‘Deprem Dede’ dönemi kapanmış yeni uzmanlar dönemi açılmış
TANSU’nun telefonu ile uyandım.
Gökova Körfezi’nin dibinde Akbük’teydi.
Depremi o haber verdi.
*
O saatten itibaren sabah 07.00’ye kadar televizyonlardan Bodrum depremi ile ilgili haberleri izledim...
Bu okuyacaklarınız depremi uzaktan yaşayan bir Türk vatandaşının notlarıdır.
*
İlk gözlemim şu:
Televizyonda deprem uzmanlığı konusunda, 1999’daki “Deprem Dede” tipi babacan uzmanlar dönemi kapanmış.
Daha ayrıntılara inen, kendinden daha emin, yeni kuşak uzmanlar dönemi başlamış.
*
- Daha uzman bir dille konuşuyorlar.
- Genel bilgiler yerine, daha yerel ve deprem bölgesine özel konulara giriyorlar.
- Kendilerinden daha eminler... Daha güvenliler.
- Kandilli ve AFAD ilk andan itibaren depremin şiddetini 6.3 olarak verdikleri halde, onlar ısrarla daha yüksek olduğunu söylediler ve haklı çıktılar.
GECENİN TV’Sİ
BİR KANALDA HADİSLER TARTIŞILIRKEN CNN PARLADI
DEPREMİ öğrenir öğrenmez haber kanallarına geçtim. Önüme ilk çıkan kanalda, “Hadisler” üzerine bir tartışma vardı ve olayı sadece altyazılarla veriyorlardı.
O anda iki tartışmacının tek dertleri, kendilerine verilecek söz hakkının eşit olup olmayacağıydı.
Buna karşılık CNN Türk direkt yayındaydı.
- Çok sayıda insanla konuştular. O sırada tatilini Bodrum’da geçiren çok sayıda gazeteci ve televizyoncu olduğu için, çok profesyonel bir yayın oldu.
- Sunucular çok serinkanlıydı. Güven verici, paniği önleyici bir yayıncılık yaptılar.
- Çok kısa sürede konunun uzmanlarına ulaştılar ve bilgi aldılar.
BİR GÖRÜNTÜ
EKRANDA BİLİNÇLİ VATANDAŞ GÖRÜNTÜSÜNDEN ÇIKAN DERS
- CNN görüntülerden biri çok dikkatimi çekti.
Tam deprem sırasında çekilen görüntüde karı-koca olduğunu tahmin ettiğim bir çift vardı.
Erkek, çocuğunu kucağına almıştı.
Gayet bilinçli biçimde taşıyıcı bir kolonun altındaki masanın altına sığındılar ve sakin biçimde depremin sona ermesini beklediler.
Bu da deprem eğitiminin iyi sonuçlar verdiğini gösteriyor.
ALKIŞ
VALİ, İKİ BELEDİYE BAŞKANI, KAYMAKAM İYİ SINAV VERDİ
- MUĞLA’nın yeni valisi Esengül Civelek, Muğla Anakent Belediye Başkanı Osman Gürün, Bodrum Belediye Başkanı Mehmet Kocadon ve Bodrum Kaymakamı Bekir Yılmaz daha ilk anlardan itibaren etkili bir yönetim performansı gösterdi.
Güzel bir “atanmış- seçilmiş” işbirliğine tanık olduk.
SOSYOLOJİ
WHATSAPP AİLE VE ARKADAŞ GRUPLARININ ÖNEMİ ANLAŞILDI
DEPREM sırasında Tansu Gökova’da Akbük’teydi.
Kızım Gülümsün ve torunum Sinan yurtdışındaydı.
Öteki torunum Zeynep ve bir yeğenim Bodrum’daydı.
Annem, kız kardeşlerim, eşleri ve yeğenlerimin büyük bölümü ise İzmir civarındaydı.
Depremden 15 dakika sonra WhatsApp grubumuz sayesinde hepimiz birbirimizin sağlığı hakkında bilgi aldık.
WhatsApp gruplarının yararını ilk defa bu kadar çarpıcı biçimde bu depremde gördük.
