Büyüme ve ara malları ithalatı
TÜRKİYE ekonomisinde ara malları ithalatı toplam ithalatın en önemli kalemlerinden biridir. 2005 yılında ara malları ithalatı toplam ithalatın yüzde 70’i olmuştur.
Doğal olarak, ara malları ithalatı ile ekonomik büyüme arasında çok sıkı bir ilişki vardır. Üretim yapılacaksa, ara malları ithalatına az ya da çok gereksinim vardır.
Büyüme ve dolar bazında ara malları ithalatı arasında 2001 yılına kadar neredeyse tam bir paralellik gözlenirken, bu paralellik 2001 yılından sonra bozulmuştur. Aynı oranda büyüme için dolar bazında daha fazla ara malları ithalatı zorunlu olmuştur. Yani, üretimde ithal ara malları katkısı artmıştır.
2005 yılının birinci üç ayından sonra büyüme ile ara malları ithalatı yeniden benzer bir paralellik arz etmeye başlamışlardır.
![/images/100/0x0/55ea9a22f018fbb8f88ab2c7]()
BÜYÜME YAVAŞLIYOR
Grafikte, sol eksende 1987 fiyatlarıyla Gayri Safi Milli Hasıla ölçülürken, sağ eksende ham petrol ithalatı hariç ara malları ithalatı dolar bazında verilmektedir. Veriler yıllık bazda üç aylıktır. Grafikten de görüldüğü gibi, 1997-2001 yılları arasında her bir milyar dolarlık ham petrol hariç ara malları ithalatı 1987 yılı fiyatlarıyla ortalama 4.2 trilyon liralık Gayri Safi Milli Hasıla üretirken, bu oran 2005 yılının son dokuz ayında 2 trilyon liraya gelmiştir. İlişki 2005 yılının son dokuz ayında yeniden kararlı bir görünüm arz etmektedir.
Bu ilişkiden yola çıkarak, aylık bazda toplanan ithalat istatistiklerinden büyümenin bu yılın ilk dönemi itibariyle azaldığını tahmin etmek güç olmayacaktır. Geçen yılın Aralık ayından bu yılın şubat ayına kadarki üç aylık dönemde ham petrol hariç ara malları ithalatı yıllık bazda 73 milyar dolar civarında sabitlenmiş gibi görünmektedir.
Söz konusu eğilim devam ettiği taktirde, bu yılın ilk üç ayında GSMH büyümesi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2’nin altına gerileyebilecektir. İnşaat dahil hizmetler sektöründe büyümenin geçen yıla göre hızlı olacağı varsayımıyla sanayi sektöründeki büyümenin oldukça yavaşlayacağı, hatta sanayi sektörü üretiminde belli bir gerileme olacağı sonucu çıkmaktadır. 2006 yılının ocak ayına yönelik sanayi üretim endeksi de bu yönde bir izlenim vermektedir.
İç talep genişlemesi sanayi sektörü üretiminden çok hizmetler sektörüne yansımış gibi görünmektedir. Bu konuya başka bir yazıda devam edeceğim.
Büyüme ve dolar bazında ara malları ithalatı arasında 2001 yılına kadar neredeyse tam bir paralellik gözlenirken, bu paralellik 2001 yılından sonra bozulmuştur. Aynı oranda büyüme için dolar bazında daha fazla ara malları ithalatı zorunlu olmuştur. Yani, üretimde ithal ara malları katkısı artmıştır.
2005 yılının birinci üç ayından sonra büyüme ile ara malları ithalatı yeniden benzer bir paralellik arz etmeye başlamışlardır.
BÜYÜME YAVAŞLIYOR
Grafikte, sol eksende 1987 fiyatlarıyla Gayri Safi Milli Hasıla ölçülürken, sağ eksende ham petrol ithalatı hariç ara malları ithalatı dolar bazında verilmektedir. Veriler yıllık bazda üç aylıktır. Grafikten de görüldüğü gibi, 1997-2001 yılları arasında her bir milyar dolarlık ham petrol hariç ara malları ithalatı 1987 yılı fiyatlarıyla ortalama 4.2 trilyon liralık Gayri Safi Milli Hasıla üretirken, bu oran 2005 yılının son dokuz ayında 2 trilyon liraya gelmiştir. İlişki 2005 yılının son dokuz ayında yeniden kararlı bir görünüm arz etmektedir.
Bu ilişkiden yola çıkarak, aylık bazda toplanan ithalat istatistiklerinden büyümenin bu yılın ilk dönemi itibariyle azaldığını tahmin etmek güç olmayacaktır. Geçen yılın Aralık ayından bu yılın şubat ayına kadarki üç aylık dönemde ham petrol hariç ara malları ithalatı yıllık bazda 73 milyar dolar civarında sabitlenmiş gibi görünmektedir.
Söz konusu eğilim devam ettiği taktirde, bu yılın ilk üç ayında GSMH büyümesi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2’nin altına gerileyebilecektir. İnşaat dahil hizmetler sektöründe büyümenin geçen yıla göre hızlı olacağı varsayımıyla sanayi sektöründeki büyümenin oldukça yavaşlayacağı, hatta sanayi sektörü üretiminde belli bir gerileme olacağı sonucu çıkmaktadır. 2006 yılının ocak ayına yönelik sanayi üretim endeksi de bu yönde bir izlenim vermektedir.
İç talep genişlemesi sanayi sektörü üretiminden çok hizmetler sektörüne yansımış gibi görünmektedir. Bu konuya başka bir yazıda devam edeceğim.
