Avrupa’da cari işlemler dengesi

Cari işlemler açığı ile başı dertte tek ülke biz değiliz. Rusya hariç, Avrupa’daki tüm gelişmekte olan ülkeler (emerging markets) cari işlemler açığı veriyorlar. Bazı ülkelerin açıkları göreli olarak bizden çok daha büyük.

AVRUPA RİSKLİ

Tablo’da Avrupa’daki gelişmekte olan ülkelerin cari işlemler dengesinin milli gelirlerine oranı veriliyor. Polonya ve Rusya hariç bu ülkelerin tümü Türkiye’ye göre çok küçük ülkeler. Ama, bazılarında cari işlemler açığının geldiği göreli yükseklik korkutucu boyutlarda.

Örneğin, Bulgaristan ve Latvia ekonomilerinde cari işlemler açığı milli gelirlerinin beşte birini aşmış durumda. Estonya, Litvanya ve Romanya’da bu rakam yüzde 10’un üzerinde. Hırvatistan bizim düzeyimizde. Macaristan, Polonya, Slovakya ve Ukrayna’da ise çok daha makul düzeylerde. Rusya’nın ise cari işlemler fazlası var.

Avrupa kıtasındaki gelişmekte olan ülkeler, aslında diğer gelişmekte olan ülkelerden çok farklı bir yapıdalar. Asya ve Latin Amerika’daki gelişmekte olan ülkeler cari işlemler fazlası verirken, Avrupa’dakiler cari işlemler açığı veriyorlar. Tablodaki cari işlemler açığı veren ülkelerin ortalama açıklarının milli gelire oranı yüzde 7.3 civarında. Doğal olarak bu ülkeler son yıllarda diğerlerine göre çok daha fazla yabancı mali kaynak çekiyorlar.

Rusya bu ülkeler içinde çok farklı bir konumda. Rusya’nın petrol üreten bir ülke olması ve petrol fiyatlarının yüksekliği Rusya’yı farklı kılıyor. Rusya’nın toplam mal ihracatı gelirlerinin yaklaşık üçte ikisi petrol gelirlerinden oluşuyor. Son yıllarda Rusya petrolden gelen gelirlerini hızla harcamaya başladı. Üç yıl önce, milli gelirlerinin yüzde 20’sine dayanan cari işlemler fazlası yüzde 6’ya geldi. Petrol fiyatlarının yüksekliğine rağmen, 2009 yılından itibaren Rusya’nın da cari işlemler açığı vereceği tahminleri yapılıyor.

RUSYA VE KOMŞULAR

Uluslararası yatırımcılar tarafından gelişmekte olan ülkeler içinde en yüksek riskli ülkelerin Avrupa kıtasında olduğu düşünülüyor. Biz, cari işlemler açığımızın geldiği göreli boyutu sorunsuz idare edebilsek de, Avrupa’nın orta boy gelişmekte olan ülkelerinin birinde ya da komşularda çıkacak sıkıntıların, uluslararası yatırımcıların tercihlerindeki değişmeyle, çok kolay bize de bulaşması söz konusu olabilecektir. Bu açıdan, kötü bir mahallede oturmaktayız.

Baltık ülkeleri ile Macaristan Çek Cumhuriyeti’nden bize olumsuzluk gelmeyebilir. Ama, Rusya, Polonya, Bulgaristan ve Romanya dikkatle takip etmemiz gereken ülkeler arasındadır. Önümüzdeki dönemde, Rusya, Romanya ve Bulgaristan bizim için de büyük riskler taşımaktadır. Bu konuyu bir başka yazıda irdeleyeceğim.