Motor teklemedikçe büyürüz
2005 yılındaki ekonomik büyüme herkesi şaşırttı. Son aylara kadar, geniş bir kesim hedeflenen yüzde 5 civarında bir büyüme bekliyordu. Diğer makro ekonomik veriler büyümenin yüzde 6.5’e kadar olabileceğine işaret ediyordu. Ama, açıklanan büyüme rakamı tahminleri aştı ve yüzde 7.6 oldu.
Aslında tahminler tuttu. Son üç aylık büyüme verileri daha önce bilinen yılın ilk dokuz aylık büyüme verileri ile bir araya getirildiğinde yıllık büyüme yüzde 6.6 civarına gelmektedir. Yılın bütünü için yapılan tahminlerdeki yanılma büyük ölçüde geçmiş dokuz aylık verilerin revize edilmesinden kaynaklanmıştır.
BORÇLANMAYA DAYALI BÜYÜME
2005 yılında Türkiye’ye giren dış kaynak 44 milyar dolar olmuştur. Aynı dönemde, tüm Latin Amerika ülkesine giden dış kaynak da aynı boyuttadır. Bu boyutlarda giren yabancı kaynaklar Türkiye ekonomisinde büyümenin motoru olmuştur.
Grafikte, sağ eksende, ödemeler dengesi istatistiklerindeki sermaye hesabı dengesinden IMF’ye ödenen borçlar çıkılıp (ya da IMF’den gelen paralar eklenip) doğrudan yabancı sermaye girişi çıkıldıktan sonraki net borçlanma rakamları verilmektedir. Sol eksende ise yıllık büyüme rakamları ölçülmektedir. Görüldüğü gibi, Türkiye ekonomisi yurt dışından borçlanabildikçe büyümektedir.
2005 yılında belirgin bir kırılma söz konusudur. Aynı oranda büyümek için Türkiye ekonomisi geçmiş yıllara göre yurt dışından daha fazla borçlanmak durumundadır. Örneğin, 2001 yılında 2005 yılı düzeyinde büyüyebilmek için 6.4 milyar dolar net dış borçlanma yeterliyken, 2005 yılında bu rakam 29 milyar dolar olmuştur.
Bu gelişmede iki önemli etken söz konusudur. Birincisi, ekonomi büyüdükçe aynı hızda büyüme daha fazla dış borçlanmayı gerektirmektedir. İkinci etken, ekonomik büyüme eskiye göre giderek daha fazla ithalatı gerektirmektedir. Dolayısıyla, artan ithalat ile dış borçlanma ihtiyacı artmaktadır.
2002 yılında bir milyar dolar dış borçlanma ortalama 28 milyar dolarlık milli gelir (Gayri Safi Milli Hasıla bazında) yaratırken, bu oran 2003 yılında 44 milyar dolara fırlamış, 2004 yılında 27 milyar dolara düşmüştür. 2005 yılında ise bir milyar dolarlık dış borçlanmanın yarattığı ortalama milli gelir 12 milyar dolara düşmüştür.
MARİFET![/images/100/0x0/55eb36eaf018fbb8f8b2cbcf]()
Geçmiş verilere dayanarak Türkiye’de ileride ekonomik büyümenin nasıl bir seyir izleyeceğini tahmin etmek çok zordur. Çünkü, ekonomik büyümenin seyri Türkiye’nin dış borçlanma olanakları ile çok yakından ilgilidir. Duruma göre, büyüme bıçak gibi kesileceği gibi, ok gibi de fırlayabilir.
Motor teklemediği sürece ekonomik büyüme devam edecektir. Dolayısıyla, büyümenin sürdürülebilmesi açısından marifet motoru tekletmemeye çalışmaktır.
BORÇLANMAYA DAYALI BÜYÜME
2005 yılında Türkiye’ye giren dış kaynak 44 milyar dolar olmuştur. Aynı dönemde, tüm Latin Amerika ülkesine giden dış kaynak da aynı boyuttadır. Bu boyutlarda giren yabancı kaynaklar Türkiye ekonomisinde büyümenin motoru olmuştur.
Grafikte, sağ eksende, ödemeler dengesi istatistiklerindeki sermaye hesabı dengesinden IMF’ye ödenen borçlar çıkılıp (ya da IMF’den gelen paralar eklenip) doğrudan yabancı sermaye girişi çıkıldıktan sonraki net borçlanma rakamları verilmektedir. Sol eksende ise yıllık büyüme rakamları ölçülmektedir. Görüldüğü gibi, Türkiye ekonomisi yurt dışından borçlanabildikçe büyümektedir.
2005 yılında belirgin bir kırılma söz konusudur. Aynı oranda büyümek için Türkiye ekonomisi geçmiş yıllara göre yurt dışından daha fazla borçlanmak durumundadır. Örneğin, 2001 yılında 2005 yılı düzeyinde büyüyebilmek için 6.4 milyar dolar net dış borçlanma yeterliyken, 2005 yılında bu rakam 29 milyar dolar olmuştur.
Bu gelişmede iki önemli etken söz konusudur. Birincisi, ekonomi büyüdükçe aynı hızda büyüme daha fazla dış borçlanmayı gerektirmektedir. İkinci etken, ekonomik büyüme eskiye göre giderek daha fazla ithalatı gerektirmektedir. Dolayısıyla, artan ithalat ile dış borçlanma ihtiyacı artmaktadır.
2002 yılında bir milyar dolar dış borçlanma ortalama 28 milyar dolarlık milli gelir (Gayri Safi Milli Hasıla bazında) yaratırken, bu oran 2003 yılında 44 milyar dolara fırlamış, 2004 yılında 27 milyar dolara düşmüştür. 2005 yılında ise bir milyar dolarlık dış borçlanmanın yarattığı ortalama milli gelir 12 milyar dolara düşmüştür.
MARİFET
Geçmiş verilere dayanarak Türkiye’de ileride ekonomik büyümenin nasıl bir seyir izleyeceğini tahmin etmek çok zordur. Çünkü, ekonomik büyümenin seyri Türkiye’nin dış borçlanma olanakları ile çok yakından ilgilidir. Duruma göre, büyüme bıçak gibi kesileceği gibi, ok gibi de fırlayabilir.
Motor teklemediği sürece ekonomik büyüme devam edecektir. Dolayısıyla, büyümenin sürdürülebilmesi açısından marifet motoru tekletmemeye çalışmaktır.
