Ucuz ve kolay erişilebilir plastik nasıl değerlenir?

Neden bu tema ve nedir Yedinci Kıta?

Günümüzün en sıcak konusu, doğanın dengesinin insan eliyle giderek bozulmakta olması.

Kimi bilim insanlarına göre, dünyamız insan faaliyetlerinin yol açtığı yeni bir jeolojik çağa girmiş durumda.

Bu yeni çağın adı Antroposen Çağı yani İnsan Çağı.

Tarım arazileri için ormanların yakılması, fosil yakıtların iklim değişikliğine yol açması, çöplerden yapay adalar oluşması Antroposen Çağı’nın sonuçları.

Bienal’in teması “Yedinci Kıta” Antroposen Çağı’nın başka bir sonucu olan Pasifik Okyanusu’nun ortasındaki devasa atık yığını.

Popüler bilimdeki adıyla “Yedinci Kıta” 3.4 milyon kilometre genişliğinde, 7 milyon ton ağırlığındaki bir plastik yığını.

Okyanusun dibinde insan eliyle yeni bir kıta.

Okyanuslar başta tüm doğa ve hatta kadar mikro plastik parçacıklarını yutan balıklar nedeniyle insanlar için büyük tehdit oluşturan “plastik kirliliği” sanat yoluyla bienalin merkezinde.

Sadece sanat yoluyla değil zira İstanbul Bienali plastik kirliliğiyle uğraşan bazı isimleri de programına dahil etmiş.

YAN ETKİNLİKLERDE PLASTİK KİRLİLİĞİ

Bu isimlerden biri Çukurova Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi’nden Doç. Dr. Sedat Gündoğdu.

Plastik kirliliğiyle ilgili bir yazım üzerine yazıştığımız Gündoğdu, 2016 yılından beri mikro/makro plastik kirliliğiyle ilgili çalışmalar yapıyor.

Yazı ve projelerini sitesinde kamuoyunun dikkatine sunan Sedat Gündoğdu Bienal kapsamında, denizlerin her santimetrekaresini kaplayan mikro plastiklerle ilgili bir sunum yapacak.

Bienal kapsamında yan etkinlik olarak yer alacak plastikle ilgili bir başka proje “PlasticTwist”.

Avrupa Birliği’nin Ufuk 2020 programı çerçevesinde fon almaya hak kazanan PlasticTwist projesi blockchain (blokzinciri) teknolojisiyle dönüştürülmüş plastik atığa bir değer katmak.

Yunanistan, İsviçre, Fransa, Almanya, İspanya, Hollanda ve Türkiye’nin ortak projesi PlasticTwist.

Avrupa’nın plastik kirliliğine çözüm arayışlarına katkı sağlayabilecek projenin Türkiye ayağında Tages Şirketi var.

Daha önce inovasyonun ön plana çıktığı pek çok AB projesine katılmaya hak kazanmış Tages’in CEO’su Leyla Arsan ile PlasticTwist’i konuşuyoruz.

 Leyla Arsan PlasticTwist İstanbul çalıştayında

PLASTİCTWİST’İN AMACI PLASTİĞİ DEĞERLENDİRMEK

Arsan iki yıllık bir proje olan PlasticTwist’in  yenilikçi girişimcileri, mucitleri, kamu kurumlarını, halkı dahil eden bir platform olduğunu söylüyor.

“Platformun derdi, günümüzde ucuz, kolaylıkla ulaşılabilir, kolay üretilebilir  plastiği değerlendirmek” diyor.

Atık plastik değerlendiği takdirde çevremizi, denizleri, okyanusları kirletmeyecek.

Peki plastik nasıl değerlenebilir?

Leyla Arsan “Proje kurumların, şirketlerin plastik atığı değerli olarak görmelerini sağlayacak “token” adı verilen bir kripto para kullanmalarını öngörüyor. Token güvenli ve şeffaf bir sistem olan blockchain üzerinden çalışacak” diye anlatıyor.

PlasticTwist projesi, döngüsel ekonomide plastiği değerli bir metaya dönüştürmek için güvenilir ve şeffaf

 “Projedeki esas inovasyon, şirketleri, kurumları plastik atığı ve asıl plastiğin kendisini bir değer olarak görmelerini sağlatacak ‘token’ adı verilen dijital bir teşvik aracı kullanacak olmaları. Token, blockchain üzerinden çalışacak, atığa değer yaratacak bir araç. Örneğin X Şirketi, piyasada geri dönüştürülmüş plastik satın aldığında –diyelim- 100 token kazandı. Dönüştüren de 100 token kazandı. Bu sistem içinde olan şirketler, sistem içinde olmayanlara göre daha avantajlı olacaklar. Çünkü, gezegene ve çevreye daha fazla değer katan, döngüsel ekonomi ve sürdürülebilirlik bilinci yüksek kurum ve vatandaş olarak görülecekler. Token kullanımı, blockchain’in sağladığı saydamlık, ölçülebilirlik, izlenebilirlikle bu sürecin güvenirliğini artıracak. Artık, ‘tokenomics’ diye bir kavram var. Çevreye verilen önemin, atıkların geri dönüşümünün, bunun bir değer yaratmasının, kısacası döngüsel ekonomiye katkının ölçüsü ‘tokenomics’ ile ölçeklenecek.”

“Böyle bir öneri, devletin uygulamayı planladığı depozito sistemi için de ideal. Örneğin, plastik şişe atığının takibi, kurumlar arası muhasebeleşmesi, hem atanların hem de toplayanların, dönüştürenlerin token kazanmasıyla, teşvikler ya da buna bağlı başka hizmetler ve ürünler de sunulabilir. Böylece amaç, pazarda hareket yaratıp arz/talep dengesini değiştirmek. Şu anda çok ucuz olan ve en çok da tek kullanımlık tüketimi en kolay olan plastiğin bu cazibesini “elmas kadar pahalı ve değerli” bir hale dönüştürerek, erişimi zorlaştırmak, sadece gereği olduğunda daha kritik amaçlar için kullanmak. Herkesi bu pazara çekip, mevcut plastiğin yeniden kullanımını artırmak. Bunun en iyi ölçümü de token ile gerçekleşebilir. Tek cümleyle: Blockchain ile süreç izlenebilir, token ile pazar değeri ölçülebilir.”

Bu fikirlerin nasıl hayata geçirilebileceğini denemek üzere İstanbul’da bir atölye çalışması yapıldı: Plastik atığın değer kazanacak bir metaya dönüşmesi için neler yapılabilir tartışıldı. Projenin lansmanı 14 Eylül 2019’da açılacak İstanbul Bienali’nin kapanış günü olan 10 Kasım 2019’da yapılacak. PlasticTwist’in Bienal’le ilişkisi ironik bir tesadüf: Bienalin ana teması, insan eliyle dünyanın sonunun nasıl hızlandırıldığını gösteren en somut kanıtın, 3.4 milyon kilometre kare büyüklüğünde, 7 milyon ton ağırlığında bir plastik atığının Büyük Okyanus’taki varlığı. Bienal’in başlığı da bu felaketi yansıtıyor: “Yedinci Kıta.”  Böylece İstanbul Bienali, bu yılki tema’sına çok uygun bir bilimsel toplantıyla, PlasticTwist’in soruna blockchain’li inovasyon önerisiyle “umutlu” sona erecek.

*

Doç. Dr. Sedat Gündoğdu yazı ve projeleri için  : www.mikroplastik.org