Ertuğrul Özkök: Rusya'yı gençler yönetiyor

Ertuğrul ÖZKÖK

Rusya Başbakanı Mihail Kasyanov Hürriyet'e konuştu

RUSYA Başbakanı Mihail Kasyanov bugün Türkiye'ye geliyor. Bu ziyaret, Türkiye'nin Yeltsin sonrası Moskova yönetimi ile ilk üst düzey ilişkisi olacak.

Rusya'da Putin iktidarda.

Başbakanlık koltuğunda ise 40 yaşında, genç ve yakışıklı bir insan oturuyor.

Amacı, Türkiye ile yeni bir dönemi başlatmak.

Ankara'ya vereceği mesajları Moskova'daki bürosunda Hürriyet'e açıkladı.

Rusya'da bu düzeyde bir yetkili yıllardır ilk defa Türk basınına bir demeç veriyor.

İşte bu önemli demecin ayrıntıları.

PUTİN, SEZER'E NE SÖYLEDİ

Soru: BM milenyum zirvesinde Rusya Devlet Başkanı Putin, Cumhurbaşkanı Sezer ile görüşmesinde, ‘‘Bizim başbakan yakında Türkiye'yi ziyaret edecek. Aramızda görüşeceğimiz çok önemli konular var' demişti. Bu konuların neler olduğunu söyleyebilir misiniz? Ülkelerimiz arasında yeni bir dönem söz konusu mu?

Cevap: Bu tahmin ve beklentilerimizde sizinle hemfikir olduğumu söyleyebilirim. Yeni dönem açılışını yapmak için tüm veriler mevcut. Dikkatinizi çekiyor mu bilmem, ama ülkelerimiz arasında üst düzey temaslar planlı bir hal almaya başlıyor.

Üç yıl önce Rusya Başbakanı Türkiye'yi ziyaret etti. Geçen yıl Türkiye Başbakanı bize geldi. Bugün Rusya ve Türkiye arasında ilişkilerin daha da sağlamlaştırılmasından söz ederken siyasi temaslarımızın yanı sıra ekonomik ilişkilere de büyük önem vermekteyiz.

ANKARA'DA ŞUNU SORACAĞIM

Soru- Ben uzun süredir Türk-Rus ilişkilerini izliyorum. Bana hep sanki arada bazı psikolojik engeller varmış gibi geliyor. Sanki iki taraf da birbirini bölgede rakip görüyor, birbirinin gelişmesini, etki kazanmasını önlemeye çalışıyor gibi geliyor. Sizde de böyle bir hissiyat var mı?

Cevap- Bizim tarafta böyle bir engel olduğunu sanmıyorum. Ama siz böyle bir şey hissediyorsanız, kaynağının biz değil, siz olması gerekir. Onun için Türkiye'deki resmi temaslarım sırasında üzerinde duracağım konulardan biri de aramızdaki güven meselesi olacak.

Devlet yöneticilerinizle görüşmemde onlara samimi olarak şunu soracağım: ‘‘Böyle bir çekince ve sorununuz var ise lütfen bunu bize açıkça söyleyin.’’

PROGRAMIMDA NİYE İSTANBUL VAR

Soru- Gezi programınızda İstanbul da var mı?

Cevap- Ankara'da devlet yöneticileri ve ilgili bakanlarla görüşmelerden sonra İstanbul'da iş çevreleriyle bir araya geleceğiz. İşadamlarınızla yapacağım temaslarda da tüm problemleri ele alarak çözümler bulmaya çalışacağım. Türkiye ziyaret programı özellikle bu hususlar göz önüne alınarak hazırlandı.

Jet-ski meraklısı genç bir lider

RUS Başbakanı ile ‘Beyaz Ev’ denilen binada konuşuyoruz. Bu bina Sovyetler Birliği dönemindeki Rusya Federasyonu binası.

Gorbaçov'a karşı yapılan darbe girişimi sırasında tanklar tarafından bombalanmıştı. Ama bu bina tarihe, Yeltsin'in tankların üzerine çıkmasıyla geçmişti.

