Erkan Çelebi: Ucuz motorin pahalıya patlıyor

Tüpraş çıkışlı motorinle, sınır ticareti yoluyla gelen ucuz motorin arasındaki fiyat uçurumu giderek açılıyor. Böyle olunca da ucuz motorinle depoyu 10 milyon lira daha ucuza dolduran şoförlerin gözü motoru görmüyor. Oysa, kükürt oranı yüksek, motorinin tutuşmasını sağlayan setan sayısı düşük olan ucuz motorin, motorun ömrünü azaltıyor.Akaryakıta peş peşe yapılan zamlar otobüs ve kamyoncuları, TÜPRAŞ çıkışlı motorin yerine sınır ticaretiyle Türkiye'ye getirilen ucuz motorine yöneltti. Türkiye'deki her dört kamyondan birinin deposu artık, ucuz motorinle doluyor. TÜPRAŞ çıkışlı motorinle depoyu 35 milyon liraya doldurabilen kamyoncu, ucuz motorine sadece 25 milyon lira ödüyor. Böyle olunca da, ucuz motorinle depoyu 10 milyon lira daha ucuza dolduran kamyoncunun gözü, motoru görmüyor. Oysa, kükürt oranı yüksek, setan (kendi kendine tutuşma kabiliyeti) sayısı düşük olan ucuz motorin, egzost subaplarında ve piston tepelerinde metal erimelerine yol açıyor. Bunun sonucunda da motorun ömrü azalarak, astarı yüzünden pahalıya patlıyor.KÁRI YÜKSEKArkadaşımız Zeliha Aslan'ın yaptığı araştırmaya göre, son zamla birlikte, TÜPRAŞ çıkışlı motorinin litre fiyatı, 231 bin liraya yükseldi. Buna karşın, Irak ve Bulgaristan başta olmak üzere, sınır ticaretiyle TÜrkiye'ye giren motorinin litre fiyatı 170 bin lira... Aradaki farkın litrede 60 bin lirayı aşması, ucuz motorin satışının sadece Doğu ve Güneydoğu illeriyle sınırlı kalmayıp, tüm Türkiye'ye yayılmasına neden oldu. Artık, Hakkari'den Edirne'ye kadar ‘‘beyaz istasyon’’ diye adlandırılan ve herhangi bir akaryakıt dağıtım şirketiyle bağlantısı bulunmayan benzin istasyonlarının tamamına yakını, ucuz motorin satmaya başladı. Bunda da, ucuz motorindeki kár marjının yüzde 20'yi bulması etkili oldu. Akaryakıt dağıtım şirketlerine bağlı çalışan benzin istasyonları ise sadece yüzde 5 kár marjıyla yetinmek zorunda kalıyor. Devlet İstatistik Enstitüsü'nün verilerine göre, Türkiye'de 371 bin 365 kamyon, 626 bin kamyonet ve 108 bin 414'de otobüs bulunuyor. Bu araçların depoları, fiyatı cazip olduğu için ucuz motorinle doluyor. AMACINI AŞTI1991 yılında Kuzey Irak'a gıda ve ilaç gibi insani yardım yapmak ve aynı zamanda Doğu ve Güneydoğu Bölgesi'nin ekonomisine katkıda bulunmak amacıyla Habur Sınır Kapısı üzerinden başlatılan sınır ticareti, kısa sürede büyüdü. Türkiye'den Irak'a gönderilen mallara karşılık Irak'tan kamyonlarla başta motorin olmak üzere petrol ürünleri gelmeye başladı. Bu ürünlerin vergiye tabii olmaması, ucuz motorini cazip hale getirdi. Ancak, devletin kontrolü kaybetmesi üzerine uygulamaya 1993 yılında ara verildi. 1996 yılında ise tekrar başlatılma kararı alındı. Üstelik, bu kez tüm sınır kapıları ucuz motorine açıldı. Irak'ın yanı sıra, Bulgaristan'dan da ucuz motorin girişi başladı. Böylece ucuz motorin, tüm Türkiye'de satılır hale geldi. DEVLETİN CANI YANINCAŞu anda, yılda 4.5 milyon ton motorin, 900 bin ton da benzin sınır ticareti yoluyla Türkiye'ye giriyor. Bunun sonucunda da devlet, 1998 yılı rakkamlarına göre, yılda 700 trilyon lira vergi kaybına uğruyor. Bunun 567 trilyon liralık kısmını Akaryakıt Fiyat İstikrar Fonu (AFİF) ve Akaryakıt Tüketim Vergisi (ATV), 138 trilyon lirasını da KDV oluşturuyor. Vergi kaybının büyük boyutlara ulaşması üzerine devlet, petrol ürünlerinin sınır ticareti yoluyla girişini kontrol altına almaya karar verdi. Temmuz ayından itibaren ucuz motorinin dağıtımını sadece TPAO'ya bağlı kuruluşlar yapabilecek. Ucuz motorini satmak isteyen istasyonlar da, bu motorini kamyonlardan değil, TPAO'dan almak zorunda kalacak.Ucuz motorinin zararı motoraUCUZ motorinin kükürt oranı ve motorinin tutuşmasını sağlayan setan sayısı, TÜPRAŞ çıkışlı motorinlere oranla daha yüksek. Motorinde yüksek miktarda kükürt olması, motor içinde yanma sonucu sülfirik asit oluşmasına yol açıyor. Sülfirik asit, motor yağına karıştığı için yağın çabuk kirlenmesine ve sekman, eksantrik gibi motor elemanlarında hasar oluşmasına neden oluyor.Setan sayısının düşük olması da, enjektörden püskürtülen yakıtın hızlı buharlaşmasını engelliyor. Bu da, motordaki yanmayı düzensiz hale getiriyor. Şayet motor soğukken çalıştırıldığında, motordan gürültü geliyor ve rolanti bozukluğu hissediliyorsa, bu setan sayısının düşük olmasından kaynaklandığını gösteriyor.Ayrıca, aracın yakıt tüketimi artabiliyor. Düzensiz yanma sonucu egzost subapları ile motor pistonlarında kirlilik ve piston tepelerinde metal erimeleri oluşabiliyor. Zeliha ASLANCopyright 1999   Hurriyet| ana sayfa | son dakika | haber indeksi | gündem | ekonomi | dünya | olay | spor | yaşam | yazarlar | tv programlari | fal | | hava durumu | kelebek | istanbul | | | insan kaynaklari | | turizm | teknonet | interaktif tüketici | | | | seri ilanlar | e-mail | | |