Mal yanında hizmet ihracatı göz ardı edilmemeli
ÖDEMELER dengesi gelişmeleri konusunda kısa dönemli analizler yapmak zorlaştı. Çünkü, dış ticaret verilerinde son aylara yönelik yapılan çok ciddi güncellemeler doğal olarak ödemeler dengesinin bütününü etkiliyor. Gerçekte doğru olmayan eğilimler yanlış yorumlara yol açabiliyor.
Dış ticarette ocak ayına yönelik yapılan bir milyar dolara yakın güncelleme cari işlemler açığını da aynı paralelde değiştirdi. Yılın ilk iki ayında cari işlemler açığı 6.3 milyar dolar oldu. Geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13.2 arttı. Bu rakamlar aynı dönemdeki imalat sanayi üretim artışı verileri ile de tutarlı görülüyor. Ama, önümüzdeki aylarda bu verilerde açıkları artırıcı yönde önemli boyutlarda güncelleme yapılması şaşırtıcı olmamalıdır.
KATKI AZALIYOR
Aylık analizleri bir kenara bırakıp daha uzun dönemli bakıldığında, Türkiye’de ödemeler dengesi gelişmelerinde çok çarpıcı bir eğilim gözlenmektedir. Ekonomik büyümenin getirdiği ithalat artışıyla ortaya çıkan dış ticaret açığının![/images/100/0x0/55eb19e1f018fbb8f8ab1c45]()
ekonominin toplam cari işlemler dengesine olan etkisi uzun zamandır vurgulanıyor. Konunun çok vurgulanmayan yanı Türkiye’nin giderek hizmetler dengesindeki (cari transferler dahil) fazlanın azalmakta olduğudur.
Grafikte 2001 yılı sonundan bu yılın şubat ayına kadar aylık olarak on iki aylık toplam mal dengesi (fob bazında mal ihracatı ile mal ithalat arasındaki fark ile altın ticareti dahil-sol eksen) ile cari transferler dahil hizmetler dengesi (sağ eksen) verilmektedir.
On iki aylık bazda 2002 yılı başlarında 2.1 milyar dolara kadar düşen mal dengesindeki açık 2006 yılının sonuna doğru 38.6 milyar dolara kadar çıkmış, son iki aydır da 37.3 milyar dolar civarında salınmaktadır. Ekonomik büyümeye paralel olarak mal dengesindeki açık giderek büyümektedir.
Hizmetler dengesinin zaman içindeki seyri çok ilginçtir. Hizmetler dengesi (cari transferler dahil) geleneksel olarak fazla veren bir kalemdir. Bir anlamda, cari işlemler açığını kurtaran bir kalemdir.
2002 yılı başlarında 6 milyar dolar civarında olan hizmetler dengesindeki fazla 2003 yılının ortalarından itibaren artış sürecine girmiş, 2005 yılının sonuna doğru 11.1 milyar dolara kadar çıkmıştır. Geçen yılın başından bu yana hizmetler dengesindeki fazla erime eğilimine girmiştir. Bu yılın şubat ayı itibariyle on iki aylık hizmetler dengesindeki fazla 8.2 milyar dolara kadar düşmüştür.
Mal ticareti dışındaki dengenin cari işlemler dengesine olan olumlu katkısı giderek azalmıştır. Bu alanda herhangi bir sektördeki gerilemeyi işaret etmek zor olsa da, turizm gelirlerinden taşımacılık ve müteahhitlik hizmetlerine kadar uluslararası net gelirlerde bir gerileme söz konusudur. Halbuki, gerek istihdam açısından gerekse dış açıkların sürdürülebilir düzeylerde tutulabilmesi açısından uluslararası hizmet gelirleri mal ticareti kadar önem taşımaktadır. Türkiye bu konuyu ihmal etmemelidir.ee
KATKI AZALIYOR
Aylık analizleri bir kenara bırakıp daha uzun dönemli bakıldığında, Türkiye’de ödemeler dengesi gelişmelerinde çok çarpıcı bir eğilim gözlenmektedir. Ekonomik büyümenin getirdiği ithalat artışıyla ortaya çıkan dış ticaret açığının
ekonominin toplam cari işlemler dengesine olan etkisi uzun zamandır vurgulanıyor. Konunun çok vurgulanmayan yanı Türkiye’nin giderek hizmetler dengesindeki (cari transferler dahil) fazlanın azalmakta olduğudur.Grafikte 2001 yılı sonundan bu yılın şubat ayına kadar aylık olarak on iki aylık toplam mal dengesi (fob bazında mal ihracatı ile mal ithalat arasındaki fark ile altın ticareti dahil-sol eksen) ile cari transferler dahil hizmetler dengesi (sağ eksen) verilmektedir.
On iki aylık bazda 2002 yılı başlarında 2.1 milyar dolara kadar düşen mal dengesindeki açık 2006 yılının sonuna doğru 38.6 milyar dolara kadar çıkmış, son iki aydır da 37.3 milyar dolar civarında salınmaktadır. Ekonomik büyümeye paralel olarak mal dengesindeki açık giderek büyümektedir.
Hizmetler dengesinin zaman içindeki seyri çok ilginçtir. Hizmetler dengesi (cari transferler dahil) geleneksel olarak fazla veren bir kalemdir. Bir anlamda, cari işlemler açığını kurtaran bir kalemdir.
2002 yılı başlarında 6 milyar dolar civarında olan hizmetler dengesindeki fazla 2003 yılının ortalarından itibaren artış sürecine girmiş, 2005 yılının sonuna doğru 11.1 milyar dolara kadar çıkmıştır. Geçen yılın başından bu yana hizmetler dengesindeki fazla erime eğilimine girmiştir. Bu yılın şubat ayı itibariyle on iki aylık hizmetler dengesindeki fazla 8.2 milyar dolara kadar düşmüştür.
Mal ticareti dışındaki dengenin cari işlemler dengesine olan olumlu katkısı giderek azalmıştır. Bu alanda herhangi bir sektördeki gerilemeyi işaret etmek zor olsa da, turizm gelirlerinden taşımacılık ve müteahhitlik hizmetlerine kadar uluslararası net gelirlerde bir gerileme söz konusudur. Halbuki, gerek istihdam açısından gerekse dış açıkların sürdürülebilir düzeylerde tutulabilmesi açısından uluslararası hizmet gelirleri mal ticareti kadar önem taşımaktadır. Türkiye bu konuyu ihmal etmemelidir.ee