Yıkılmış binayı Türk müteahhitleri restore ettiler.

Binanın başbakanlığa ayrılmış olan katı Sovyet dönemine göre çok değişik bir zihniyeti yansıtıyor.

Koridorlar tertemiz. Duvarlarına modern Rus ressamlarının tabloları asılmış. Duvarların içine gömülmüş vitrinlerde ise geleneksel Rus işleri sergileniyor.

Koridorlarda eski dönemden farklı olarak ne bir güvenlik görevlisi, ne de bizdeki gibi bir müstahdem kalabalığı görünmüyor.

Mülakat başlamadan önce başbakanlık basın yetkilileri bize nerede duracağımızı, başbakanın nereden çıkacağını ve nerede el sıkışacağımızı gösteriyorlar.

Yeni Rus başbakanı 40 yaşında.

Maliye Bakanlığı bürokrasisinden gelme ve Putin'in takımından biri olarak tanınıyor.

Kalın enseli eski Rus yöneticilerine göre çok farklı bir tipi var. Yakışıklı denilebilecek bir adam. Klasik diplomasi dili kullanmıyor. Dili, 1980'lerin Özal terminolojisini hatırlatıyor.

Kamuoyu önüne çıkmayı pek sevmiyor. Evli ve bir kızı var.

En sevdiği spor ise denizde jet-ski ile dolaşmak.

Bunlar bile Moskova'daki yönetici elitin artık değişmekte olduğunu gösteriyor.

Bavul ticareti yerine esas ticaret yapalım

Soru- Rusya'ya önceki ziyaretlerimde hep yaşlı, giyim kuşamına dikkat etmeyen, kalın enseli kişilerle görüşüyordum. Şimdi sizlere bakınca yeni bir yönetici sınıfı görüyorum. Acaba bu artık geriye dönüşün mümkün olmadığını mı gösteriyor.

Cevap- Önce dönüşü olmayan tercihimizi anlatayım. Rusya özellikle ekonomik alanda seçimini yapmıştır. Rusya'da liberal pazar ekonomisi ve demokrasi prensipleri geriye dönülmez sürece girmiştir.

Yeni yöneticilere gelince. Bizim yeni ve genç bir devlet başkanımız var. Yaşlı olmayan yeni başbakan da var. Yalnız biz ikimiz değil, bizde artık yaşlı bakan bile yok.

Yeni kabinede 60 yaşın üzerinde bakan yok. Yaş ortalamamız 40. Türkiye'de devlet yöneticileri de Moskova'daki bu genç ve ekonomiye önem veren insanlarla işbirliği yapmak istiyorlarsa, biz buna hazırız.

Böyle düşünüyorlarsa, bu ziyaret şimdiden başarılı demektir. Tüm problemlerin yüzde 50'sini şimdiden hallettik demektir. Aramızda yeni, daha dinamik dönemin açılışının yapılabileceğine inanıyoruz.

İTHALATI ARTIRACAĞIZ

Soru- Son yıllarda iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerde gerileme var. Sizce bunun nedeni nedir?

Cevap- Rusya'daki 98 mali krizi ve Türkiye'yi de etkileyen Asya'daki borsa krizinden sonra ülkelerimiz arası ticaret maalesef önemli bir düşüş dönemi yaşadı.

Bugün yavaş yavaş bu olumsuz etkenler hem Rusya'da hem de Türkiye'de aşılmakta. Dolayısıyla yeni, daha verimli bir ilişki dönemi başlatma döneminin zamanı geliyor.

Soru- Ama ticari denge Türkiye'nin çok aleyhine dönüştü. Birkaç yıl sonra Rusya yılda Türkiye'den 5-6 milyar dolar kazanmaya başlayacak. Ticarette bu durumu dengelemek için hazırladığınız öneriler var mı?

