Muhteşem hata-noksan

Cari açık temmuzda 5.8 milyar dolarla beklentileri aşarken, kaynağı belirsiz para girişini ifade eden ‘Net Hata Noksan’ kalemi 4.8 milyar dolarla rekor kırdı. Belirsiz kaynak tartışma konusu oldu.

TEMMUZ ayında 5 milyar 786 milyon dolarla beklentilerin üstünde gerçekleşen cari işlemler açığının finansmanı soru işaretlerine neden oldu. Temmuz ayında cari açığın finansmanında, kaynağı belirsiz para girişi olarak tanımlanan ‘net hata noksan’ kalemi ve Merkez Bankası rezervleri belirleyici oldu. Cari açığın 4.8 milyar doları net hata noksan kaleminden, 1 milyar 760 milyon doları ise Merkez Bankası rezervlerinden finanse edildi. Net hata noksan, temmuzda 4.8 milyar dolarla tarihinin en yüksek seviyesine ulaştı. En son Eylül 1998’de 4.5 milyar dolarla rekor kırmıştı.

‘MERKEZ’İ ZOR AYINDA RAHATLATTI
Net hata –noksan kaleminin kaynağı konusunda tahminler değişik. Genellikle ilerleyen aylarda düzeltmeler yapılıp bu rakam muhasebe içinde dengeleniyor. Temmuz ayındaki rekor net hata-noksan kaleminin belki de en önemli özelliği, Merkez Bankası’nı çok zor bir ayında rahatlatmış olması. Çünkü cari açık, beklentilerin çok üzerinde gelirken, bunun finansmanı da giderek daha fazla sorun olmaya başladı. Merkez’in rezervlerinde temmuz ayında 1.8 milyar dolarlık erime oldu. Yani net hata-noksan kaleminin yüksekliği Merkez Bankası’nın çok daha yüksek miktarda rezerv kaybetmesine engel oldu. Merkez Bankası net hata noksan kalemi kadar döviz satmak ve rezervden yemek zorunda kalacaktı.

Varlık Barışı mı Suriye parası mı

TARİHİN en yüksek aylık net hata-noksan kaleminin kaynağına gelince 4 farklı tahmin var. İşte piyasalarda konuşulan o tahminler...

1-Piyasa uzmanlarının bir bölümü varlık barışı nedeniyle giriş olabileceği görüşünü savunuyor. Ancak varlık barışından yararlanmak isteyenlerin bu parayı Maliye’ye bildirip, yüzde 2 oranında vergi ödeyerek legalleştirerek incelemeden muaf olabilecekleri unutuluyor. Yani varlık barışı kapsamında getiriliyor olsa kayıtlarının olması, net hata-noksana atılmaması gerekiyor.

2-Ayrıca turizm gelirlerinin az hesaplanması ya da swap kaynaklı, yani yurda gelip de bono ya da hisse senedine henüz yatırılmamış dövizin de bu kapsamda değerlendirilmiş olabileceği, bu işlemin hep olduğu belirtiliyor.

3-Bunun yanında konjonktürel bazlı bazı tahminler de yapılıyor. Bunlardan biri Suriye’deki kargaşa nedeniyle Türkiye’ye gelmiş Suriye sermayesi olabileceği. Suriye’nin özellikle zenginlerinin ABD’nin vuracağı beklentisiyle paralarını Türkiye’ye getirmiş olabileceği, bunu henüz bir yatırıma çevirmedikleri için girişin net hata-noksan kalemine girmiş olabileceği tahmin ediliyor.

4-Altın ihracatıyla ilgili bir kaçak olabileceğinden de söz ediliyor. Genellikle altın ithalatı yapılıp ardından ihracat kalemi şişiyor. Geçen yıl çok yüksek altın ihracatı yapılmıştı ama bu yıl altın ihracatı gözükmezken altın ithalatı çok yüksek rakamlara ulaştı. 2012’de ABD’nin İran’a dönük yaptırımlarının nispeten gevşek olduğu ama artık bu ticaretin de yasal olarak durduğunu kaydeden bazı bankacılar, gelen altının kaçak yollarla İran’a gitmiş olabileceğini bunun dövizinin de belirsiz bu kalemi artırmış olabileceğini söylüyorlar.

Kur baskısını hafifletti

GEÇMİŞ deneyimlerden bu kalemin daha sonra düzeltildiğini bildiğimiz için önümüzdeki aylarda da bu düzeltmenin yaşanabileceğini söylenebilir. Bence önemli olan bu kalemin büyüklüğünün döviz rezervlerindeki azalmayı törpülemiş, dolayısıyla kur üzerindeki zaten varolan baskıyı biraz hafifletmiş olması. Önümüzdeki aylarda bu kadar şanslı olunabilir mi, bilinmez…

Yıllık açık 55.7 milyar dolar

MERKEZ Bankası tarafından dün açıklanan verilere göre bu yılın 7 aylık dönemindeki cari açık 42.1 milyar dolar, 12 aylık kümülatif açık ise 55.7 milyar dolar oldu. Orta Vadeli Program’da cari açığın 2013 yılında GSYH’nin yüzde 7,1’ine denk gelen 60.7 milyar dolar olması öngörülüyor. Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamada yılın ilk yedi aylık döneminde cari işlemler açığının, bir önceki yılın aynı dönemine göre 8 milyar dolar artarak 42.1 milyar dolara yükseldiği belirtilerek, “Aynı dönemde, cari işlemler açığında etkili olan dış ticaret açığı 7.6 milyar dolar artarak 48.6 milyar dolara yükselmiştir” denildi.