Haniye Suikastı Ortadoğu’da savaşı tetikler mi

Şimdi masada 3 soru var: Bir; 24 saat içinde gerçekleşen hem Beyrut saldırısı hem de Haniye suikastı ile Ortadoğu’yu ne bekliyor, İran misilleme yaparsa bölgede bir savaş çıkar mı?

Haniye’ye düzenlenen suikast sonrası Ortadoğu’da tansiyon yükseldi. Tahran ‘intikam bayrağı’ çekti. Pek çok ülkede saldırı protesto edildi.

İki; İsrail’in saldırıları Gazze’deki direnişi ve ateşkes müzakerelerini nasıl etkileyecek? Ve üç; Türkiye’nin tavrı ne olmalı? İşte yorumlar.

ORTADOĞU’DA SAVAŞ ÇIKMA İHTİMALİ İRAN’IN NE YAPACAĞINA BAĞLI

Ortadoğu’yu yakından bilen bir isim, gazeteci Nevzat Çiçek, suikastın ardından gündemde iki senaryo olduğunu söylüyor. İlki, Ortadoğu’daki çatışmanın daha da derinleşmesi. İkincisi ise Netanyahu’nun Haniye’yi yok ederek, Gazze’deki süreci yavaşlatma ihtimali. Diyor ki: “Bu iki ihtimal de güçlü şekilde masada. Ama öncelikle şunu söyleyeyim burada en sıkıntılı durum İran’ınki. İran, 7 Ekim saldırılarına güçlü şekilde destek verdi ancak Haniye’yi Katar’da korumayı başarmışken başkentleri Tahran’da şehit verdiler. Bu, bence İran’a verilmiş güçlü bir mesaj. İkinci mesaj da bölge ülkelerineydi. İsrail, 24 saat içinde hem Tahran hem Beyrut’ta operasyon gerçekleştirerek hem iç hem de uluslararası hukuk kurallarını yok saydı. Bu bile savaş sebebi aslında. Dahası Netanyahu, ABD seçimlerine kadar süreci bu şekilde, şiddeti artırarak götürme niyetinde. İran’ı bir tarafa koyarsak, Ürdün, Mısır, Katar, Suudi Arabistan gibi, bölge ülkelerinin de pek hareket alanı yok ve onlar da ABD seçimlerini bekliyor.”

İRAN PRESTİJ AÇISINDAN EN KÖTÜ DÖNEMİNDE

Peki bu süreçte İran bir misilleme yapar mı? Yanıtı net: “İran Devrim Muhafızlarının Lideri Musavi, Suriye’de öldürüldü. Cumhurbaşkanı ve Dışişleri Bakanı ise şaibeli bir helikopter kazasında... Bir cevap verilmedi. Şunu da unutma İran Devrim Muhafızları Ordusu’na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani, Bağdat Havalimanında öldürüldüğünde İranlı yetkililer, Irak’ı onu koruyamamakla itham etmiş ve
onların da işin içinde olduğuna dair sert açıklamalar yapmıştı. Şimdi tersten bakınca aynı şeyi İranlı yetkililer için de söylemek mümkün. İran, şu an prestij açısından en zor dönemlerini yaşıyor. Bu noktada ya gerçekten İsrail ve ABD, İran’ı savaşa çekme konusunda tüm kırmızı çizgileri aşıyor ya da İran içerisinde Mossad’ın çok güçlü bir istihbarat ağı var.”

GAZZE DİRENİŞİ ETKİLENMEZ

“Bu suikastın Gazze direnişini etkileyeceğini ise düşünmüyorum. Hamas’ın tarihi suikasta kurban giden şehit liderlerle dolu. Liderlik konusunda bir sıkıntı yaşanmaz. Esas yapıyı korurlarsa Halid Meşal ya da Ebu Marzuk yeni lider olabilir ama Hamas geleneğinde sürpriz isimleri öne çıkarma geleneği de mevcuttur.”