Cevap- Burada aydınlatıcı bilgi verme ihtiyacı duyuyorum. 98 yılında Rusya'da rublenin devalüe edilmesiyle Rusya'nın yalnız Türkiye ile değil tüm yabancı ülkelerle ticaret dengesinde ciddi oynamalar meydana geldi. İthalat kársız olmaya başladığı için yüzde 40-50 civarında düşüşler yaşandı.

Ancak şimdi ciddi düzelme emareleri var. Yıllık büyüme hızı yüzde 6 oranında. Enflasyon bu yıl yüzde 19 olacak. Önümüzdeki yıl ise daha da düşecek. Böylece Rus halkının alım gücü kademe kademe yeniden artmaya başlayacak.

BAVULSUZ TİCARET DAHA ÖNEMLİ

Soru- Peki ithalat politikanızı bu gelişmeye göre yeniden değerlendirecek misiniz?

Cevap- Evet. Rusya'da rekabet ortamını muhafaza edebilmek için planlı ve kademeli bir şekilde ithalatı yeniden artırmayı düşünüyoruz. Bunun sonucu olarak ticari ilişkilerimizdeki dengesizlik adım adım ortadan kalkacaktır.

Soru- Yani bavul ticareti yeniden açılabilir mi?

Cevap- Önceki yıllardan dersimizi de aldığımız için Türkiye ile ticarette bavul turizmine dönüş değil, esaslı ticari ilişkiden yanayız.

Sizin söylediğiniz önümüzdeki birkaç yıl içinde bu dengesizlik artış yönünde değil, tam tersi, dengeye oturma, eşit kazanç yönünde değişecektir.

Soru- Ticaretin niteliği de değişebilir mi?

Cevap- Ben de bu noktaya gelmek istiyorum. Burada ele alarak güzelce düşünmemiz gereken önemli bir husus daha var. Rusya'yı Türkiye için enerji kaynağı, Türkiye'yi de Rusya için hafif sanayi ürünleri deposu olarak görme fikrinden vazgeçmek gerek.

Yeni, farklı dönem derken hem Türkiye'de hem Rusya'da ortak büyük projeler hayata geçirilebilir.

Siyasetçilerinizi değil işadamlarınızı tanıyorum

Soru: Türkiye'de Rusya'nın bazı projeleri engellediği duygusu var.

Cevap: Hayır, şu veya bu petrol projesini engelleme politikası yürütmüyoruz. Biz şunu diyoruz: Mantıklı olanını birlikte yapalım. Ayrıca Rusya ve Türkiye arasında yalnız doğal gaz ve petrol konularında değil, elektrik enerjisi alanında da geniş işbirliği imkánları mevcut. Dolayısıyla temel enerji kaynakları saydığımız gaz, petrol ve elektrikte ortak görüşe varabilirsek ilişkilerimizde çok önemli adımlar atmış olacağız.

Şu cümleme özellikle dikkat edin: Enerji konularına bir de ulaştırma eklenirse Rusya ve Türkiye arasında ilişkiler, stratejik partnerlik düzeyine çıkar.

Soru- Kafkaslar ve Orta Asya konusunda Türkiye ve Rusya arasında bir rahatsızlık, sorun var mı?

Cevap- Özellikle Kafkaslar konusunda Rusya'nın Türkiye'den şikáyet şeklinde bir rahatsızlığı yok. Tabii, ziyaretim sırasında özellikle bu bölgeyle ilgili konuları açık sözlülükle ele alacağız. İki ülke yönetiminin birbirine bu bölgeyle ilgili anlayışla yaklaşması gerektiğine inanıyoruz.

KAFKAS PAKTI'NA FARKLI BAKIYORUZ

Ülkelerimiz birbirinin hak ve hukukuna saygılı olduğu takdirde burada da işbirliği kapıları açık. Arada sırada bölgeyle ilgili sorun gibi gözüken konular ortaya çıkıyorsa, zamanında sağlanamayan enformasyon boşluğundan kaynaklanıyor.

Ülkelerimiz kurumları arasında bilgi alışverişi artarsa enformasyon boşluğu veya yanlış bilgilerden kaynaklanan meseleler de çözüme kavuşabilir. Bunun için Rusya ve Türkiye içişleri bakanlıkları arasında daha dinamik bir temastan yana olduğumuzu belirtmek isterim.

