Kusma ishal ve ateşe dikkat: Sahiller boşaldı aciller doldu

Özellikle tatilini kalabalık noktalarda; Bodrum, Çeşme, Ayvalık gibi, geçirenler ishal, kusma, yüksek ateş şikâyeti ile soluğu acillerde aldı.

Buna bir de aşırı sıcakların bastırmasına bağlı olarak yaz gribine yakalananları da ekleyin... Ki bu benim. Yüksek ateş, titreme, öksürük, burun akıntısı, baş ve boğaz ağrısı ve halsizlik şikâyetleri ile 9 günlük tatilimin 2 gününü hastanede serum ve antibiyotik alarak 2 gününü de herkes denizin tadını çıkarırken evde yatarak geçirdim. İyileştiğimi söylemekse hâlâ mümkün değil. Peki yazın geri kalanını sağlıkla geçirmek için alınacak önlemler neler? Uzmanlar anlatsın.

SALGIN YOK AMA YAZ HASTALIKLARINDA ARTIŞ VAR

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Balık, bahsettiğim tablonun her uzun bayram tatili sonrası görüldüğüne işaret ediyor ve diyor ki: “Sıklıkla görülmesi bir salgın olduğu anlamına gelmiyor. Bu da salgın değil. Ancak mevsim geçişleri ile özellikle kalabalık sebebiyle hijyene pek dikkat edilmeyen, temasın; öpüşme ve sarılmanın arttığı ortamlarda enfeksiyon ve virüslere açık oluyoruz. COVID, influenza, nezle ve RSV virüsleri ile Beta bakterisinin de sürekli aramızda olduğunu hatırlatmak gerek. Eskiden virüslerin sadece kışın ortaya çıktığı düşünülürdü ancak yoğun nüfus hareketliliği olan bayram, yaz tatili gibi yoğunluklara girilen her ortamda, mevsimden bağımsız, enfeksiyonlara yakalanma riskimiz çok yüksek.”

HİJYEN ZİNCİRİ KIRILMAMALI

“Sıcakların da bastırması ile bağırsak enfeksiyonları, gıda zehirlenmesi, ishal ve mide bulantısı da gördük. Kalabalık mekanlarda gıda hijyenindeki zincir çabuk kırılabiliyor. Özellikle kıyma, tavuk gibi hayvansal gıdalar, dondurma, pişirilmeden ya da iyi yıkanmadan yemen sebze ve salatalar, düzenli ve iyi klorlanmayan havuzlar yoluyla kolayca enfeksiyonlar oluşabiliyor. Sık yapılan bir hata söyleyeyim sana; eti buzluktan çıkarıp, güneşin altına koymak. Olmaz! Dondurucudan çıkan etin en az 5-6 saat buzdolabında beklemesi, çözülmesi lazım. Bazen bozulmuş bir etin ya da iyi yıkanmamış bir gıdanın dondurulduğu da oluyor. Dondurmak ete sağlık katmıyor, aksine donunca içindeki mikropta donuyor. Gıda çözündü mü mikrop da uyanıyor. Dondurucudan çıkan her şey ‘sağlıklı’ olmayabilir. Ayrıca çiğ tavuk kesilen bıçak ve tahta başka bir şey için kullanılmamalı, direkt bulaşık makinasına atılmalıdır.”

YANLIŞ KULLANIM ZATÜRRE EDEBİLİR

Prof. Dr. Balık’ın dikkat çekmek istediği bir diğer önemli konu da klima kullanımı: “Klimaları doğru kullanmıyoruz. Temizliğini ihmal ediyoruz. Bakımı yapılmayan, filtreleri temizlenmeyen sistemler bakteri (lejyonella) üretiyor ve bakteri solunum yoluyla bulaşarak, başta zatürre olmak üzere birçok hastalığa sebep oluyor. Bir de araç klimaları var. Güneş altına park edilen bir arabada iç sıcaklık hızla yükselir. Arabaya binince ilk iş olarak klima açarak sıcak bir ortamdan aniden soğuk bir ortama geçiş yapmak, vücudun adaptasyonunu zorlaştırır ve yüksek hızda çalışan fanın püskürttüğü partikül ve mikroplar kolayca solunum yoluna geçerek enfeksiyonlara neden olur. Bir diğer önemli nokta ise aracın uzun süre kapalı ya da güneş altında kalması ile biriken zehirli maddeler ve gazlardır. Bu gazların solunması akciğerlerde tahrişe ve enfeksiyona karşı direncin düşmesine neden olabilir. Dolayısıyla önce camlar açılıp, araç havalandırılmalı, içerideki zararlı gazlar dışarı atılmalı, klima ise kademeli olarak çalıştırılmalı. Direkt hava akışından da kaçınılmalıdır.”

AŞIRI SICAKTA DIŞARI ÇIKMAYIN VE BOL SU İÇİN

İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul da “Bu yeni bir üst solunum yolu enfeksiyon olabilir mi?” sorusuna “Pek olası değil” yanıtını veriyor ve ekliyor: “Daha çok ishal, kusma, mide bulantısı ve ateşle seyreden halk arasında mide gribi dediğimiz gastroenterit yani bir çeşit bağırsak enfeksiyonu gibi. Her yaz, benzer şikayetlerle başvurularda muhakkak artış olur zaten. Bu demek değil ki ‘tehlikeli değildir.’ Özellikle 60 yaş ve üzeri ile küçük çocuklarda sıkıntılı seyredebilir. Dehidrasyon (aşırı su kaybı) söz konusu olabileceği için susuz kalmamakta fayda var. Buna bir de haziran ayından itibaren tüm yurdu etkisi altına alan aşırı sıcakları ekle. Hasta yoğunluğu var, evet.”

DIŞARIDA YEMEYİN

Peki, yazı daha sağlıklı geçirebilmek adına önerileri neler? Cevabı şu: “Özellikle belirli yaşın üzerinde ve kronik hastalıkları olanlar aşırı sıcaklarda kesinlikle evde oturmalı. Ve de bol su içilmeli. En az 2 litre. Zira insensible (fark edilmeyen) sıvı kayıpları yazın artar. Üstüne ishal, kusma eklenirse hastayı böbrek yetmezliğine kadar götürebilir. Son olarak yaz aylarında, şimdi hazır yemekçiler bana kızacak ama, hazır gıda çok daha çabuk bozulduğu, hijyen zinciri daha çabuk kırıldığı ve zehirlenme vakaları arttığı için dışarıda, fast food tarzı yemektense evde yemek tercih edilmeli, ki risk azalsın.”

İSHALE DİKKAT

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları (KLİMİK) Derneği Başkanı Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz: “Benim spesifik olarak bayram sonrasına ilişkin bir gözlemim yok ama yaz aylarında, havaların ısınmasıyla, su ve özellikle gıda kaynaklı ishallerde artış olabilir. Gıdaların uygun koşullarda saklanması önemli! Özellikle oda ısısında ya da iyi çalışmayan buzdolaplarında saklanan süt ürünleri, kremalı gıda ve çiğ etlerde bakteriler kolayca üreyebilir. Bu dönem ishalli hastalıklardan korunmak için;

-Elleri iyice yıkamak,

-Uygun şekilde saklanmış ve hazırlanmış gıda,

-Ve güvenilir su tüketimi önemlidir.