Dış ticaret açığı artık eskisi kadar artmıyor
TÜRKİYE ekonomisinin sürdürülebilir büyüme açısından en önemli risklerinden biri artan dış ticaret açığı ve buna paralel giden cari işlemler açığıdır.
Son verilere göre, on iki aylık dış ticaret açığı bu yılın şubat ayı itibariyle 52 milyar dolar olmuştur. Bu yılın ocak ve şubat aylarında dış ticaret açığı yıllık bazda aynı kaldı.
Milli gelir rakamları özel kesimden gelen iç talepteki artışın durma noktasına geldiğine işaret etmektedir. Bir anlamda, dış ticaret verileri de bu gelişmeyi desteklemektedir. Yatırım malları ithalatındaki artış geçen yılın ortasından bu yana düşmektedir. Bu yılın ilk iki ayındaki toplam yatırım malları ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yalnızca yüzde 2.8 artmıştır. Bu oran geçen yıl aynı dönemde yüzde 21 civarındaydı.![/images/100/0x0/55eb396ef018fbb8f8b372d7]()
Toplam ithalat içinde yüzde 10 civarında yer tutsa da, tüketim malları ithalatındaki artışta da bir yavaşlama söz konusudur. Geçen yılın başlarında yüzde 40’ı geçen tüketim malı ithalatındaki artış bu yılın ilk iki ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0.4 artmıştır. Kısacası, özel kesim talebinin düşmesi alt kalemlerde ithalat talebine de yansımış görünmektedir.
Ara malları ithalatındaki artış ise hız kesmiş görünmemektedir. Hatta, geçen yılın ilk yarısında yüzde 20’nin altında artan ara malları ithalatı yılın ikinci yarısında yüzde 20’nin üzerinde artmaya devam etmiştir. Bu yılın ilk iki ayındaki ara malları ithalatındaki toplam artış geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 29’a yaklaşmıştır. On iki aylık bazda geçen yılın ortasında yüzde 15 civarında artan petrol dışı ara malları ithalatı bu yılın şubat ayında yüzde 20’yi geçmiştir.
Özel kesim iç talep büyümesini kesmiştir. Ekonomi milli gelir bazında uzun dönemli eğilimlerin üzerinde büyümeye devam etmektedir. Ara malları ithalatı da aynı paralelde artmaya devam etmiştir. Dış ticaret açığındaki artışta durma büyük ölçüde ihracatın artışı ile ara malları dışındaki ithalat artışının durması dolayısıyla gerçekleşmiştir.
EĞİLİMLER
2003 yılı sonundan 2006 yılı sonuna kadar on iki aylık ortalama imalat sanayi üretimi ile on iki aylık petrol hariç ara malları ithalatı aylık olarak grafikte gösterilmektedir. Son yıllarda, imalat sanayi üretim endeksindeki bir puan artış için dolar bazında daha fazla petrol hariç ara malları ithalatı gereksinimi gözlenmektedir. Buna karşılık benzer bir eğilim milli gelir büyümesi ile ara malları ithalatı arasında a denli keskin bir biçimde görünmemektedir. Bir başka grafik on iki aylık tarım dışı ihracat ile petrol dışı ithalatın zaman içinde aylık gelişmesini gösteriyor. Petrol dışı ithalatın tarım dışı ihracattan daha hızlı bir eğilim içinde olduğu görünüyor.
Çok kaba olarak şu sonuçları sıralayabiliriz. İmalat sanayi üretimi ara malları ithalatına giderek daha fazla bağımlı hale gelmektedir. Aynı zamanda, önemli bir bölümü imalat sanayi üretimi olan ihracatta da benzer bir eğilim söz konusudur. Ama, milli gelir büyümesi imalat sanayi dışındaki sektörlerdeki büyümeyi de içerdiğinden benzer bir eğilimi o denli keskin göstermemektedir.
Milli gelir rakamları özel kesimden gelen iç talepteki artışın durma noktasına geldiğine işaret etmektedir. Bir anlamda, dış ticaret verileri de bu gelişmeyi desteklemektedir. Yatırım malları ithalatındaki artış geçen yılın ortasından bu yana düşmektedir. Bu yılın ilk iki ayındaki toplam yatırım malları ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yalnızca yüzde 2.8 artmıştır. Bu oran geçen yıl aynı dönemde yüzde 21 civarındaydı.
Toplam ithalat içinde yüzde 10 civarında yer tutsa da, tüketim malları ithalatındaki artışta da bir yavaşlama söz konusudur. Geçen yılın başlarında yüzde 40’ı geçen tüketim malı ithalatındaki artış bu yılın ilk iki ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0.4 artmıştır. Kısacası, özel kesim talebinin düşmesi alt kalemlerde ithalat talebine de yansımış görünmektedir.
Ara malları ithalatındaki artış ise hız kesmiş görünmemektedir. Hatta, geçen yılın ilk yarısında yüzde 20’nin altında artan ara malları ithalatı yılın ikinci yarısında yüzde 20’nin üzerinde artmaya devam etmiştir. Bu yılın ilk iki ayındaki ara malları ithalatındaki toplam artış geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 29’a yaklaşmıştır. On iki aylık bazda geçen yılın ortasında yüzde 15 civarında artan petrol dışı ara malları ithalatı bu yılın şubat ayında yüzde 20’yi geçmiştir.
Özel kesim iç talep büyümesini kesmiştir. Ekonomi milli gelir bazında uzun dönemli eğilimlerin üzerinde büyümeye devam etmektedir. Ara malları ithalatı da aynı paralelde artmaya devam etmiştir. Dış ticaret açığındaki artışta durma büyük ölçüde ihracatın artışı ile ara malları dışındaki ithalat artışının durması dolayısıyla gerçekleşmiştir.
EĞİLİMLER
2003 yılı sonundan 2006 yılı sonuna kadar on iki aylık ortalama imalat sanayi üretimi ile on iki aylık petrol hariç ara malları ithalatı aylık olarak grafikte gösterilmektedir. Son yıllarda, imalat sanayi üretim endeksindeki bir puan artış için dolar bazında daha fazla petrol hariç ara malları ithalatı gereksinimi gözlenmektedir. Buna karşılık benzer bir eğilim milli gelir büyümesi ile ara malları ithalatı arasında a denli keskin bir biçimde görünmemektedir. Bir başka grafik on iki aylık tarım dışı ihracat ile petrol dışı ithalatın zaman içinde aylık gelişmesini gösteriyor. Petrol dışı ithalatın tarım dışı ihracattan daha hızlı bir eğilim içinde olduğu görünüyor.
Çok kaba olarak şu sonuçları sıralayabiliriz. İmalat sanayi üretimi ara malları ithalatına giderek daha fazla bağımlı hale gelmektedir. Aynı zamanda, önemli bir bölümü imalat sanayi üretimi olan ihracatta da benzer bir eğilim söz konusudur. Ama, milli gelir büyümesi imalat sanayi dışındaki sektörlerdeki büyümeyi de içerdiğinden benzer bir eğilimi o denli keskin göstermemektedir.
