Bir efsane bitiyor

Son dönemlerin efsanevi merkez bankası başkanı hiç şüphesiz Amerikan Merkez Bankası, FED, Başkanı Alan Greenspan olmuştur.

Alan Greenspan 1987 yılında FED Başkanı oldu. Kendinden önce sekiz yıl başkanlık yapmış olan Paul Volcker’dan sonra nasıl bir başkan olacağı tüm dünya tarafından merak ediliyordu. O dönemde herhalde hiç kimse bir efsanenin başladığını düşünemedi.

Greenspan on sekiz yıl FED Başkanı görevini sürdürdü. Gelecek yılın başında görevinden ayrılıyor. Bir efsane bitiyor. Şimdi, onun yerini kimin doldurabileceği konuşuluyor.

YAKIŞTIRMALAR

Merkez bankası başkanları için çeşitli şeyler söylenir. Örneğin, merkez bankası başkanları için ‘çok konuşmayan, konuştuğunda da fazla bir şey söylemeyen insan’ yakıştırması yapılır.

Bir başka yakıştırmaya, ‘davette herkes sarhoş olmaya başlayıp iyi vakit geçirmeye başladığında içkileri toplayan insan’ ancak bir merkez bankası başkanı olabilir, şeklindedir.

Birçok ülkede merkez bankası başkanları en üst karar organı olan İdare Meclisi’nin başkanıdırlar. Doğal olarak, diğer şirketlerde olduğu gibi, alınan kararlarda diğer üyeler gibi bir oyları vardır. Birçok başarılı merkez bankası başkanları için ‘onların İdare Meclisi’nde iki oyları vardır’ denir.

Alan Greenspan için bu yakıştırmaların tümü doğrudur. Hatta, çoğu vardır, azı yoktur. Gerçekten de, Greenspan az konuşan birisidir. Konuştuğunda da, dinleyenler ne demek istediğini çok iyi anlayamazlar. Onu dinlemeden önce kafalarının karışık olduğunu düşünenlerin kafaları daha da karışır. O kadar ki, şimdiki eşi, kendine Greenspan’in evlenme teklif etmek istediğini ancak üçüncü tekrardan sonra anlayabilmiş. Bu bir şaka değil. Eşinin kendi itirafı.

İkinci yakıştırma belki de Greenspan için icat edilmişti. Herkesin işlerin iyi gittiğini düşündüğü dönemlerde riskleri hatırlatan demeçleriyle ‘pişmiş aşa su katan’ bir merkez bankası başkanı olarak ün yaptı. New York Borsası’nın herkesi sevindiren çıkışlar yaptığı dönemde Borsa endeksinin o denli artmasının olumsuz yansımalarından söz etti.

Son günlerde de, Amerika’da konut fiyatlarındaki artışın yarattığı riskleri gündeme getirmesi aynı bakış açısının ürünüdür. Belki de, varlık fiyatlarındaki enflasyonu (asset price inflation) gündeme sistematik olarak getiren merkez bankası başkanları içinde bir ilk olmuştur.

FAZLASINI BAŞARDI

Merkez bankası başkanlarının karar organlarında iki oyu olabilir. Herhalde, Alan Greenspan’in bu organlarda ikiden de fazla oyu vardı. Bir kurum olarak FED, Alan Greenspan adıyla bütünleşti.

FED’in en saygı duyulan başkanlarından Paul Volcker’ı solladı, geçti. Başkan’ın iki oyu vardır söylevi başlarda Volcker için uydurulmuştu. Çünkü, çok zor dönemlerde Volcker çok zor kararları FED’in İdare Meclisi’nden çıkartabilmişti.

Alan Greenspan daha fazlasını yaptı. Göreve geldiğinin ikinci ayında New York Borsası çöktü. Amerikan ekonomisi ciddi bir daralma yaşamadı. Asya ve Rusya Krizleri’nin tahribatını asgaride tutmayı başardı. 11 Eylül saldırılarının dünya ekonomilerinde yarattığı şokların hasarsız atlatılmasının mimarlarındandı. Dolayısıyla, yalnız Amerika içinde değil, Amerika dışında da saygınlık kazandı. Devamı var.