BİLİM
WHATSAPP’SIZ KÖPEK GRUPLARININ SIRRI
- DEPREMDEN sonra ilk izlenimleri anlatanların çoğu, depremin ilk habercisinin köpekler olduğunu özellikle belirttiler.
İki gözlemci de köpeklerin otellerin civarına ve şehir içine gruplar haline geldiklerini söyledi.
Demek ki köpeklerin deprem sırasındaki davranış ve haberleşme biçimlerinin incelenmesi ilginç olabilir.
EN İYİ MUHABİRLER GÖLCÜK DEPREMİNİ DE YAŞAYANLARDI
DEPREM sırasında Bodrum’da bulunanların bir bölümü 1999 yılında Gölcük depremini de yaşamış insanlardı. CNN’in bağlantı kurduğu bu insanlar, yaşadıkları iki olayı çok çarpıcı biçimde karşılaştırdılar.
Mesela bu depremin Gölcük’tekinden en büyük farkının, sağa sola sallanma değil, aşağı doğru çekilme şeklinde olduğunu, uzmanlardan önce onlar anlattılar.
En serinkanlı değerlendirmeleri onlardan dinledik.
BÜYÜK DEPREMDE KÜÇÜK PANİK KÜÇÜK TSUNAMİDE BÜYÜK PANİK
- 6.6 şiddetinde büyük bir depremdi.
Depremin büyüklüğüne rağmen büyük panik yaşanmadı.
Ancak Gümbet civarındaki 3.5 dakikalık su yükselmesi kısa süreli bir paniğe yol açtı.
Bu da gösteriyor ki, Tayland ve Endonezya'yı vuran büyük tsunami hafızalarımızda büyük iz bırakmış.
Bu bir anlamda tsunami olayı ile ilk karşılaşmamızdı.
Ancak uzmanların da belirttiği gibi bölgenin dar yapısı, büyük tsunamilere yol açmıyor.
6 ÜSTÜ-7 ALTI ŞİDDETTE DEPREMLER
1966 Varto 6.9, 2 bin 300 ölü.
1975 Diyarbakır 6.6, 2 bin 385 ölü.
DERS 1
CAMİ MİNARELERİNİN BOYUNU YENİDEN DÜŞÜNME ZAMANI
DEPREM gecesi konuşan uzmanlar, en tehlikeli yerlerin cami minareleri olduğunu söyledi.
Bodrum’da görevlilerin yaptığı ilk işlerden biri şehrin merkezindeki caminin etrafına güvenlik engeli çekmek oldu.
Kos’ta bir caminin minaresi yıkıldı.
İstanbul’da ve Türkiye’nin birçok bölgesinde cami minareleri durmadan yükseltiliyor. Küçücük mescitlerin üzerine bile 50-60 metrelik minareler dikiliyor.
Acaba minare boyları üzerinde yeniden düşünme zamanı geldi mi.
DERS 2
MİMARLARA DERS: METAL PANELLERİN SES EFEKTİ
BODRUM’daki otellerden birinden CNN’e konuşan bir gazeteci çok ilginç bir gözlemini aktardı.
Otelde depremden dolayı hiçbir hasar olmamış.
Ancak misafirlerinin moralini asıl bozan şey, otelde kullanılan metal panoların rezonansa girerek çıkardığı acayip ses olmuş.
Bu ses, artçı depremler sırasında da aynı etkiyi devam ettirmiş.
Bence mimarlar açısından incelenmesi gereken bir durum bu.
GECE BOYUNCA CEVABINI ÖĞRENEMEDİĞİMİZ SORU
- Gölcük depreminde “yatay fay” olayını öğrendik.
Bu daha çok sağa sola sallayıp sonra S çizen deprem.
- Bodrum depreminde ise “düşey fay” kavramı ile tanıştık.
Bu da aşağı yukarı hareket edip sonra S hareketi yapan sarsıntı.
Binaları yıkan sağa sola veya aşağı yukarı değil, S şeklindeki hareket oluyormuş.
Gece boyunca bunu öğrendik.
Ama cevabını öğrenemediğimiz soru şuydu: Yatay fay hareketi mi daha tehlikeli, yoksa düşey fay hareketi mi...
