İzinsiz almak ne zaman ‘hırsızlık’tır?

Çoğu çocuk, erken çocukluk döneminde, yuvadan ya da arkadaşının evinden bir oyuncağı izinsiz alıp evine getirmiş olabilir. Böyle bir olay karşısında anne-babalar, çocuklarının bu davranışını geleceğe taşıyabileceğinden kaygılanır.

Oysa erken dönemde, istediğine sahip olabileceğini düşünmek, gelişimsel sürecin gereğidir. O yüzden çocuklar, kendi oyuncaklarından ya da eşyalarından daha güzelini gördüklerinde bunları izinsiz alır, bunu ahlak dışı bir davranış olarak görmezler.

Bu dönemde “mülkiyet kavramı” daha gelişmediğinden başka birinin eşyasını izinsiz almak, onlara kötü bir davranış olarak gelmez.

İzinsiz eşya alma davranışının bir uyum ve davranış bozukluğu olarak değerlendirilebilmesi için çocukların ilkokul çağına gelmiş olması gerekir.

Çocuğunuza beğendiği veya oynamak istediği şeyi elde edebilmesi için neler yapabileceğini anlatın. Örneğin arkadaşının oyuncağını almak istiyorsa “Başkasının oyuncağını izin almadan alamazsın, ama izin istersen belki sana verebilir” diyebilirsiniz.

ANNESİYLE ARASINDA KOPUKLUK OLABİLİR Mİ

Çocuk için anlamlandıramadığı şeyleri kabul etmek çok zordur. Bu nedenle aynı kuralı pek çok kez tekrarlamanız gerekebilir. Ancak bu davranışın sık tekrar edilmesi ya da okul çağına kadar devam etmesi durumunda, yani davranışın nedenlerini merak etmenin gerekliliği doğar.

Burada çocuk, aslında çaldığı nesneyle değil, kişilerle ilgilenmektedir. Asıl aradıkları şey, sevgi nesnesidir. Çaldıkları da aslında kendilerine zevk veren renkli bir kalem, lezzetli bir elma ya da arkadaşının bisikleti değildir. Bu şekilde çalma davranışı gösteren çocuklar, çaldıkları şeyleri beğendikleri için çalmazlar.

Bu çocukların anneleriyle duygusal ilişkilerinde bazı eksiklikler olduğunu düşünmek yanlış olmaz. Anneleri; yanlarında değildir, uzaktadır. Belki de çocuklarının yanındadır, mükemmel bir annedir ve çocuğuna sınırsız sevgi vermektedir. Ancak çocuğun bakış açısından durum öyle değildir, eksik olan bir şey vardır.

ÇALMA DAVRANIŞINA YOL AÇAN TUTUMLAR

Çocuk, bir şeyi izinsiz alırken aslında neyin eksikliğini taşıyordu?

Öfke ve ifade edilemeyen diğer olumsuz duyguların ya da bastırılmış merakların yarattığı kaygı, çalma davranışını tetikliyor olabilir mi?

Dürtülerini denetleyememek, çalma davranışının nedeni olabilir mi?

Tüm bunların cevabı, çocuğun kendi yaşam öyküsünde saklıdır elbette. Ancak ne tür tutumların çalma davranışına neden olduğunu genellemek mümkün.

Anne-baba tutumları: Anne-babalar, çocuklarına karşı aşırı disiplinli ve katı tutumlar sergiledikleri, onları kardeşleri ya da başkalarının çocuklarıyla kıyasladıkları takdirde bu durum çocuklarını çalma davranışına meyilli hale getirebilir. Anne-babalar ekonomik zorluklar yaşıyorlarsa, bu da çocukları çalmaya yönlendirebilir.

Kıskançlık ve rekabet: Çocuklar, kendilerine örnek gösterilen kardeşlerini ya da yaşıtlarını kıskanabilirler ve yaşadıkları rekabet duygusunu bastırabilmek için çalma davranışı gösterebilirler. 

Sevgisizlik ve ilgisizlik:

Çocuklar, yeterince sevilmediklerini, duygusal anlamda yeterince ilgi görmediklerini düşünürlerse, başkalarının eşyalarını izinsiz alarak sevgi açlığını gidermeye çalışırlar. 

Değersizlik duygusu ve öz güven eksikliği: Kendilerini yetersiz hisseden çocuklar, beğendikleri eşyaları çalarak kendilerini değerli kılmaya çalışabilirler.

Eğer anne-babalar, çocuklarında çalma davranışı gözlemliyorlarsa, yanlış tutumlarda bulunup durumu daha da zorlaştırmamak için bir uzmana başvurup çalma davranışının altında yatan nedenleri bulmalı ve bu nedenleri ortadan kaldıracak şekilde tutumlarını değiştirmelidir.

EBEVEYNLER NELERE DİKKAT ETMELİ

Çocukları böyle bir sorun yaşayan anne-babalar, şunlara dikkat etmeli:

Çocuklarını yargılamamak ve suçlamamak

Çocuklarını aşağılamamak, küçük düşürmemek

Çocuklarının bu davranışını başkalarının yanında konuşmamak

Çocuklarının çalma davranışı nedeniyle telaşa kapılmamak

Çocuklarını çalma davranışından vazgeçirmek için onlara şiddet uygulamamak ancak net sınırlar koymak