düzeyde gerçekleşti. İkinci seansta, siyasi kaygıların da etkisiyle, elindeki hisseleri satmak isteyenlerin, düşük fiyatlara razı olması, gün sonunda borsanın 138 puanlık kayıpla 3 bin 909 puandan kapanmasında etkili olduğu söylenebilir.