Enis Berberoğlu: Gazprom'un esrarengiz işleri (3)

SON iki gündür bu köşede Moskova'daki Gazprom, Ankara'daki Mavi Akım soruşturmasında ortak eksen arıyoruz...

Rusya'daki teftiş Gazprom'la ayrıcalıklı ticareti sayesinde iki yıl içinde 3 milyar dolar kár eden Itera isimli ABD kökenli şirket üzerinde yoğunlaştı. Biz de Itera'nın Hopa'da Erdal Aksoy tarafından inşa edilecek 500 MW'lık santrala Gürcistan'dan doğal gaz satışı için gerekli anlaşmayı sağlamayı başardığını, ancak Türk tarafının alternatif kaynak aradığını yazdık. Bugün de Itera'yı büyük oyun planı çerçevesinde ele alacağız.

* * *

Türkiye'nin doğal gaz ihtiyacı sanayileşme/üretim hızına paralel olarak 2010 yılında 55.2 milyar metrekübe, 2020 yılında da 82.7 milyar metrekübe çıkacak... Peki bu ihtiyaç nasıl karşılanacak?

Ankara Sovyetler'in dağılmasının ardından başta Azerbaycan, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri'nin enerji yollarının kesiştiği platform tesisini milli politika olarak benimsedi... Çoğu okurun pehlivan tefrikası gibi sıkılarak izlediği Bakü-Ceyhan projesi aslında Moskova'nın denetimi dışında kalacak alternatif enerji yoluydu... Türkmen gazının yine Türkiye üstünden dünya pazarlarına ulaşması ulusal öncelikti... Üstelik Ankara, Kafkaslar ve Orta Asya'da Moskova'ya karşı pazarlık kozu ile güvenli ikinci bir enerji güzergáhı arayan ABD yönetiminden de destek buldu.

Itera'nın kısa tarihini bu harita üzerinde izlersek dev şirketin varlık nedenini ve politika dinamiklerini daha iyi anlarız.

* * *

1992 yılında kurulan Itera'nın enerji politikası için sözü Yönetim Kurulu Başkanı Igor Makarov'a bırakıyoruz:

‘‘1996 yılında Türkmenistan hükümeti, Gazprom ve operatör olarak da Itera'nın ortaklığı ile Turkmenrosgaz şirketi kuruldu. 2000 yılında Itera yeniden Türkmen gazının dağıtım ve satışına yetkili operatör seçildi. Özbekistan-Kazakistan-Rusya güzergáhıyla 20 milyar metreküp Türkmen gazının satışını üstlendi.’’

‘‘1997 yılında Ermenistan Enerji Bakanlığı (yüzde 45), Gazprom (yüzde 45) ve Itera (yüzde 10) ortaklığı ile kurulan ArmRosgaz bu ülkenin enerji sektörüne istikrar kazandırmayı amaçlıyor. Itera'nın planı Ermenistan toprakları üzerinden enerji ve doğal gaz satışıdır... Özellikle Türkiye'ye.’’

‘‘Gazprom ve Itera benzer girişim için Gürcistan hükümetine de başvurdu. Burada sadece doğal gaz tedarikinden söz etmiyoruz. Gürcistan üzerinden Türkiye'ye gaz ihracatından, ortak boru hatlarından, enerji santrallarından, Türkiye'ye yüksek gerilim hattı çekilmesinden bahsediyoruz.’’ (Kaynak: www.iteragroup.com)

* * *

Dolayısıyla son beş yılda Türkmen gazının güzergáhını değiştiren... Ermenistan ve Gürcistan'da köprü başı tutarak Türkiye'nin enerji musluklarını ele geçiren Itera'yı sadece yolsuzluk soruşturması kapsamında izlemek eksik yaklaşımdır. Itera'nın stratejik zaferleri Türkiye'nin enerji politikasını tamamen Moskova'ya bağımlı kılıyor. Ki bu konu jandarma, polis, savcı işi değildir. Sorumluluğu ve cezası farklıdır.