Parasal genişleme ve enflasyon
HEDEFLENEN enflasyonun baz edildiği tüketici fiyatları eylül ayında geçen yılın aynı aynına göre daha fazla arttı. Tüketici fiyatlarındaki artış geçen ay yüzde 1.29 oldu. Geçen yılın eylül ayında bu rakam yüzde 1.02 olmuştu.
Daha ayrıntılara girildiğinde, mevsimlik ürünleri dışarında bırakan endeksin bu eylül ayında ortalamaya göre daha az arttığı, ama geçen yılın eylül ayına göre yine de daha fazla arttığı görülüyor. Merkez Bankası’nın yakından takip ettiği bilinen işlenmemiş gıdalar, enerji, alkol ve tütün mamulleri ile altın fiyatlarını dışarıda bırakan H endeksinde ise artış ortalamanın üzerinde görünüyor.
Altı aylık enflasyon artışlarına aylık bazda baktığımızda, yılın birinci yarısında güzlenen geleneksel enflasyon düşüşü ile yılın ikinci yarısında gözlenen geleneksel enflasyon artışı bu yıl farklı bir görünüm sergiliyor. Bu yılın ilk yarısında enflasyon düşme eğilimindeyken nisan ayından sonra eğilimlerde bir kırılma oluyor. Enflasyondaki düşüş duruyor, hatta bir miktar artıyor.![/images/100/0x0/55eaaf7cf018fbb8f89033de]()
PARADA ARZ-TALEP
Nisan-ağustos dönemindeki bir arızadan sonra eylül ayı itibariyle altı aylık düşüşün yeniden devam ettiği görülüyor. Grafikten de görüldüğü gibi, 6-aylık enflasyon eylül ayında yüzde 5’in altına geriledi. Ekim ayında altı aylık enflasyon yeniden başını kaldırarak esli eğilimine geri dönecektir. Nisan-ağustos döneminde enflasyon hapşırdı denebilir. Hapşırmanın devam edip etmeyeceği büyük ölçüde para arzı ile para talebi arasındaki dengeden kaynaklanacak gibi görünüyor.
Özellikle 2005 yılının son çeyreğinden sonra artan para talebine paralel olarak Merkez Bankası para arzının artmasını sakıncalı bulmadı. Tablodan da görüldüğü gibi, tüm para arzı tanımlarında 2005 yılının eylül ayından sonra büyüme hızlandı. Mayıs ve haziran aylarındaki çalkantılarla para talebindeki büyümenin oldukça hızlı düşmesi parada arz talep dengesini bozdu. Artan para arzı, düşen para talebiyle, bir anlamda ortada kaldı. Haziran ayından sonra para arzı genişlemesi yavaşlamaya başladı. Ama, yine de özellikle geniş anlamlı para arzındaki artışlar yüzde 25 civarında gerçekleşiyor. Bu yılın eylül ayı itibariyle, özellikle geniş kapsamlı para arzlarındaki büyüme geçen yılın aynı dönemine göre daha yüksek seyretmeye devam ediyor.![/images/100/0x0/55eaaf7cf018fbb8f89033e0]()
Merkez Bankası da para arzı ile para talebi arasındaki dengede kendi dışındaki etkenler nedeniyle ters köşeye yattığının farkında olduğu izlenimini veriyor. Dolayısıyla, para arzı genişlemesinde bir yavaşlamanın devam edeceğini beklemek çok yanlış olmayacaktır. Para talebindeki gelişmeler ışığında, önümüzdeki dönemde en azından enflasyonun bugünkünden çok daha fazla olmayacağını beklemeliyiz.
Para talebinde canlanma olduğunda, Merkez Bankası para arzının genişlemesi açısından daha tedbirli olabilecektir. Buna karşılık, para talebinde bir canlanma olmadığı taktirde, para arzının daha da sıkılaştırılması gündeme gelebilecektir.
Para talebi konusunu yarın işleyeceğim.
Altı aylık enflasyon artışlarına aylık bazda baktığımızda, yılın birinci yarısında güzlenen geleneksel enflasyon düşüşü ile yılın ikinci yarısında gözlenen geleneksel enflasyon artışı bu yıl farklı bir görünüm sergiliyor. Bu yılın ilk yarısında enflasyon düşme eğilimindeyken nisan ayından sonra eğilimlerde bir kırılma oluyor. Enflasyondaki düşüş duruyor, hatta bir miktar artıyor.
PARADA ARZ-TALEP
Nisan-ağustos dönemindeki bir arızadan sonra eylül ayı itibariyle altı aylık düşüşün yeniden devam ettiği görülüyor. Grafikten de görüldüğü gibi, 6-aylık enflasyon eylül ayında yüzde 5’in altına geriledi. Ekim ayında altı aylık enflasyon yeniden başını kaldırarak esli eğilimine geri dönecektir. Nisan-ağustos döneminde enflasyon hapşırdı denebilir. Hapşırmanın devam edip etmeyeceği büyük ölçüde para arzı ile para talebi arasındaki dengeden kaynaklanacak gibi görünüyor.
Özellikle 2005 yılının son çeyreğinden sonra artan para talebine paralel olarak Merkez Bankası para arzının artmasını sakıncalı bulmadı. Tablodan da görüldüğü gibi, tüm para arzı tanımlarında 2005 yılının eylül ayından sonra büyüme hızlandı. Mayıs ve haziran aylarındaki çalkantılarla para talebindeki büyümenin oldukça hızlı düşmesi parada arz talep dengesini bozdu. Artan para arzı, düşen para talebiyle, bir anlamda ortada kaldı. Haziran ayından sonra para arzı genişlemesi yavaşlamaya başladı. Ama, yine de özellikle geniş anlamlı para arzındaki artışlar yüzde 25 civarında gerçekleşiyor. Bu yılın eylül ayı itibariyle, özellikle geniş kapsamlı para arzlarındaki büyüme geçen yılın aynı dönemine göre daha yüksek seyretmeye devam ediyor.
Merkez Bankası da para arzı ile para talebi arasındaki dengede kendi dışındaki etkenler nedeniyle ters köşeye yattığının farkında olduğu izlenimini veriyor. Dolayısıyla, para arzı genişlemesinde bir yavaşlamanın devam edeceğini beklemek çok yanlış olmayacaktır. Para talebindeki gelişmeler ışığında, önümüzdeki dönemde en azından enflasyonun bugünkünden çok daha fazla olmayacağını beklemeliyiz.
Para talebinde canlanma olduğunda, Merkez Bankası para arzının genişlemesi açısından daha tedbirli olabilecektir. Buna karşılık, para talebinde bir canlanma olmadığı taktirde, para arzının daha da sıkılaştırılması gündeme gelebilecektir.
Para talebi konusunu yarın işleyeceğim.
