Ercan Kumcu: Alan Greenspan'in borsalarla sorunu nedir?

Ercan KUMCU

Son iki yıldır Amerikan Federal Reserve (Merkez Bankası) Başkanı Alan Greenspan, hisse senedi piyasalarındaki tırmanıştan memnun değil. Her fırsatta borsanın çok yükseldiğini, giderek yükselen fiyatların normal olmadığını vurguladı. Her defasında da, borsalar biraz düşüp daha sonra toparlanıyorlar.

Alan Greenspan neden borsayla böyle uğraşıyor? Özellikle, bizim gibi ülkelerde politikacılar ve bürokratlar borsanın çıkması için ellerinden geleni yaparken, Amerika'da Merkez Bankası Başkanı'nın hisse senedi piyasasının düşmesi için devamlı demeçler vermesi çok şaşırtıcı oluyor.

PORTFÖY ÇEŞİTLEMESİ

Merkez Bankası Başkanı olarak Greenspan'in bir tek amacı var: Amerikan ekonomisinde fiyat istikrarını devam ettirmek. Fiyat istikrarını devam ettirmenin bir merkez bankası açısından iki boyutu var. Birinci boyut, merkez bankasının kendi kontrolünde olan para arzını enflasyon yaratmayacak şekilde ayarlamak. İkinci boyut ise, para talebini canlı tutup piyasadaki para arzı ile para talebi arasında bir dengesizlik yaratmamak.

Fiyat istikrarını sürdürmenin bu ikinci boyutu, hisse senedi piyasalarıyla yakından ilişkili olduğundan Alan Greenspan'in bütün dikkati bu piyasalar üzerinde yoğunlaşıyor.

Ekonomide mali (parasal) varlıklar altın, para, tahvil, bono ve hisse senetleri gibi yatırım araçlarından oluşur. Mali yatırımcılar bu yatırım araçlarından getiri ve risklerine göre yatırım portföylerini oluştururlar. Yatırım araçlarından birinin getirisinin artmasıyla yatırımcının talebi bu yatırım aracına doğru kayar. Diğerlerine olan talep göreli olarak azalır. Talebi artan yatırım aracının değeri daha da artarken, diğerlerinin değeri düşer.

Hisse senetleri fiyatlarının artması, hisse senetleri getirisinin diğer mali yatırım araçlarına göre artması anlamına gelir. Bu durumda, hisse senetlerine talep artarken, yatırım portföylerinde hisse senetlerine rakip olan para, tahvil ve bonolara olan talep düşer. Dolayısıyla, hisse senetlerinin getirisi artarken, para, tahvil ve bononun talep yetersizliğinden değerleri düşer. Paranın değerinin düşmesi enflasyon demektir.

İşte, bu nedenle Alan Greenspan hisse senetleri fiyatlarının çok artmasına karşıdır. Amerika'da borsa yükseldikçe, Greenspan Amerikan Doları'na olan talebin göreli olarak azalıp enflasyon yaratılabileceğinden kaygı duymaktadır.

BAŞARININ SIRRI

Bu kaygılarla, son iki yıldır Greenspan iflah olmaz bir borsa düşmanı gibi hareket etmektedir. Çeşitli platformlarda borsanın çıkışı aleyhine verdiği demeçler giderek yatırımcıları da kaygılandırdı. Sonunda, Greenspan'in dediği oldu ve Amerikan borsaları düşmeye başladı. Amerika'yı dünyanın diğer borsaları takip etti.

Greenspan kendi açısından çok haklıydı. Gerçek bir merkez bankacı gibi hareket etti. Derler ki, iyi bir merkez bankacı, verdiği davette, misafirleri daha ağızlarına içki koymaya fırsat bulamadan masadaki içki şişelerini kaldıran insandır.

Alan Greenspan'in de başarısının arkasında, bu çeşit ilkeleri on yıldan uzun bir süredir tavizsiz uygulaması vardır.