TÜRKİYE LİDER OLACAK KUDRETTEDİR

“Ortadoğu’da çatışma derinleşir mi soruna dönecek olursak... Bu ihtimal her zamankinden daha kuvvetli. Ancak bunu belirleyecek olan en büyük etken İran ve İran’ın vekalet savaşlarını yürüttüğü örgütlerin ne cevap vereceği. İsrail zaten yapacağını yaptı. Türkiye ise Ortadoğu’da dengelerin yumuşamasını istiyor fakat İsrail’in bu şekilde pervasızca devam etmesi halinde Türkiye, öncülük yapabilecek güç ve kudrettedir de.”

HANGİ ÜLKE ABD VE İSRAİL’İ KARŞISINA ALIP SAVAŞ AÇABİLİR Kİ

Ankara Küresel Danışmanlık Grubu Kurucusu ve ODTÜ Uluslarası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Hüseyin Bağcı, İsrail Başbakanı Netanyahu için “köpeksiz köyde değneksiz gezen biri” benzetmesi yapıyor ve diyor ki: “Yani istediğini yapıyor, kimse de karşı çıkamıyor. İsrail- Hamas çatışması, İsrail’le Arap olmayan ülkeler- ki kastım İran ve Türkiye- çatışmasına doğru gidiyor. Batılı devletlerin tavrı çok açık. Başından beri İsrail’i destekliyorlar. Bu, ‘hipokrasi’ yani iki yüzlülük değil mi? Kesinlikle öyle. Ama Batı böyledir. İşine geldiği gibi... Peki ya Arap ülkeleri? Başta Suudi Arabistan, Mısır olmak üzere Körfez ülkelerinden suikast dahil İsrail’in yaptıklarına ses çıktı mı? Hayır. Oysa en başından beri bu hep Arap- İsrail çatışmasıydı. Literatüre bile böyle girdi. Peki buna rağmen Araplar, neden İsrail’e müdahale etmiyor ya da tavır almıyorlar? Bir kere istisnasız tüm Arap ülkeleri ve Filistin’deki Mahmud Abbas yönetimi Hamas’ı istemiyor. Bölgede bir istikrar sağlanacak ise bunun İsrail ile beraber olması arzusundalar. Ki ayrıca Hamas gibi, Hizbullah gibi devlet dışı silahlı örgütlerin Orta Doğu’da olmaması görüşündeler. Dolayısıyla barış müzakerelerini yürütmenin de Hamas değil El Fetih’in görevi olduğunu söylüyorlar. Türkiye ise tavrını Hamas’tan yana koyunca, Pekin yönetimi arabuluculuk için devreye girdi, 14 Filistinli grubu bir araya getirdi. Dolayısıyla Orta Doğu’da savaşın kızışmasını engelleyebilecek
2 devletten biri Çin diğeri ise Rusya’dır. Peki tavır alırlar mı? Sanmam. İki devletin de ekonomik ve siyasi çıkarları var.”

TÜRKİYE’NİN TAVRI ÖNEMLİ

“Azerbaycan’ın İran ile sınır güvenliğini yapan kuruluş İsrailli Elbit firmasıdır. Ki Azerbaycan, 44 gün süren Dağlık Karabağ Savaşı’nda kullanılan ekipmanların önemli kısmını İsrail’den aldı. İki ülkenin ‘iyi’ ilişkileri var. İran’ın yeni Cumhurbaşkanı da Azerbaycan kökenli bir Türk. Bu noktada aklıma şu soru geliyor: Bu iş, İsrail- Türk çatışmasına mı evirilmeye çalışılıyor? Öyleyse bu, tehlikeli bir gelişme. Bu noktada Türkiye’nin tavrı önemli. Zira Hamas’a dönük politikaların Türkiye’ye askeri, ekonomik ve siyasi olarak özellikle de Mısır, Suriye, Libya’da olumsuz etkileri olacaktır. Dolayısıyla Türkiye, İran’ı yakın markaja almalı ve bundan sonraki açıklamalarında daha makul olmalı.

İRAN MİSİLLEME YAPARSA REJİM YIKILIR

“Peki İran bir hamle yapar mı dersen... Yapması halinde yakın gelecekte molla rejimi yıkılır. Ortadoğu’da büyük bir çatışma olur mu diye sordun. ABD’ye tavır alabilecek bir ülke varsa olur derim. Zira ABD’ye savaş ilan etmek demek NATO ve AB’ye de savaş açmak demektir.”