Bugünden itibaren kilo artık bildiğimiz kilo değil

Çünkü bugün yaşayan insanlar olarak tarihi bir ana tanıklık ediyorsunuz.

Bu sabahtan itibaren bütün dünyada çoğumuzun farkına varamayacağı bir devrim yaşanıyor.

Tam 144 yıldır kullandığımız “kilo” anlayışı bu sabah itibariyle değişti.

Sabah tartıya çıktığınız zaman kilonuz yine aynı kilo gibi görünecek, ama aslında o kilonuz artık aynı kilo olmayacak.

Çünkü terazinize esas oluşturan ölçme sistemi değişiyor. Çünkü okullarda bize öğretilen “ölçü birimi” yani “ünite” kavramı kadük oluyor. Aynı şekilde boyunuzu ölçtüğünüz “metre” de bildiğiniz metre olmayacak.

BUGÜNDEN İTİBAREN 1 KİLO PATATESİN AĞIRLIĞI ŞU OLDU: 1,452 1475.10 40 

BUGÜNE kadar kullandığımız bir kilonun karşılığı, metal alaşımdan oluşmuş, 1 litre suya eşdeğer silindir şeklinde bir şeydi.

1875 yılından itibaren yürürlükte olan bu ağırlık o günlerde “Büyük K” olarak adlandırılmıştı. Sonradan bütün dünyada “K” olarak kullanıldı.

Artık fiziki bir madde yerine, fiziğin “kuantum” kanunlarına göre belirlenmiş bir ölçü kullanacağız.

Bu ölçü de “kuantum fiziği”nin kurucu babalarından Alman fizikçi Max Planck’ın “Planck Sabiti” denilen formülü ile hesaplanacak.

Kiloyu belirlemede fiziksel ağırlık yerine “enerji ile ölçme” sistemi getiriliyor.

Buna göre bir kilo, “boşlukta yayılan bir ışık parçacığı dalgasının 1,452 1475. 10 üssü 40’ına tekabül eden kitle ağırlığı” olarak belirlenecek...

Diyeceksiniz ki enerji ile kitlenin ilişkisi ne?

Bunun cevabı da Einstein’in “e eşittir mc kare” formülünde...

Enerji aslında kitledir...
 

BUGÜN BAŞLIYOR, 20 MAYIS’TA HAYATIMIZA GİRİYOR

PARİS’teki büro bu sabahtan itibaren hesaplamalarını buna göre yapacak.

Bunun bizim günlük hayatımıza uygulanması 20 Mayıs 2019 günü başlayacak.

Kısaca bugün itibariyle insanoğlunun 144 yıl boyunca pazarda, çarşıda, terazi küfesinin bir tarafında görmeye alıştığı silindir şeklindeki kilo tarihe karışıyor.

İKİ CAM FANUS İÇİNDEKİ METAL SİLİNDİRİN SIRRI

BUGÜN kullandığımız ölçü birimleri, 1875 yılında kurulan “Uluslararası Ağırlık ve Ölçü Bürosu” (Bureau International des Poids et Mesures-BIPM) tarafından belirleniyor...

Burası Paris yakınlarında, şatoyu andıran küçük bir bina. Dünyada kullanılan ve adına “metrik sistem” denilen ölçüm birimlerinin orijinalleri bu binada saklanıyor.

Bodrum katındaki çelik kapının arkasındaki odada, iki cam fanus içinde silindir bir nesne duruyor.

İşte bu nesne, “kilo” biriminin bütün dünyada kullanılan orijinali. Yüzde 90 titanyum, yüzde 10 iridyumdan oluşan bir alaşımdan yapılmış.

Dünyada kullanılan teraziler, yapılan işlemler bugüne kadar işte bu silindire göre ayarlanıyordu.

PAHALI KUTSAL SİLİNDİRİN KAÇ UCUZ KARDEŞİ VAR

BUGÜN 50’den fazla ülke ve kurum “Uluslararası Ağırlık ve Ölçü Bürosu”nun üyesi.

Bunlardan biri de TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü.

Bugün metrik sistemi kullanan bütün ülkeler, kilolarını Paris’in Sevres bölgesindeki bu binada bulunan “kutsal silindir”e göre ayarlıyor. Ancak o silindire dokunmak yasak. Bulunduğu yerin çelik kapısının 3 anahtarı var. Bunlardan ikisi Fransa’da...

Peki ama o silindire kimse dokunamadığına göre, ülkeler ağırlık birimlerini neye göre ayarlıyorlar?

Bu sorunun cevabı 1889 yılında verilmiş.

O günden bu yana orijinal bir kilonun 100’e yakın kardeşi yapılmış.

Bunlardan 6 tanesi Paris’teki binada tutuluyor.

Ötekiler ise çeşitli ülkelere dağıtılmış.

Kardeşlerin bir bölümü platinyumdan ve iridyumdan yapılmış. Tabii bunların fiyatı çok yüksek.

Bazıları ise çok daha ucuz bir materyal olan paslanmaz çelikten üretilmiş.

Platinyum-iridyum çok ağır bir kitle, dolayısıyla paslanmaz çelikten yapılan kiloların hacmi ötekilerin 3 katı kadar.

NEDEN FİZİKİ AĞIRLIKTAN ENERJİYE GEÇİLİYOR

ÇÜNKÜ kilo, kilo kaybediyor. Metalden yapılmış bir nesne durup dururken ağırlık kaybeder mi?

Evet, sıkışmış gazların çıkması vs yüzünden ağırlık azalıyormuş... Bu kayıp, paslanmaz çelikte daha fazla oluyormuş. Binadaki orijinal ile en ağır kardeşi arasında 60 mikrogram kadar fark var. Aslında bu, orijinalin 0.000006’sı kadar, yani dikkate bile alınmayacak kadar küçük bir şey. Ama ağırlık birimi dünyada o kadar hassas alanlarda da kullanılıyor ki bu farka bile tahammül yok.

İşte onun için her ülke 3-4 yılda bir, elindeki kardeş kiloyu Paris’e gönderiyor ve orada yeniden kalibre ettiriyordu.