Ekonomik istikrar daha da zorlaşıyor

Küresel ekonomide, bizim gibi gelişmekte olan ülkelerin, Fed kaynaklı tedirginliği yeniden arttı. Nedeni Fed’in, likiditeyi ekimde azaltmaya başlarken aralıkta bir faiz artışı daha yapıp, önümüzdeki yıl 3 faiz artışı yapacağının sinyalini vermesi. Yani bizim gibi ancak sıcak parayla büyüyebilen ülkeler, kaynağın azalmasıyla zor günler yaşayacak, bu kesin.

Küresel olarak böyle ciddi sorunla karşı karşıya gelmişken, ülkede garip şeyler olmaya başladı. Daha doğrusu zaten garip şeyler oluyordu, son günlerde iyice arttı.

Normal bir seyrin olmadığını, zaten adı üstünde, yaşadığımız OHAL sürecinden biliyorduk. Son günlerde yaşadığımız iç ve dış siyasi gelişmeler, anormallik dozunu iyice artırdı. Son olarak dün oda ve borsa seçimlerinin 6 ay boyunca ertelenmiş olması, iş dünyası içinde de, anormal şeyler yaşandığının kanıtıydı.

Bu hafta piyasaların K. Irak gerginliği ile açılması kimse için sürpriz olmayacak. Barzani’nin referandumdan son gün vazgeçip vazgeçmeyeceği, referandum yapıldığı takdirde yaşanacaklar bugün yakından izlenecek. Bütün bir hafta boyunca da referandum sonuçları, çevresindeki tüm ülkelerin ve Irak merkezi yönetiminin takınacağı tutum, bunun yanında Türkiye’nin uygulayacağı müeyyideler, yine yakından izlenmek zorunda.

K. Irak’ta çıkacak bir kargaşanın tüm bölgeye vereceği zarar yanında, Türkiye’nin neredeyse en iyi ticari ilişkisi bulunan komşusundan söz ettiğimiz unutulmasın. Sadece sınır ticaretinin kesilmesi halinde bile, özellikle bölgedeki üreticiler ve tüccarların zor durumda kalacağı, ulaştırma sektörünün büyük yara alacağı çok açık. Bu arada K. Irak’ın yatırım ve tüketim ihtiyacının neredeyse tümüyle Türkiye’den karşılandığını göz önünde tutarsak, K. Irak’ta yaşayanların da Türkiye’nin de bu yaşananlardan büyük zararlar görmesi kaçınılmaz olur.

Umarız K. Irak meselesi bölge için daha büyük çatışmaların kaynağı haline gelmez. Zaten IŞİD’in tasfiyesi aşamasının Türkiye için zor geçeceği belli olmuşken bir de bunun eklenmesi zorluğu artıracak.

Sadece siyasi gelişmeler açısından değil, makro dengelerin korunması, yeniden mali disipline dönüş umutlarının korunması açısından da, K. Irak olayının büyümemesi, Türkiye’deki ekonomik istikrarın kesinlikle yararına olacaktır.

ZATEN YÜKLER AĞIRLAŞTI

Türkiye ekonomisinin artık yeni yükler taşımaya fazla tahammülü kalmadı.

Referandum nedeniyle bozulan mali dengenin bir türlü yeniden kurulamadığı gözleniyor. Borçlanma limitleri ilk 8 ayda aşıldı ve Hükümetin TBMM’nin yeni dönemiyle birlikte yasa ile borçlanma limitlerini artırması gerekiyor.

Yıllardır istikrar göstergesi olarak gösterilen, kamunun iç ve dış borçlanma göstergeleri bile hızla bozulmaya devam ediyor. Zaten özel sektörün dış borçları çok artmıştı yani zaten Türkiye’nin toplam borçları yüksekti. Son çıkan veriler böylesine zor bir döneme girilirken, 1 yılda ödenmesi gereken kısa vadeli borç miktarının finansman dengelerini zorlayacağını gösteriyor.

Enflasyonun çift haneden geri çekilmesi zaten zorlaşırken, bunun üzerine kurlarda Fed beklentisi nedeniyle yeniden artış trendine girilmesinin makro dengeleri iyice zora sokacağı da açık.

Böyle bir ortamda ekonomi bürokratları 2018 yılı bütçe ve program çalışmaları yapıyor ve çok zorlanıyorlar. Son gelişmeler ekonomik istikrar ve makro denge arayışlarını daha da zorlaştıracak gibi gözüküyor.