Ferai Tınç: Çeçenistan'daki Tolstoy müzesi

Ferai TINÇ

Bir süre önce okuyup bir kenara ayırdığım makaleler arasından Tolstoy'la ilgili olanlarını çıkartıp yeniden göz atıyorum. Geçen yüzyılın başında yaptığı bir konuşmada savaşa şu sözlerle karşı çıkıyor Tolstoy:

'Adını ne koyarlarsa koysunlar adam öldürme her zaman cinayettir. Bunun utanç verici bir suç olduğunu söylemeliyiz. Açıkça, kesinlikle ve yüksek sesle söylemeliyiz ki insanlar, ne adına bunu yaptıklarını anlasınlar. Böylece bunun vatana hizmet, kahramanlık ya da vatanseverlik olmadığını görsünler, cinayeti de tüm çıplaklığıyla fark etsinler.'

Tarih, alay eder gibi yıllar sonra onu savaşın tam ortasına oturtuveriyor.

* * *

RUSYA'daki altı Tolstoy Müzesi'nden biri Çeçenistan'da.

Starogladovskaya'da ilk romanı, 'Çocukluk, ergenlik ve gençlik'i kaleme aldığı ev bugün müze. Müzenin müdürü Hüseyin Zagibov adında bir Çeçen.

Savaşın tahribinden, yağma ve soygundan, silahla koruyor müzeyi. 'Yaklaşanı vururum' diyor. Karısı, 'Deli misin, bu iş parasız yapılır mı?' diye onu suçlasa da Zagibov, gümüşlere kimseyi dokundurmuyor. Birkaç yıl önce çalınan çok kıymetli bir kılıca hala içi acıyor.

Bir Rusu neden koruduğunu soranlara, 'Tolstoy sadece Rusların malı değil. O insanlığa aittir. Üstelik de yaşasaydı bu savaşa o da karşı çıkardı' yanıtını veriyor.

Her yıl 9 Eylül günü, Tolstoy'un doğum gününde yüzlerce hayranı, savaşa rağmen müzeyi ziyarete geliyor.

Yazının sihrinde buluşan insanları bombalar engellemiyor.

Zagibov'un Tolstoy'u korumadaki ısrarı, Rusların ve Çeçenlerin, ibadet sadakatıyla müzeye gelişleri, Tolstoy'un 'Ne adına olursa olsun adam öldürmek cinayettir' diyen sesini çoğaltıyor, dalga dalga yayıyor.

* * *

ÇEÇENİSTAN'daki müze, kendisini Tolstoy'u korumaya adayan müdürüyle birlikte, gerçeğin acımasızlığını yansıtan bir filmde gerçeküstü bir ögeyi andırıyor.

Ama bu karışım gerçeğin ta kendisi işte.

Rusya, Çeçen Komutan Raduyev'i yakalayarak zafere doğru ilerlerken, savaşın mağlupları kendi gündemlerini yazmaya devam ediyor.

Tolstoy'un müzesi ise, bir başka yolu vaaz ediyor, sorunları akılla çözme yolunu.

Bu yol, savaştan başka gerçek olmadığını sanan salaklara gerçeküstü gibi görünüyor.