Soru- Kafkaslar bölgesi istikrar paktı gündemde. Ankara'da Rusya buna mesafeli yorumu yapılıyor.

Cevap- Uzak durmuyoruz. Her şeyden önce bu konuya ilgiyle yaklaştığımızı söyleyebilirim. Aynı zamanda Kafkaslar'da istikrar konusunda başka ülkelerin farklı önerileri de mevcut. Farkımız şurada. Biz, konunun uzmanlar düzeyinde görüşülmesinden sonra gündeme alınmasından yanayız.

Soru- Türkiye siyasetçilerini tanıyor musunuz?

Cevap- Türkiye siyasi yönetimi ve siyasi çevrelerde tanıdıklarım olduğunu şimdilik söyleyemiyorum. İşadamlarınızı daha iyi tanıyorum. Çünkü Maliye Bakanlığı'ndaki görevim sırasında daha fazla sizin işadamlarınızla temaslarım oldu.

Ancak ziyaret sonrası elbette siyasetçi tanıdıklarım olacak. Benim inancım şu. Birbirini şahsen tanıyan siyasetçiler arasında her konu çok daha süratli ve verimli çözüme kavuşur.

Bu nedenle Türkiye ile yakından tanışmayı sabırsızlıkla bekliyorum.

Türk işadamları için hálá fırsatlar var

Soru- Türk işadamları için Rusya'da hálá imkán var mı?

Cevap- Elbette. Olumlu birkaç örnek vermem gerekirse, Rusya'da faaliyet gösteren Türk inşaat şirketlerinin başarılı işler yaptıklarını biliyorsunuz. Türk inşaat şirketleri tüm yabancılar arasında birinci sırada.

İkinci önemli işbirliği alanı bizim Gazprom şirketinin Türkiye'ye doğal gaz Mavi Akım projesi. Ülkelerimiz arasında ve hatta uluslararası boyut kazanmaya başlayan bu projenin zamanında tamamlanması için elimizden geleni yapmaya hazırız.

Soru- Peki Kafkaslar bölgesinden çıkarılan petrol konusunda aramızda sorunlar var mı? Bu konuda da birlikte hareket etmemiz imkánları yok mu?

Cevap- Aslında birlikte hareket etmemizin imkánları yok mu ifadesiyle siz kendiniz yanıtı vermiş oluyorsunuz. Bizim de bu konudaki beklentimiz rakip değil, işbirliği içinde olmamız. Biz petrol konusunda pragmatik yaklaşıyoruz. Ekonomik açıdan, ekolojik açıdan tüm petrol projelerini görüşelim. Hangisi en uygun ise onun üzerinde duralım ve yine birlikte partner olarak çalışalım.

DAHA FAZLA EKONOMİ SAVAŞI BİLE UNUTTURUR

Soru- Türkiye ve Rusya arasında tarih boyunca 17 büyük savaş yaşanmıştır. Tarihten gelen bu olumsuz mirasın, düşmanlık yargısının aşılması için tarih ve ders kitaplarında günümüze uygun düzenlemeler yapılabilir mi?

Cevap- Rusya'da Türkiye'yi kötüleyen, düşmanlık tohumu eken kitap ve yayınlar olduğuna ben şahsen pek inanmıyorum. Gelin başka bir şey yapalım.

Spartak Moskova taraftarıyım

Bunların tek tük varlığı bile söz konusu ise gelin sizinle birkaç önemli ekonomik proje gerçekleştirelim. Tarihçilere kitapları yeniden yazdırmak yerine aramızda iyi komşu olabileceğimizi böyle gösterelim. İnanın bu daha kolay bir yol.

Soru- Sayın Başbakan Kasyanov, futbolu sever misiniz? Takım tutar mısınız?

Cevap- Futbolu öyle ateşli bir taraftar olarak değil, ama bir seyirci olarak izlemeyi severim. Spartak Moskova takımını tutuyorum.