Hakan Fidan’ın Ukrayna ziyaretinin şifreleri ve Rusya temaslarına hazırlık

Başta Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski de dahil Başbakan, Askeri İstihbarat Başkanı, ulusal güvenlik danışmanı gibi birçok aktörle bir araya geldi.

YENİ DÖNEMİN YÖNTEMİ: TÜM TARAFLARI VE AKTÖRLERİ DİNLEMEK

Irak’ta gördük. Dışişleri Bakanı Fidan özellikle sorunlu bölge ya da sorun yaşayan ülkelerde tüm aktörlerle bir araya gelerek, dinliyor. Bir anlamda nabız tutuyor. Türkiye’nin tezlerini anlatıyor. Bu nedenle aynı yöntemi Ukrayna’da da uyguladı. Şimdi gelelim Ukrayna’da Dışişleri Bakanı’nın yaptığı görüşmelerin ana maddelerine.

TAHIL ANLAŞMASI

Rusya tahıl anlaşmasından 17 Temmuz günü çekildi. 20 Temmuz’dan itibaren ise Ukrayna limanlarına giriş ya da çıkış yapan tüm gemileri askeri hedef sayacağını ilan etti. O günden sonra bir buçuk yıldır Odessa Limanı’nda bekleyen Hong Kong bandıralı 300 metrelik konteyner gemisi Romanya ve Bulgaristan kıyılarından ilerleyerek Türkiye’ye geldi ve Boğazlardan geçti. Bundan sonra ne olacağına ve görüşmelerde karşılıklı olarak ne mesajlar verildiğine de bakalım:

UKRAYNA MEVCUT HALİYLE ANLAŞMAYA DÖNMEK İSTEMİYOR

- Ukrayna mevcut tahıl koridoru anlaşmasına dönmek istemiyor. Yeni bir anlaşmaya ise soğuk değil.

- Hatta sevkıyatı kendi başına uluslararası sulara girmeden, yani tıpkı Hong Kong bandıralı konteyner gemisinde olduğu gibi Romanya ve Bulgaristan kara sularından ilerleyerek yapmak istiyor.

- Dışişleri Bakanı Fidan Ukrayna’nın pozisyonunu dinledi.

- Gelelim bu konuda Ankara’nın tutumuna... Ankara, Rusya olmadan bir anlaşmanın devreye sokulmasına sıcak bakmıyor; iki tarafın yani Ukrayna ve Rusya’nın üzerinde yeniden uzlaşabileceği bir mutabakattan yana.

- Bunun nedeni ise olası bir gerginlikte ya da Rusya’nın bir gemiyi olası bir şekilde hedef alması durumunda Karadeniz’in bir anlamda karışmasından endişe duyulması.

ERDOĞAN-PUTİN GÖRÜŞMESİ SOÇİ’DE

Ukrayna’da nabız tutan Dışişleri Bakanı Fidan aynı yöntemi bu kez Rusya’da uygulayacak yani Rusya’daki yetkilileri dinleyecek. Sonrasında ise BM ile temasa geçilecek. Türkiye’nin temaslarının ardından geliştireceği yeni formülün Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında Soçi’de yapılması beklenen toplantıda ele alınabileceği belirtiliyor.

KARADENİZ’İN GÜVENLİĞİ VE TAHIL FİYATLARININ ÖNEMİ

- Ankara açısından konunun bazı kritik noktaları bulunuyor. Bunlardan ilki Karadeniz’in güvenliği. Eğer Rusya bir gemiye müdahale ederse, dünyanın en yoğun ticaret denizlerinden biri olan Karadeniz’in karışması ihtimali yüksek.

- Bu durumda bölgesel büyük bir sorunun ortaya çıkmasından da endişe ediliyor.

- Bununla birlikte hem mevcut durumda hem de olası başka bir aksiliğin meydana gelmesi halinde tahıl fiyatlarının artması, dünyanın belli bölgelerinde açlığın baş göstermesi sorunu ile karşı karşıya kalınabilir.

- İstenmeyen ve olumsuz bir senaryo dünya petrol fiyatlarını da etkileyecektir.

- Tüm dünya Türkiye’den bir anlamda bu konuda yeni bir çözüm bekliyor, bunu da yapılan tüm görüşmelerde iletiyorlar. Tarafların yeniden bir masa etrafında uzlaşabileceği bir formül için Ankara’nın çalışmalara başladığını söylemek yanlış olmaz.

PEKİ ULUSLARARASI SULARDAN GELMEYEN GEMİLERE TÜRKİYE’NİN GENEL YAKLAŞIMI NEDİR?

Şu ana kadar sizlere Ukrayna ile yapılan görüşmelerin perde arkasını ve Ankara’nın pozisyonunu anlattım. Dün Hürriyet’in geleneksel kahvaltısında Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu sorularımızı yanıtladı. Ukrayna’dan gelen ve Boğazlardan geçen gemi ile bundan sonrasına ilişkin şöyle konuştu:

ULAŞTIRMA BAKANI: MONTRÖ ANLAŞMASI’NIN GEREKLERİNE VE SORUMLULUKLARINA GÖRE BOĞAZLARI YÖNETİYORUZ

- “Gemi Boğaz’a kadar gelmişse geçiriyoruz. Gelen gemi uluslararası sulara çıkmadan geldi.

- Montrö Anlaşması’nın sorumlulukları ve gerekleri çerçevesinde Boğazları yönetiyoruz.”

- Bakan, Ukrayna’dan gelen ve bekleyen başka bir gemi olmadığının da altını çizdi.

SAVAŞ NE ZAMAN BİTER?

Yeniden Ankara’da konuşulanlara ve perde arkası bilgilere dönelim. Asıl soru savaş ne zaman biter? Türkiye arabuluculuk yapar mı? Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın birçok kez savaşın bitmesi ve Türkiye’nin bu konuda ev sahipliği yapabileceği konusunda çağrısı oldu. Ancak genel bir durum değerlendirmesi yapacak olursak;

*Savaşın bitmesi için aslında tarafların yorulması gerekiyor. İki üç ay sonra gündeme gelebileceğini belirtenler var.

- Ancak şu an için Ukrayna ‘bir karış toprağımı vermem’ çizgisinde. Yevgeni Prigojin’in ölümünün ise Rusların moralini bozduğunu düşünüyor.

- Ruslar da şu an için savaşı bitirmeye hazır değil.

- Sonuç olarak, taraflar hazır olmasa da hatta istemeseler de savaşın doğurabileceği muhtemel olumsuzlukları göz önünde bulundurarak dünyanın bu duruma artık “dur” demesi gerekiyor.