75. Yıldönümünde dostlarımızı tanıdık

Ertuğrul ÖZKÖK

Dışişleri Bakanlığı'ndan, cumhuriyetin 75. yıldönümü kutlamalarına katılan yabancı konukların listesini istedim.

Dışişleri'nin yolladığı liste, karşıma oldukça düşündürücü bir tablo çıkarttı.

Eğer ülkelerin bu kutlamalardaki temsil düzeyi, cumhuriyetin 75. yıldönümüne verdikleri önemin bir göstergesi olarak alınırsa, şu çarpıcı sonuçlar çıkıyor.

İLGİNÇ TABLO

Önce, cumhurbaşkanı düzeyinde temsil edilen ülkelere göz atalım. Tam 14 ülke cumhurbaşkanı düzeyinde temsil edilmiş. Alfabetik sıralaması şöyle:

Arnavutluk, Azerbaycan, Gürcistan, İsrail, Kazakistan, Kırgızistan, KKTC, Komor, Macaristan, Moldova, Özbekistan, Pakistan, Tacikistan, Türkmenistan.

İkinci grupta protokol sıralamasında bir alt kademe olan meclis başkanlarını gönderen şu 5 ülke var: Beyaz Rusya, Bulgaristan, Etiyopya, Hindistan, Romanya.

Bosna-Hersek ve Ukrayna, başbakanlarını yollamış.

El Salvador, cumhurbaşkanı yardımcısını gönderen tek ülke.

Çek Cumhuriyeti ve Hırvatistan ise başbakan yardımcıları düzeyinde temsil edilmişler.

İki ülke, kraliyet ailesi mensuplarını görevlendirmiş. Bu grupta, İngiltere'yi York Dükü Prens Andrew, Ürdün'ü Prens Ra'd İbn Zaid temsil etmiş.

Tam 17 ülke ise bakan düzeyinde temsilci göndermiş. Bunların başında boru hattı anlaşması imza törenine katılmak üzere her halükârda Ankara'ya gelmesi gereken ABD Enerji Bakanı Bill Richardson geliyor.

Rusya, Dışişleri Bakanı İgor İvanov'u göndermiş. Bangladeş, Slovenya ve Katar da Rusya gibi dışişleri bakanları tarafından temsil edilmişler.

Çin adalet bakanını, Nijerya savunma bakanını, İspanya çevre bakanını, Endonezya, Hollanda, Mısır ve Malezya devlet bakanlarını, Irak petrol bakanını, Makedonya ve Mozambik ekonomi bakanlarını, Senegal kültür bakanını, Gine iletişim bakanını, Vatikan ise göçmenlerden sorumlu bakan düzeyindeki bir kardinali göndermiş.

BATI'NIN AYIBI

Evet, protokol listesinin alt sıralarına inerken, bir iki istisnayı bir tarafa bırakırsanız, ‘‘Batılı dostlarımız nerede?’’ diye merak etmeye başlamışsınızdır.

Listenin vahim yüzü burada karşımıza çıkıyor:

Almanya, Federal Meclis Başkan Yardımcısı Hans Ulrich Klose'u göndermiş. Üstelik Klose Ankara'ya ayak basmasından iki gün önce bu sıfatını da kaybetmiş.

Tek kelimeyle ayıp.

İtalya ve Belçika, eski başbakanlarını göndermişler: Marc Eyskens ve Emilio Colombo...

Fransa, Ekonomik ve Sosyal Konsey Başkanı Jean Matteoli'yi göndermiş.

Avusturya, İsviçre ve Litvanya ‘‘bakan yardımcısı’’ düzeyinde temsil edilmiş. Küba ve Tayland'la aynı kategoride yer alıyorlar.

Bir de dışişleri müsteşarlarını gönderen ülkeler var. Yunanistan'ın da bulunduğu bu gruptaki diğer ülkeler şunlar: Arjantin, İsveç, Lüksemburg, Norveç ve Portekiz.

Danimarka ve Finlandiya ise bir alt kademeye inerek, dışişleri bakanlığı müsteşar yardımcılarını görevlendirmişler.

Şu ülkeler ise özel bir temsilci göndermeyip, Ankara'daki büyükelçileri tarafından temsil edilmeyi yeterli bulmuşlar:

Avustralya, Brezilya, Cezayir, Fas, Filipinler, Güney Afrika, Cumhuriyeti, Kanada, Kuveyt, Libya, Meksika, Oman, Slovakya, Sudan, Suudi Arabistan, Şili, Venezüella, Yugoslavya.

KOMOR'A BRAVO

Bir de Ankara'da büyükelçiliği olmayan ülkeler var. Şu ülkeler başka merkezlerde görevli akredite büyükelçilerini kutlamalar için Ankara'ya göndermiş:

Bahreyn, İrlanda, Kosta Rika, Laos, Nepal, Peru, Ruanda, Singapur, Swaziland, Togo, Uganda, Vietnam.

Bir de ‘‘cumhurbaşkanı danışmanı’’ düzeyinde temsilci gönderenler var: İran, Moğolistan ve Polonya...

Özel temsilcilerin protokol düzeyi bir gösterge alınırsa, aslında fazla bir yoruma da gerek kalmıyor.

Suudi Arabistan'ın Ankara'daki büyükelçisiyle yetinip, özel temsilci göndermemesi, İran'ın cumhurbaşkanı danışmanıyla yetinmesinde şaşılacak bir şey yok.

İran ve Suudi Arabistan'ın kendi rejimleri açısından en önemli tehdit olarak gördükleri cumhuriyetin 75 yılı devirmesini coşkuyla karşılamalarını zaten bekleyen yok.

Bana çok düşündürücü gelen, Batılı ülkelerin temsil düzeyinin düşük kalması. Türkiye'nin müttefiği olan bu ülkelerin çoğu bakan gönderen Nijerya, Kamerun, Senegal ve Mozambik gibi Afrika ülkelerinin bile gerisinde kalmışlar.

Pasifik'teki bir ada cumhuriyeti olan Komor'un Cumhurbaşkanı Taki Abdülkerim kadar olamamışlar.

Kendimi bildim bileli, entrika teorilerine rağbet etmedim. Ama önümdeki listeye bakınca makul bir izahat bulmakta da zorlanıyorum.

HAZMEDEMEMİŞLER

Belli ki bazı Batılı dostlarımız cumhuriyetin kuruluşunu ve Lozan'ı hâlâ hazmedememişler.

Belki de bu tablo gözümüzü açması bakımından yararlı oldu.

Biz de kim dost, kim düşman, yakından tanımış olduk.

Gelen de sağolsun, gelmeyen de...

Bu cumhuriyet onlara rağmen de yaşayacak...