GELİŞMEKTE olan ülkeler (emerging markets) gelişmiş ülkelerde bu yıl yaşanan sıkıntıları neredeyse hiç yaşamadılar.
2006 yılının ortasında yaşanan küresel çalkantı gelişmekte olan ülkelerde daha fazla tahribat yapmıştı.
2007 yılı birçok gelişmekte olan ülke için çok rahat geçti. Hatta, bu ülkeler bir ara gelişmiş ülkelerdeki paralar için "sakin liman" rolünü dahi üstlendiler.
Bu yıl dünya ekonomilerinin yüzde 2.4 civarında büyüyeceği tahmin ediliyor. Aynı tahminlere göre, büyüme Amerika’da yüzde 2, Euro Bölgesi’nde yüzde 2.6 olurken, gelişmekte olan ülkelerdeki büyüme yüzde 7.5 olacak. En hızlı büyüyen bölge Çin’in (büyümesi yüzde 11.5) başı çektiği Asya oluyor (yüzde 9.4). Bu rakamlar yorumlanırken gelişmekte olan ülkelere yönelik tahminlerin giderek aşağı çekildiği de dikkate alınmalı.
PARA AKIYOR
Gelişmekte olan ülkelerin olağanüstü başarılı performansının ardında bu ülkelere 2007 yılında gittiği tahmin edilen 620 milyar doların üzerindeki taze yabancı mali sermaye küçümsenemez. Bu ülkelere giden yabancı sermaye 2002 yılından bu yana giderek arttı. Aynı zamanda, gelişmekte olan ülkeler artan miktarda cari işlemler fazlası verdiler. Sonuçta, döviz rezervleri hızlanarak arttı. Başta Amerika olmak üzere gelişmekte olan ülkeler borçlanarak tüketiyorlar. Gelişmekte olan ülkelerde borç vererek ürettikleri malları satıyorlar. Yani, biraz abartılı da olsa, artık gelişmekte olan ülkeler borç verebildikleri sürece ihracatlarını artırıyorlar.
Başta Amerika olmak üzere gelişmiş ülkelerdeki büyüme ile gelen dış talep artışı, gelişmekte olan ülkelerin kendilerinde gözlenen iç talep artışı bir araya gelince ekonomik büyümede rekorlar kırıldı. Ama, Asya dışındaki bazı gelişmekte olan ülkelerde cari işlemler dengesi de dikkat çekici bir biçimde bozulmaya başladı.
Institute of International Finance (IIF) tarafından yapılan hesaplamalara göre, 2007 yılında milli gelirlerinin yüzde 5’inin üzerinde cari işlemler açığı veren ülke sayısı ellinin üzerine çıktı. Küresel dengeler giderek daha kırılgan hale geliyorlar. Özellikle Rusya petrol fiyatlarının yüksekliğine rağmen, cari işlemler dengesi hızla bozulma eğilimine giren (cari işlemler fazlası hızla düşüyor) ülkeler arasında başı çekiyor. Bizim de içinde bulunduğumuz Avrupa’daki gelişmekte olan ülkelerin de toplam cari işlemler açığının bu yıl 45 milyar dolar olacağı tahmin ediliyor.
Enflasyon neredeyse tüm gelişmekte olan ülkelerde artış eğilimine girdi. Özellikle, Çin’de enflasyonun yüzde 7’nin üzerine tırmanması küresel düzeyde kaygılara neden oluyor. Son altı yıldır küresel fiyat istikrarına katkı yaptığı düşünülen Çin ekonomisinin önümüzdeki dönemde enflasyon ihraç eden ülke konumuna gelmesinden korkuluyor. Çin Merkez Bankası’nın politikalarını sıkılaştırması en azından şimdilik bir sonuç vermiş değil.
IIF’in raporladığına göre, enflasyon hedeflemesinde de birçok gelişmekte olan ülke 2007 yılında başarısız oldu. Yapılan tahminlere göre, 2007 yılında yıllık bazda enflasyon (hedef parantez içinde), Güney Afrika’da yüzde 7.9 (3-6), Endonezya’da yüzde 6.7 (4-6), Çek Cumhuriyeti’nde yüzde 5 (3), Macaristan’da yüzde 7.1 (3), Polonya’da yüzde 3.6 (2.5), Romanya’da yüzde 6.6 (3.8), Şili’de yüzde 7.4 (3) civarında. 2007 yılında enflasyon hedefinde başarılı olan ülkeler Hindistan, Güney Kore, Filipinler, Tayland, Slovakya, Brezilya ve Meksika.
KIRILGANLIKLAR ARTIYOR
Asya’daki gelişmekte olan ülkeler, başta Çin olmak üzere, artan enflasyon riskine karşı kısa vadeli faizleri artırıyorlar. Buna karşılık, kısa vadeli faizler Latin Amerika’da düşüyor. Genelde, gelişmekte olan ülkelerde kamu kesimi finansal dengesinde genel bir bozulma söz konusu. Özellikle Rusya’da petrol fiyatlarının artmasıyla artan bütçe fazlası hızla erime aşamasına geliyor.
Kısacası, gelişmekte olan ülkelerde işlerin şimdilik iyi gitmesine rağmen, genelde bir rehavet gözleniyor. Rehavet kırılganlıkları artırıyor. Gelişmiş ülkelerde rahatsızlıkların artması ve ekonomik büyümenin hızla düşmesi halinde, gelişmekte olan ülkeleri de zor bir dönem bekliyor. Gelişmiş ülkeler içinde yaşadıkları zorlukları hafif atlattıkları takdirde, başta Asya’daki gelişmekte olan ülkeler olmak üzere, 2008 yılı da 2007 yılı kadar güzel olabilir.