İşte Fırtına Tanrısı

Gaziantepli sevgili dostum, yerel Sabah gazetesinin sahibi Aykut Tuzcu, Zeugma’nın önemini ilk fark eden kişilerden biri. 2000’de Birecik Barajı’nın suları altında kalmadan önce ortaya çıkarılan Zeugma antik şehrinin dünyada tanınması için az şey yapmamıştı.
Dönemin The New York Times İstanbul temsilcisini Gaziantep’e davet ederek Zeugma’ya dikkat çekmeyi başarmıştı.
Hewlett-Packard’ın ikinci nesil ortaklarından, arkeoloji meraklısı David Packard, The New York Times’taki Zeugma makalesini okuyunca etkilenmiş ve kazılar için 5 milyon dolar vermişti. Packard Vakfı için çalışan İtalyan restorasyon uzmanlarını da Gaziantep’e göndermişti.
O günlerde Zeugma’ya gönül vermiş bendeniz ortalıkta görünmeyi pek sevmeyen David Packard’a telefonla ulaşmayı başarmıştım.
10 yıllık bir dönem için Zeugma antik şehrindeki kazılar, mozaiklerin restorasyonu, müze inşaatı ve araştırma merkezi için 100 milyon dolar daha vermeyi önermişti Packard.
Anlamadığım nedenlerden ötürü Gaziantep, Packard’ın bu önerisini geri çevirmişti. Bugün Zeugma Mozaik Müzesi’nde göreceğiniz mozaiklerin pek çoğunda Packard Vakfı restorasyon uzmanlarının da emeği var.
Zeugma parantezini kapatıp Aykut Tuzcu’ya dönelim.
Tuzcu, aynen Zeugma mozaiklerinin gün ışığına çıktığı günlerdeki gibi tatlı bir heyecan içerisinde. İtalyan Bologna Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim görevlilerinden Profesör Nicolo Marchetti’nin sürdürdüğü Karkamış kazılarıyla ilgili belge ve fotoğraflara boğdu beni.
Nicolo Marchetti ile daha önce tanışmıştık. Tilmen Höyük’te yaptığı kazı alanını ziyaret etme fırsatını bulmuştum. Mezopotamya ile Anadolu’nun birbirlerini nasıl etkilediğini en güzel anlatan yerlerden biri Tilmen.
M.Ö. 5 bin yıla dayanan Karkamış ise bir başka efsane. Geç Hitit döneminde altın çağını yaşamış. Antikçağın ekonomisine damga vurmuş.  Macar ekonomist Karl Polanyi tarih boyunca sanayi toplumlarını araştırdığı kitabı ‘Büyük Dönüşüm’ü 1944’te yayınladıktan sonra projektörü antik çağ ekonomilerine çevirmişti.
Karkamış’ın büyük oranda ‘değiş tokuşa’ dayalı ekonomik yaşamı da ilgi alanındaydı.
Karkamış ile ilgilenen bir başka ünlüyse Arabistanlı Lawrence diye bildiğimiz ünlü İngiliz casus.
İngilizlerin Karkamış’taki ilk kazıları 1878-1881 arasında. Bu kazılardan çıkarılan eserlerin çoğu bugün Londra’daki British Museum’da.
Daha sonra 1911-1914 arası Karkamış’ta çalışan İngiliz arkeolog ekibi arasında tarih okumakla birlikte Ortadoğu’da arkeolog olarak çalışan Arabistanlı Lawrence da var. Kazı ekibi başkanı Leonard Wooley’in yardımcılığını yapan T.E. Lawrence aynı zamanda kazıların fotoğrafçılığını da yapıyor.  Ama bu arada İngiliz ordusunda görevli. Birinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesinden sonra İngilizler Karkamış’taki kazılarını durduruyor ve Lawrence’ın casusluk serüveni başlıyor.
İngilizlerden sonra Karkamış’ta hiçbir çalışma yapılmamış. Zaten yapılması da mümkün değil zira antik şehir mayınlı alanda. Geçen şubat ayında alanın mayınlardan temizlenmesinden sonra Nicolo Marchetti gerekli izinleri alıyor.

GÜMÜŞ KILIÇLI TANRI

Geçen aysa yine İstanbul Üniversitesi ve Gaziantep Üniversitesi’yle birlikte Karkamış kazılarına başlıyor.
Kazı çalışmalarının başladığı ilk günlerde Karkamış Tapınağı’nın yiyecek bölümünde yani kilerinde dönemin en güçlü tanrısı Fırtına Tanrısı heykeli ortaya çıkıyor.
Nicolo Marchetti’ye göre, bu son dönemlerin en büyük buluşlarından biri zira dünyada bilinen dört tane Fırtına Tanrısı var. Elinde gümüş kılıç bulunan tek Fırtına Tanrısı ise bu.
Arabistanlı Lawrence’ın üç yıl boyunca arayıp da bulamadığı Fırtına Tanrısı, Nicolo Marchetti ekibine nasip oldu.