Enis Berberoğlu: Gazprom'un esrarengiz işleri (2)

Enis BERBEROĞLU

RUSYA'dan gelen haberler ilginç...

Ülkenin doğal gaz tekeli Gazprom yönetiminin, Devlet Başkanı Putin tarafından adeta darbeyi andıran operasyonla devrilmesinin ardından hızlanan soruşturmada kuşkular Itera isimli ve ABD kökenli şirket üzerinde yoğunlaşıyor. Öyle ki yüzde 38'i devlete ait Gazprom'un azınlık hissedarları, sadece Itera ile ayrıcalıklı ticaretin incelenmesi amacıyla yeni bir uluslararası denetçi tutulmasında ısrarlılar...

Dün bu köşede Gazprom ile Itera ilişkisini konu alan Rus medyası haberlerini aktarırken, ‘‘Belki de Itera'yı Türkiye'de bile tanıyan, iş yapan vardır, ne dersiniz?’’ diye sorduk...

Fazla uzun aramamıza gerek kalmadı...

Itera ile Türkiye'nin petrol konusunda önde gelen işadamları arasında sayılan Erdal Aksoy'un Gürcistan-Hopa hattında 500 milyon dolarlık proje için ilişki kurduğunu öğrendik.

* * *

Kısa internet turumuz Itera ve Aksoy arasındaki ilişkinin geçen yıl kasım ayında açıklandığını gösterdi. Aksoy'un Hopa'da kuracağı 500 MW'lık enerji santralı için gerekli doğal gazı Itera şirketi Gürcistan'ın Kobuleti kenti güzergáhıyla sağlayacak. Anlaşmanın ayrıntılarına girersek:

Itera şirketi Kobuleti ve Hopa arasındaki gaz taşıması için 60-70 km'lik boru hattı döşeyecek. Itera'nın 1998 yılından itibaren önerdiği bu hatta soğuk bakan Gürcistan yönetiminin gerekli onayı verdiği, 2 Kasım 2000 tarihinde bu ülkenin gaz şirketi yetkilisi tarafından açıklandı.

(Kaynak: www.gasandoil.com.goc/news/ntr04468.htm).

 Itera'nın bir yıl içinde tamamlanacak boru hattından satacağı doğal gaz miktarı ilk aşamada yıllık bir milyar metreküple sınırlı kalacak. Talebe göre bu rakam yıllık 5 milyar metrekübe kadar çıkacak. Doğal gazın santral ihtiyacını aşan bölümü uluslararası pazara satılacak. Itera'nın doğal gaz alımındaki ana kaynağı sayılan Gazprom bu anlaşmanın doğrudan tarafı değil. Dolasıyla Hopa sevkıyatı Mavi Akım rakamına dahil edilmeyecek.

(Kaynak: Itera sitesi, 2 Kasım 2000 tarihli basın bildirisi).

 İşadamı Erdal Aksoy, Itera ile ilişki gerekçesini, ‘‘Sadece bu şirketin banka kredisi için gerekli gaz tedariki garantisi verebilmiş olması’’ ile izah etti. Bölgeyi Gürcistan'dan ithal edilen enerjiye bağımlı kalmaktan kurtaracak Hopa santralının beş yılda tamamlanması öngörülüyor.

(Kaynak: www.gasandoil.com.goc /company/cnr04479.htm).

* * *

Türkiye ve Rusya'da enerji projelerine dönük eş zamanlı soruşturma açıldı. Ankara'da Mavi Akım tartışılıyor, Moskova'da Mavi Akım gazını satacak Gazprom... Rus yetkililer, Gazprom-Itera ilişkisinde yolsuzluk arıyor, Türkiye'de Mavi Akım anlaşmasından kişisel çıkar sağlayanların bulunduğu iddiasını DGM Savcılığı irdeliyor.

ANAP eski il başkanı ve Mesut Yılmaz'ın Gazprom'la görüştüğü iddiası nedeniyle hayli tartışmalı hale gelen Moskova gezisine katılan Erdal Aksoy'un Itera ile ticari ilişkisini işte bu geniş çerçevede haber saydık ve yazdık... Unutmayın ki herhangi bir ticari ilişki tek başına suç kanıtı değildir... Olsa olsa tartışmaya yeni pencere açmaya yarar.

Nitekim Erdal Aksoy yandaki haber sütunlarında ayrıntısıyla okuyacağınız gibi aslında Itera ile iş yapmaya gönüllü olmadığını, tam tersine mecbur bırakıldığını anlatıyor. Eski Sovyet cumhuriyetlerinin tamamında doğal gaz tekeli haline gelen Itera'nın Gürcistan yönetimi üzerinde kurduğu ekonomik ve siyasi baskıdan yakınan Aksoy, yine de zaman kazanmaya çalıştığını ve santralı için Azerbaycan gazını beklediğini vurguluyor. Belirsizlik nedeniyle santral ve boru hattı yapımına başlanamıyor.

Tüm bu ilişki düzeni sıradan okura karışık gelebilir... Ama unutmayın ki coğrafi açıdan Kafkaslar'dan, ekonomik açıdan petrolden söz ediyoruz.

O yüzden son kararı vermeden önce Rusya'nın sanırız herkesin merak ettiği bir sırrı aydınlatmasını beklemek gerekli: Itera'nın sahibi kim?