Çocuğumun arkadaş edinmesine nasıl yardımcı olabilirim

Bu tarz bir soyutlama içerisine giren çocuk, giderek daha az sosyal etkileşime girer ve bu da uygun sosyal becerileri öğrenmesi için fırsat yakalamasını engeller. Sosyal becerilerin öğretilmesinde sorumluluk ise ilk olarak anne-babaya düşmektedir.

Çocukların sosyal ve duygusal gelişim süreçlerinde arkadaşlık ilişkileri çok önemlidir. İyi bir arkadaşlık ilişkisinde çocuklar işbirliği, paylaşım, sorun çözme gibi birçok sosyal beceri edinirler. Aynı zamanda, bir gruba ait olma duygusu ve empati, yani başkalarının duygu ve düşüncelerini anlayabilme, arkadaşlık ilişkilerinden güçlenen duygu ve becerilerdendir.

Bazı çocuklar yapısal özellikleri nedeniyle arkadaş edinmekte ve arkadaşlık ilişkilerini devam ettirmekte zorluk çekerler. Örneğin, yapıları gereği aşırı hareketli, dürtü kontrolü ve dikkat sorunları olan çocuklar, ani tepkiler verirler, empati ve problem çözme becerileri zayıftır ve hareketlerinin sonuçlarını değerlendirmekte güçlük çekerler. Bu çocukların oyun becerileri az gelişmiş olduğu için sıra beklemekte, arkadaşlarının önerilerini kabul etmekte, istediklerini dayatmaktansa bir fikir önermekte ve işbirliği yapmakta zorluk çekerler. Yoğun dürtüleri nedeniyle sosyal ortamda kendilerinden beklenen uygun davranışları yerine getiremezler.

Onların davranışları beraber ya da tek başına oyun oynamaya çalışan çocuklar için de sıkıntı verici olabilir, ani iniş ve çıkışları diğer çocukları kendilerinden uzaklaştırabilir. Dolayısıyla, onları dışlayıp yalnız bırakarak tepki gösterebilirler.

Yaşıtlarıyla bu tür problemler yaşayan çocuklar yalnızlık duygularına kapılabilir ve özgüvenleri zedelenebilir. Kendileri ve arkadaş edinme becerileriyle ilgili olumsuz algıları, yaşıtlarının yorumlarına aşırı hassasiyet duymalarına neden olabilir ve sarsılan özgüvenleri yeni tanıştıkları yaşıtlarına yaklaşmalarını zorlaştırır.

Bu tarz bir soyutlama içerisine giren çocuk giderek daha az sosyal etkileşime girer ki bu da uygun sosyal becerileri öğrenmesi için fırsat yakalamasını engeller. Araştırmalar bu kısır döngünün, çocuklukta arkadaş ortamlarında soyutlanma veya yaşıtlar tarafından dışlanmanın; ergenlik ve yetişkinlik döneminde ise ileri yaşlarda görülen okul ve iş başarısızlığı, depresyon gibi davranışsal ve duygusal problemlerin habercisi olduklarını göstermiştir.

Elbette anne-babaların, arkadaş edinmeleri için okulda veya oyun parkında, uygun sosyal davranışlar göstermeleri adına çocuklarına müdahale etmeleri mümkün değildir. Ama sosyal becerilerin öğretilmesinde sorumluluk ilk olarak anne-babaya düşer. Dolayısıyla, bu becerilerin ilk öğrenildiği ve uygulandığı ortam da ev ortamıdır. Uygun davranışlar öğrenildikten sonra ise anne-babanın yeni görevi, yeni bir arkadaş ile karşılaştığında veya okulda sınıf arkadaşlarıyla çalışırken bu sosyal becerileri uygulaması adına çocuklarını cesaretlendirmektir.

Sosyal becerilerini geliştirmek için

Çocuğunuzla birebir oyun oynadığınız zamanlarda, yeni bir gruba girerken ve yeni insanlarla tanışırken uygun olan davranışları örnek gösterin. Bu davranışları tekrar etmesi için ona fırsat verin. Gün boyunca çocuğunuzun paylaşma, sıra bekleme, iltifat etme gibi arkadaş ilişkilerinde etkili sosyal becerilerini belirleyin ve bu becerileri gösterdiği için onu övün.

Çocuğunuza kendini tanıtma, karşısındaki konuşurken onu dinleme, söz alma, fikir önerme, teşekkür etme, özür dileme veya bir başkasına oyuna davet etme gibi konuşma becerilerini birlikte oynadığınız zamanlarda veya kuklaları konuşturarak öğretin.

Çocuğunuzu sınıf arkadaşlarını eve davet etmesi için cesaretlendirin. İlk buluşmayı kısa ve zevkli tutmaya özen gösterin. Bu buluşmalar sırasında çocukların zevk aldıkları ve onların sosyal becerilerini gösterecekleri takım sporları, maket veya kurabiye yapımı gibi işbirliği gerektiren aktiviteler düzenleyin. Çocuğunuzu, sosyal becerilerini artıracak, aynı zamanda yaşıtlarıyla etkileşime geçmesini sağlayacak yaz kampları, spor veya sanat kursları gibi aktivitelere yönlendirin.