Hayri Çetinkaya: Bankaları 2000'de 4 milyar dolarlık vergi yükü bekliyor

Hayri ÇETİNKAYA

Piyasada bir haftadır tartışılan borsa vergisine, Maliye Bakanlığı en son hazırladığı tasarı ile son şeklini vermiş durumda. Bu düzenlemeden, Maliye'nin, gelir kaybına uğrayacağı düşüncesiyle borsada beklenen vergi ertelemesini göze alamadığı anlaşılıyor.

Okurlardan gelen telefon ve elektronik posta mesajlarını da dikkate alarak, borsa vergilendirilmesine ilişkin son düzenlemeyi tekrar hatırlatmak istiyorum.

Yeni düzenlemeye göre, hisse senedi ve yüzde 25'i hisse senedinden oluşan yatırım fonu gelirleri, en az üç ay elde tutma koşuluyla vergiden 2002 yılına kadar vergiden muaf tutuluyor.

Geçen yıl bütçe kanununa eklenen geçici madde gereği, borsada üç aylık vergi muafiyeti, bu yıl sonunda bitecek ve 2000 yılı başından itibaren tekrar bir yıllık elde tutma koşulu devreye girecekti. Son düzenleme ile hisselerin üç ay elde tutulması halinde sağlanan vergi muafiyeti, 4 yıla çıkarılmış oluyor. Borsada günlük alım satımlardan sağlanacak kazançlardan, bundan sonra vergi alınmaya devam edilecek.

Yani Maliye'nin hazırladığı yeni tasarısında, borsada ‘‘sıfır’’ vergi yeralmıyor. Bu yüzden, vergi vermek istemeyenler ya ‘‘bıyıklı’’ yabancı olabilir ya da hisseleri enaz üç ay elde tutarlar.

SÜRPRİZ OLMAZSA

Maliye, yeni düzenlemesinde, borsacıların yanısıra, bankalara da ekstra bir vergi yükü getiriyor. Bankacılar, Hazine bonoları ve devlet tahvillerinin, faizini tahsil etmeden hem kurumlar vergisi, hem peşin vergi ödemek durumunda kalacak.

Geçen yıl bütçe kanuna eklenen geçici bir madde ile bir yıldan uzun vadeli Hazine kağıtlarının vergilendirilmesinde alış bedeli esas kabul edilmişti.

Bu uygulama, bu yıl sonunda bitiyor. Yeni vergi kapsamında bunun uzatılması da düşünülmüyor. Böylece, Hazine kağıtlarının geçici vergi açısından rayiç bedel üzerinden işlem görmesi söz konusu olacak. Hazine kağıdı alan ve bu yolla gelir sağlayan kurumlar, rayiç bedel üzerinden vergi ödeyecek.

Maliye Bakanlığı yetkilileri, vergi kaybına yol açmamak için devlet iç borçlanma senetlerinin vergilendirilme esaslarını düzenleyen Vergi Usul Kanunu'nun 279'ncu maddesinde, yeni bir süre uzatımı düşünmediklerini belirtiyorlar.

Böylece bankalara 2000 yılı başından itibaren kocaman vergi yükü geliyor. Pek çok banka, bunun henüz farkında bile değil. Bankacılar, süre uzatımına gidilmemesi halinde doğacak bu vergi yükünü göğüslemekten başka çareleri olmadığını belirtiyorlar.

Bankaların, bu çerçevede, gelecek yıl 1.7 katrilyon (4 milyar dolar> liralık bir ödeme yükü beklediği tahmin ediliyor. Zaten ANAP Lideri Yılmaz da, Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkililerine atfen, borsa ve bonoda vergi ertelemesine gidilmesi halinde, yaklaşık 2 katrilyon liralık vergi kaybından sözediyordu.